پژوهشی در «قواعد فقهی قرآن و گستره آن»
پژوهشی در «قواعد فقهی قرآن و گستره آن»
پژوهشی در «قواعد فقهی قرآن و گستره آن»
نویسنده: سید جعفر صادقی فدکی
چکیده
قرآن کریم اولین منبع تشریع احکام شرعی به شمار می‌رود که همه احکام موردنیاز بشر را دربر دارد؛ ولی ازآنجاکه همه این احکام در قرآن به‌صورت صریح و جزیی بیان‌نشده‌اند، باید این احکام را در روشهای دیگر بیان قرآن جست‌وجو کرد و یکی از این روشها، بیان احکام فقهی در قالب قواعد عام و کلی است که از آنها در اصطلاح فقه با عنوان «قواعد فقهی» یاد می‌شود. براین اساس، فقیهان اسلامی در استنباط احکام شرعی قرآن، افزون بر استناد به آیات مربوط به احکام خاص و جزیی، قواعد عام و کلی متعددی را نیز از قرآن استخراج و وارد حوزه فقه کرده‌اند و این تلاشها هرچند ارزشمند بوده و ثمرات فراوانی را در پی داشته است، از یک‌سو همه قواعد عام و کلی قرآن نیست و در قرآن آیات دیگری نیز وجود دارد که شاید به‌عنوان مستند قواعد فقهی جدید استفاده شود و از سویی، در حد ظرفیت این قواعد از آنها در فقه استفاده‌نشده است و موضوعات دیگری نیز در فقه وجود دارد که می‌توان حکم شرعی آنها را با استناد به این قواعد تبیین کرد. ازاین‌رو، در این پژوهش ضمن اشاره به ادله استخراج قواعد فقهی از قرآن کریم، برخی از قواعد جدیدی که می‌توان آنها را از آیات قرآن استخراج کرد و نیز موضوعات دیگری که می‌توان حکم شرعی آنها را با استناد به قواعد فقهی موجود تبیین کرد؛ با ارائه مستندات قرآنی آنها، بیان و ارائه‌شده است.
کلیدواژگان: احکام شرعی؛ فقه؛ قرآن کریم؛ قواعد فقهی
فصلنامه پژوهشهای فقهی؛ دوره 12، شماره 1، بهار 1395