چالشهای نظری بیع حق (تأملی بر امکان وقوع حق به‌عنوان مبیع یا ثمن در بیع)
چالشهای نظری بیع حق (تأملی بر امکان وقوع حق به‌عنوان مبیع یا ثمن در بیع)
نویسندگان: محمدمهدی الشریف، نصرالله جعفری خسروآبادی
چکیده
امروزه حقوق مالی همچون سرقفلی و حق اختراع در کنار اعیان و منافع، بخش قابل‌توجهی از اموال را تشکیل می‌دهند و امکان انتقال و مبادله آنان با سایر اموال از نیازهای بازار سرمایه است. عقد بیع بی‌گمان رایج‌ترین ابزار اعتباری مبادله اموال در بین مردم است. اما آیا برای نقل حقوق مالی نیز می‌توان از این قالب استفاده نمود؟ اغلب فقیهان بر بنیاد تعریف مشهور که بیع را تملیک عین به‌عوض می‌داند، با مبیع قرارگرفتن حق مالی مخالفت کرده‌اند و نقل حق را خارج از تعریف بیع شمرده‌اند.
برخی از فقها بنا به دلایلی همچون عدم صدق مال بر حقوق و عدم تصور تملیک در باب حقوق، حتّی وقوع حق مالی به‌عنوان ثمن در بیع را نیز ناممکن دانسته‌اند. اما اغلب فقهای معاصر، این دلایل را ناکافی دانسته و معتقدند نفس حق مالی یا اسقاط آن می‌تواند نقش ثمن را در بیع بازی کند و حتّی شمار اندکی از فقها همچون مرحوم امام خمینی، وقوع حق به‌عنوان مبیع را نیز خالی از اشکال می‌دانند. به نظر میرسد در حقوق امروز ایران، وقوع حق یا اسقاط آن به‌عنوان ثمن با مانعی روبرو نبوده و حکم به صحت بیع حقوق نیز خالی از وجه نیست.
کلیدواژگان: بیع؛ حق مالی؛ عین؛ مالکیت؛ ثمن؛ مبیع
مطالعات حقوقی؛ دوره ۷، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۴