کمپهای غیرمجاز یا شهر بی‌قانون
کمپهای غیرمجاز یا شهر بی‌قانون
کمپهای غیرمجاز یا شهر بی‌قانون
تاکنون معتادان زیادی در جریان درگیری یا سوء مدیریت گردانندگان این کمپها دچار حادثه شده یا جان خود را ازدست‌داده‌اند. در این میان سازمانهای نظارتی نیز درصدد تعطیل کردن این مراکز بوده اما کمپهای غیرقانونی همچنان فعال هستند و روزبه‌روز بر تعدادشان افزوده می‌شود؛ اما در کنار برخورد نهادهای نظارتی چه راههایی برای تعطیلی مراکز غیرمجاز و پیشگیری از حوادث هولناک وجود دارد؟
دکتر سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است نخستین گام، مراجعه نکردن خانواده‌ها به این کمپهاست. وی معتقد است وقتی مردم میلی به استفاده از مراکز غیرمجاز نداشته باشند، این کمپها خودبه‌خود تعطیل خواهند شد. وی در گفت‌وگویی با همشهری به آسیب‌شناسی کمپهای غیرمجاز ترک اعتیاد پرداخته است.
برای راه‌اندازی کمپ ترک اعتیاد چه مجوزهایی لازم است و چه افرادی واجد شرایط راه‌اندازی کمپ هستند؟
صدور مجوز برای کمپهای ترک اعتیاد بر عهده سازمان بهزیستی است و این سازمان بر اساس دستورالعملهایی که وجود دارد اقدام می‌کند. معمولاً افرادی که دنبال گرفتن مجوز کمپهای ترک اعتیاد می‌روند، معتادان بهبودیافته هستند که خودشان سالها با اعتیاد دست‌وپنجه نرم کرده‌اند و تصمیم گرفته‌اند که به دیگران کمک کنند.
این تجربه در سایر کشورها نیز وجود دارد که از افراد بهبودیافته برای کمک به دیگران استفاده می‌شود؛ اما دراین‌بین نباید فراموش کرد که باید سوابق این افراد نیز موردبررسی قرار گیرد تا مثلاً اینها سابقه‌دار نباشند. نکته دیگری که در این میان وجود دارد راه‌اندازی کمپهای ترک اعتیاد غیرمجاز است که در سالهای اخیر رشد‌شان چشمگیر بوده است. به نظر می‌رسد یکی از دلایل ایجاد این کمپها سختگیری برای اعطای مجوز باشد؛ یعنی هرچه برای راه‌اندازی کمپهای مجاز سختگیری بیشتری شود احتمال ایجاد کمپهای غیرمجاز بیشتر شده و افراد برای رفتن به این‌سو بیشتر ترغیب می‌شوند.
آیا ضوابط مشخصی برای اداره کمپها وجود دارد؟
در آیین‌نامه‌های سازمان بهزیستی برای اداره کمپهای ترک اعتیاد ضوابط خاصی وجود دارد؛ مثلاً اینکه باید دوره درمان 21 روز باشد، با پزشک ارتباط مستمر وجود داشته باشد، فقط از داروهای تجویزشده استفاده شود و مصرف سایر داروها در کمپ ممنوع باشد. همچنین باید از روانشناس کمک گرفته شود. همیارها (افرادی که در کمپ فعالیت می‌کنند) باید خودشان مدتها از پاک شدنشان گذشته و آموزشهای لازم را دیده باشند و… بااین‌حال درصورتی‌که حادثه‌ای در کمپ اتفاق بیفتد مسؤولیت آن با مدیریت آنجاست.
کمپهای غیرمجاز در چه بستری ایجاد می‌شود؟
یکی از این بسترها ممکن است درمان ناموفق اعتیاد در کمپهای مجاز، آن‌هم به دلایلی جز روش درمان این کمپها باشد و همین موضوع خانواده‌ها را به امتحان کردن سایر کمپها ازجمله کمپهای غیرمجاز سوق می‌دهد. عامل دیگری که موجب راه‌اندازی کمپهای غیرمجاز می‌شود شرایط سخت برای اخذ مجوز راه‌اندازی کمپ است. نکته دیگر شرایط بعضاً سخت برخی کمپهای مجاز برای پذیرفتن معتادان است.
وقتی این کمپها معتادان را به‌آسانی برای درمان قبول نمی‌کنند و این افراد هم متقاضی ترک هستند به دنبال مرکز دیگری می‌روند و همین موضوع راه را برای فعالیت کمپهای غیرمجاز هموار می‌کند. برخی خانواده‌ها بعدازاینکه از درمان فرزند معتادشان خسته می‌شوند، تصمیم می‌گیرند راههای دیگری را انتخاب کنند که یکی از این راهها کمپهای غیرمجاز است. این کمپها برخلاف قانون افرادی را در اختیاردارند که فرد معتاد را از خانه به کمپ منتقل می‌کنند و در این میان ممکن است زدوخورد و درگیریهایی نیز اتفاق بیفتد.
برای مدیریت درگیریهای احتمالی که در کمپها رخ می‌دهد چه پیش‌بینیهایی شده است؟
معمولاً بیشتر درگیریها در کمپهای غیرمجاز رخ می‌دهد؛ چراکه گردانندگان این مراکز از هیچ قانون و ضابطه خاصی تبعیت نمی‌کنند. در کمپهای غیرمجاز افراد قوی‌هیکلی برای مدیریت درگیریها استخدام می‌شوند که خودشان عاملی برای درگیری و زدوخورد هستند. نکته دیگر اینکه افرادی که به کمپ منتقل می‌شوند به لحاظ روحی دچار به‌هم‌ریختگی هستند، برخی اختلالات شخصیتی دارند، گاهی اختلالات خلقی و دوگانگی رفتاری دارند و… بنابراین باید افرادی به کمپها منتقل شوند که فقط معتاد باشند نه بیمار روانی.
با توجه به اینکه در سالهای اخیر الگوی مصرف معتادان از مصرف مواد سنتی به صنعتی تغییر کرده و مواد صنعتی بیشتر روی روان افراد تأثیر می‌گذارد، چطور می‌شود فردی که به کمپ منتقل می‌شود مشکلات روحی نداشته باشد؟
کمپهای ترک اعتیاد برای افرادی که مواد مخدر صنعتی و روان‌گردان مصرف می‌کنند جای مناسبی نیست و بیشتر توصیه می‌شود افرادی که به مواد مخدر سنتی مثل تریاک معتاد هستند به این کمپها منتقل شوند. چراکه شیوه درمان و ترک کردن در این کمپها برای معتادان سنتی طراحی‌شده است. البته معتادان صنعتی که کمتر از یک‌ساله از شروع اعتیادشان می‌گذرد و هنوز وارد فاز بحرانی نشده‌اند نیز می‌توانند از این کمپها کمک بگیرند.
هرازگاهی کمپهای ترک اعتیاد غیرمجاز با وقوع قتل خبرساز می‌شوند آیا شما مورد تازه‌ای سراغ دارید؟
همان‌طور که گفتید اکثر قریب به‌اتفاق این حوادث در کمپهای غیرقانونی اتفاق می‌افتد. این کمپها معمولاً در حاشیه شهرها ایجاد می‌شود و در صورت درگیری معمولاً کسی از آن باخبر نمی‌شود. درگیری و زدوخورد در این مراکز دیگر عادی شده؛ چراکه آنجا تحت نظر هیچ سازمانی نیست و از هیچ شیوه علمی پیروی نمی‌شود. به همین دلیل به خانواده‌ها توصیه می‌شود به‌هیچ‌وجه فرزندانشان را در اختیار کمپهای غیرمجاز قرار ندهند؟ چراکه آنها فقط مشکل اعتیاددارند اما ممکن است در این کمپها مشکلات دیگری نیز برایشان ایجاد شود.
برای برخورد با کمپهای ترک اعتیاد غیرمجاز چه برنامه‌هایی وجود دارد؟
سازمان بهزیستی این مراکز را شناسایی و نیروی انتظامی با آنها برخورد می‌کند. آمار دقیقی از این مراکز وجود ندارد اما با تعطیلی هر مرکز، چندین مرکز غیرمجاز دیگر جایگزین آن می‌شود. اگر مردم میلی به استفاده از مراکز غیرمجاز نداشته باشند این کمپها خودبه‌خود تعطیل خواهند شد.
منبع: همشهری آنلاین