تابستان که از راه می‌رسد، مدلهای جدید پوشاک نیز در ویترین مانتوفروشیها خودنمایی می‌کند و گاه برخی مدلها آنقدر عجیب است که در نگاه نخست توجه هر خریداری را به خود جلب و این سؤال را به ذهن متبادر می‌سازد که آیا طراحی آنها در داخل کشور انجام می‌شود؟

این روزها نیز یافتن مدلهای جدید و عجیب مانتو کار چندان دشواری نیست، کافی است سری به مراکز خرید پایتخت بزنیم آن هم نه مراکز شمال شهر بلکه در همین دل پایتخت یعنی مناطق مرکزی و شرقی.


مدلهایی که بر اندام مانکنها خودنمایی می‌کند توجه هر عابری را به خود جلب خواهد کرد و حتی اگر قصد خرید هم نداشته باشی، تماشای آنها را از دست نداده و برای دقایقی هم که شده پُشت ویترین مغازه به نظاره می‌ایستی.
با وجود وظایف 21 دستگاه برای اجرای قانون حجاب و عفاف اما با وجود مدهای فعلی به جرأت می‌توان مدعی شد که حجاب را باید در پستوی مغازه‌ها جست‌وجو کرد. اگر چه مسوولان معتقدند پوشاک با تصاویر و مدلهای نامناسب به کشور قاچاق می‌شوند اما حجم زیادی از این البسه در تولیدیهای داخل کشور عرضه می‌شوند.
در همین رابطه با کبری خزعلی رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان به گفت‌وگو نشستیم.
کبری خزعلی اظهار کرد:‌ وضعیت حجاب کنونی در جای جای کشور متفاوت است. حتی در یک شهر یا کلانشهر مثل تهران در مناطق مختلف، میزان رعایت حجاب یکسان نیست. البته اینکه رعایت حجاب نسبت به یک یا دو دهه قبل تنزل کرده و خودآرایی و تظاهر به بدحجابی افزایش یافته، واقعیتی است و عوامل مختلفی دارد. در یک کلام باید بگویم این وضعیت حاصل ضعف از درون و قدرت از بیرون است.
وی در خصوص حد پوشش اسلامی در ادارات و دانشگاهها گفت:‌ در ابلاغیه شیوه پوشش کارمندان دولت پوشش زنان مانتو و شلوار و مقنعه، کفش ساده، بدون آرایش و عدم استفاده از زیورآلات و برای مردان لباس ساده و معمولی با آستین بلند تعیین شده است.

رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان عنوان کرد: رعایت این موارد از سوی دانشجویان، سبب امنیت اخلاقی و آزادی بیشتری برای آنها می‌شود. نخستین شرط آزادی در دانشگاه و فضای آموزشی، تحصیلی و پژوهشی آرامش روحی و دوری از محرکات احساسی و امنیت اخلاقی است. هیچ کس نباید فضای آموزشی را متوجه مسایل غیرعلمی، غیرآموزشی و غیراخلاقی بکشاند. به همین دلیل برخورد با هر ناهنجاری و روابط غلط در فضای آموزشی وظیفه مسوولان است.
وی ادامه داد:‌ پوشش نامناسب و آرایشهای تند و زننده قطعاً امنیت اخلاقی و آرامش دانشجویان و اساتید را به هم می‌زند و دانشگاه را به سالن مد و شوی لباس یا فضایی برای روابط نابهنجار تبدیل می‌کند که دایم عده‌ای در آن رقابت می‌کنند.
خزعلی در خصوص قانون منع بعضی از لباسها مثلاً لباسهای تنگ، شلوارهای چسبان یا لباس نازک یا بعضی از لباسهای دارای تصاویر مستهجن گفت:‌

وزارت کشور طی آیین نامه‌ای مصادیق لباسها و آرایشهای غیرمجاز را در بیست و پنجم شهریور 1375 تصویب کرد و اعلام شده است. در این آیین‌نامه در بند یک آمده: استفاده از انواع کلاه برای زنان، گردنبند، گوشواره برای مردان و کلاههای مبتذل مردانه که دارای نقوش ضد اسلام، ضد انقلاب و ضد اخلاق روی آن باشد، غیرمجاز است.
رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان مطرح کرد:

طبق دستور رئیس‌جمهور از دو سال قبل گمرکات و متولیان ورود کالا باید از ورود کالاها و لباسهای نامناسب و هنجارشکن جلوگیری کنند تا برای سود بیشتر تور و نایلون جای مانتو، لباس و حجاب را نگیرد. مجموعه راهکارهای اجرایی قانون گسترش فرهنگ عفاف و حجاب 22 وزارتخانه و سازمان و نهاد را موظف به اجرای این سیاستها کرده است اما متأسفانه از این 22 دستگاه تنها نیرویی که مسوولانه مقید بود تا به وظایف خود عمل کند نیروی انتظامی بود در حالی که این نیرو باید به عنوان حلقه آخر بعد از دهها اقدام ایجابی، فرهنگی و غیرفرهنگی جلوی متخلفان بایستد اما به دلیل کم کاری دیگر نهادها هر روز با متخلفان بیشتری روبه‌رو می‌شود و مجبور است به وظیفه‌اش عمل کند.
وضعیت کنونی حجاب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟


** خزعلی: حجاب از موضوعات مهمی است که دارای ابعاد مختلف دینی و علمی، تربیتی، روانشناختی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است وضعیت حجاب یا هر نماد دیگری از دین داری مردم را نمی‌توان در یک گروه یا یک شهر یا در منطقه‌ای از کشور ملاحظه کرد و آن را ملاک ارزیابی برای کل کشور قرار داد.


وضعیت حجاب کنونی در جای جای کشور متفاوت است. حتی در یک شهر یا کلان شهر مثل تهران در مناطق مختلف، میزان رعایت حجاب یکسان نیست. البته اینکه رعایت حجاب نسبت به یک یا دو دهه قبل تنزل کرده و خودآرایی و تظاهر به بدحجابی افزایش یافته، واقعیتی است و عوامل مختلفی دارد. در یک کلام باید بگویم این وضعیت حاصل ضعف از درون و قدرت از بیرون است.
از بیرون، شدت گرفتن جنگ نرم و نفوذ فرهنگی و بهره گرفتن دشمن از رخنه‌های داخلی و غفلت خودی و از درون کوتاهی و ضعف ما در معرفی اسلام ناب، عدم مدیریت صحیح و قوی فرهنگی، ضعف رسانه‌ای، اختلافات سیاسی و فرهنگی، عدم بصیرت برخی مسوولان، نگاههای سکولاری در برخی متولیان فرهنگی، مشکلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی مؤثر بر خانواده که باعث تعطیلی یا تأخیر در ازدواج جوانان و دیگر عوامل قابل تأمل است.
برخی معتقدند حجاب در کشور قانون روشن و معینی ندارد و نسبت به حجاب سلیقه‌ای تصمیم گیری می‌شود. از نظر شما آیا حد و مرز در قوانین بیان شده است؟


** خزعلی: موضوع رعایت حجاب و عفاف در قوانین جمهوری اسلامی، اعم از قوانین بالادستی مثل قانون اساسی، قوانین مجلس شورای اسلامی، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، سند چشم‌انداز 20 ساله و قوانین 5 ساله توسعه و قوانین دیگر مثل قانون مجازات اسلامی، قانون رسیدگی به تخلفات اداری، قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش، قانون ساماندهی مد و لباس و چندین قانون دیگر به طور دقیق و شفاف آمده و حد و حدود رعایت آن تعیین شده است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی که مصوب سال 58 است. در اصل سوم آمده دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم، همه امکانات خود را برای امور زیر بکار برد: 1- «ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوای و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی». یعنی دولتها در هر دوره موظفند که همه امکانات کشور را در مسیر سالم سازی محیط و مبارزه با مفاسد اخلاقی بسیج کنند.
بدحجابی و پوشش نامناسب در فضاهای عمومی یکی از آن مفاسد است. تعدادی از قوانین به طور عمومی رعایت عفاف و حجاب را برای همگان اعلام می‌کنند. مثلاً در قانون مجازات اسلامی در فصل هجدهم که جرایم ضد عفت و اخلاق عمومی را بیان می‌کند، زنانی را که بدون رعایت حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند محکوم می‌کند. آیین‌نامه اماکن عمومی در خرداد 63 به تصویب هیات وزیران رسیده و ابلاغ شده است. این آیین نامه بر اساس قانون نظام صنفی سال 59 شورای انقلاب تنظیم شده و موارد تخلف و مجازات اماکن عمومی را تعیین کرده است.


بند اول آن، تسهیل یا فراهم کردن وسیله منافی عفت و شهوترانی در اماکن عمومی است. بخشنامه نخست وزیری که در تاریخ 21 تیر 1360 ابلاغ شده، حد و مرز پوشش اسلامی را اعلام می‌کند و می‌گوید: از این تاریخ تمام خواهران ادارات موظف به اجرای دقیق حجاب اسلامی که یکی از احکام الهی است، هستند. هر گونه چشم پوشی و کوتاهی در این مورد بازی با شئونات ملت مسلمان و خون شهیدان تلقی شده و بدون اغماض با متخلف برخورد قاطع خواهد شد.

** حد پوشش اسلامی
و در ادامه آمده:

1- حجاب شامل شلوار ــ مانتوی اسلامی و روسری

2- از هر نوع آرایش به هر نحو و شکلی باید خودداری شود.

3- سرپرستهای هر واحد موظف به کنترل دقیق مساله حجاب در واحد خود هستند و در چهار سال بعد اردیبهشت 1364، ابلاغیه شیوه پوشش کارمندان دولت ابلاغ می‌شود که در آن پوشش زنان مانتو و شلوار و مقنعه، کفش ساده، بدون آرایش و عدم استفاده از زیورآلات و برای مردان لباس ساده و معمولی با آستین بلند تعیین شده است. در آیین نامه اجرایی مدارس مرداد سال 1379 حد و حدود پوشش دانش‌آموزان دختر و پسر تعیین شده است. برای دانشگاهها و مراکز آموزشی مثل آموزشگاههای آزاد و غیره 13 مصوبه و سیاست و آیین‌نامه انضباطی
 داریم.


 در این آیین‌نامه‌ها و مصوبات جزییات پوشش و آرایش صحیح و قانونی دانشجویان دختر و پسر در کلاسها، فضای عمومی، سفرهای مطالعاتی، اردوها، سلف سرویسها و کتابخانه‌ها تعیین شده است و مسوول نظارت بر اجرای آن رؤسای آموزشگاهها و مراکز آموزش عالی هستند

.
** تسنیم: آیا این نوع محدودیتها با آزادی دانشجو در دانشگاه مغایر نیست؟

** خزعلی: اتفاقاً این محدودیتها در صورت رعایت آن از سوی دانشجویان، سبب امنیت اخلاقی و آزادی بیشتری برای آنها می‌شود. نخستین شرط آزادی در دانشگاه و فضای آموزشی، تحصیلی و پژوهشی آرامش روحی و دوری از محرکات احساسی و امنیت اخلاقی است. هیچ کس نباید فضای آموزشی را متوجه مسایل غیرعلمی، غیرآموزشی و غیراخلاقی بکشاند. به همین دلیل برخورد با هر ناهنجاری و روابط غلط در فضای آموزشی وظیفه مسوولان است.این نظارت و محدودیت در تمام دانشگاههای مهم و طراز اول دنیا هم حاکم است. در دانشگاههای معتبر ضوابط دقیق‌تری برای پوشش، نحوه حضور و نحوه آرایش دانشجویان و استادان اعمال می‌شود و با تعیین مجازاتهای سنگین متخلفان را محکوم می‌کنند.

در بررسیهایی که در ضوابط 60 دانشگاه انجام شد، نشان داد که همه مقررات بسیار دقیق برای دانشجویان داشتند.
مقرراتی برای پوشش، برای موها، آرایش صورت، ناخنها،کفش، دستبند، گوشواره و حتی سنجاق سر دانشجو که باید همرنگ مو باشد توجه دارید که همه اینها به لحاظ قداستی است که همه جا برای فضای آموزشی قایلند و این حق دانشجوی طالب علم و آگاهی است که محیط برای تحصیل او آرام و بدون تحریکات جانبی و غیراخلاقی به خصوص جاذبه‌های جنسی باشد.

** پوشش نامناسب و آرایش تند امنیت اخلاقی و آرامش دانشگاه را به هم می‌ریزد
کشور هزینه سنگینی برای دانشگاه و تحصیل دانشجو می‌پردازد این سرمایه‌ها باید صرف تحصیل و استفاده بهینه از فرصت اساتید و دانشجویان و امکانات شود نه اینکه با روابطی غلط و جاذبه‌هایی غیراخلاقی و غیرتحصیلی به هدر برود. اساتید زحمات بسیاری می‌کشند و سرمایه اندوخته‌های علمی خود را صرف دانشجو می‌کنند باید در حد اعلا از آن بهره‌برداری شود. پوشش نامناسب و آرایشهای تند و زننده قطعاً امنیت اخلاقی و آرامش دانشجویان و اساتید را به هم می‌زند و دانشگاه را به سالن مد و شوی لباس یا فضایی برای روابط نابهنجار تبدیل می‌کند که دایم عده‌ای در آن رقابت می‌کنند.
متأسفانه به دلیل برخی سهل انگاریها و عدم مدیریت صحیح و بی‌حرمتی به فضای دانشگاهها این مقررات توسط برخی هنجارشکنان نادیده گرفته می‌شود و از سوی مسوولان هم برخورد بازدارنده‌ای نمی‌بینیم و عکس آن را مشاهده می‌کنیم که می‌شنویم برخی مسوولان می‌گویند برخورد سلبی با دانشجو نداشته باشید. همین سبب شده که متخلفان با هر لباسی و آرایشی آزدانه وارد دانشگاه می‌شوند و حرمت این فضای مقدس را نگه نمی دارند.
 آیا قانونی برای منع بعضی از لباسها مثلاً لباسهای تنگ، شلوارهای چسبان یا لباس نازک یا بعضی از لباسهایی که دارای تصاویر مستهجن هستند، داریم؟

** خزعلی:بله قطعاً داریم. وزارت کشور طی آیین‌نامه‌ای مصادیق لباسها و آرایشهای غیرمجاز را در بیست و پنجم شهریور1375 تصویب کرد و اعلام شده که عبارتند: استفاده از انواع کلاه برای زنان، گردنبند، گوشواره برای مردان و کلاههای مبتذل مردانه که دارای نقوش ضد اسلام، ضد انقلاب و ضد اخلاق روی آن است.
در بند 2 آمده نپوشاندن کامل موی سر، گردن، سینه و هر جای دیگر بدن برای زنان جز وجه و کفین( مانند استفاده از روسریهای نازک و کوتاه) و در بند10 استفاده از انواع دامنها و شلوارهای کوتاه و چسبان و شلوارکهایی که تعمداً پاره و وصله شده باشد و برای مردان استفاده از البسه زنانه، شلوارهای کوتاه، شلوارهای چسبان و تنگ و نازک، شلوارهایی که تعمداً پاره و وصله داشته باشد. همچنین زیورآلات و لباسهایی که تصاویر یا الفاظ رکیک، تصاویر مستهجن یا حروف غیرفارسی چاپ یا گلدوزی شده باشد و در بندهای دیگر به طور مصداقی موارد ممنوعه آمده است.
متولیان رعایت حجاب در کشور چه کسانی هستند؟

** خزعلی: حجاب به عنوان واجب الهی و حکم قرآنی اولاً رعایت آن تکلیف همگان است و ثانیاً امر به آن در جامعه اسلامی بنا به حکم «کلکم راع و کلکم مسوول عن رعیته» در جامعه اسلامی همه موظف به حفظ سلامت اخلاقی و سالم نگه داشتن فضای ایمانی جامعه هستند و باید جلوی هنجارشکنی و بداخلاقیها را بگیرند به طوری که متخلف نباید احساس امنیت
 کند.
تذکرات مردمی و امر و نهی آنها باید مراقب فضای پاک اخلاق عمومی را فراهم کند اما حاکمان و مسوولان اسلامی به طریق اولی هر کدام موظفند به این مهم اقدام کنند و جلوی ناهنجاریها را بگیرند. طبق قوانین تقریباً همه نهادها و مراکز سهمی در ایجاد امنیت اخلاقی و از جمله رعایت عفاف و حجاب دارند.
 مراکز فرهنگی مستقیماً مسوولند، نهادهای سیاستگذاری و تصمیم گیرنده وظیفه ریل گذاری برای مسیر فرهنگی کشور را دارند، مسوولان اجتماعی، اقتصادی باید جلوی قاچاق کالا و اقتصاد سیاه و زیرزمینی پوشاک و توزیع وسیع لباسهای غیرمتعارف و خارجی را بگیرند در حالی که مسوولان اجرایی هر کدام در حد وظایف خود مسوولیت فراهم کردن زمینه رعایت عفاف و حجاب را دارند.
باید پوشش مناسب و کافی و کیفی برای مردم فراهم شود، طبق دستور ریاست جمهور از دو سال قبل گمرکات و متولیان ورود کالا باید از ورود کالاهاو لباسهای نامناسب و هنجارشکن جلوگیری کنند تا برای سود بیشتر تور و نایلون جای مانتو، لباس و حجاب را نگیرد.
 مجموعه راهکارهای اجرایی قانون گسترش فرهنگ عفاف و حجاب 22 وزارتخانه و سازمان و نهاد را موظف به اجرای این سیاستها کرده است اما متأسفانه از این 22 دستگاه تنها نیرویی که مسوولانه مقید بود تا به وظایف خود عمل کند نیروی انتظامی بود در حالی که این نیرو باید به عنوان حلقه آخر بعد از دهها اقدام ایجابی، فرهنگی و غیرفرهنگی جلوی متخلفان بایستد اما به دلیل کم کاری دیگر نهادها هر روز با متخلفان بیشتری روبه‌رو می‌شود و مجبور است به وظیفه‌اش عمل
 کند.
نهادهای دیگر به خصوص نهادهای فرهنگی باید تلاش کنند و با فرهنگ سازی از تخلفها بکاهند. این تناقض سبب شد که مردم حجاب را امری حکومتی و اجباری ببینند و در مقابل آن جبهه بگیرند در حالی که حجاب و عفاف امری فطری است و آدم و حوا از آغاز خلقت سعی در انتخاب و حفظ آن داشتند در دختران و پسران نخستین حریم امنیتی برای فرد، خانواده است و اساس سلامت اخلاقی در جامعه است و تربیت عفاف محور در آداب و سبک زندگی از گویش، نگرش و منش و روش و عملکرد آن را به شاکله، تربیت و عادت تبدیل می‌کند و عاقبت انسان را رقم می‌زند از بدو تولد و تربیت خانوادگی باید آموزش داده شود تا در کودکان نهادینه شود.
تغییر دولتها در این آشفتگی به چه میزان مؤثر است؟

** خزعلی: تاکنون به تجربه دیده‌ایم که ادبیات سیاسی دولتها تأثیر محسوسی بر ادبیات فرهنگی و نمای فرهنگی کشور دارد. رویکردهای سیاسی دولتها نه تنها بر فضای سیاسی و اجتماعی بلکه بر فضای فرهنگی کشور نیز سایه می‌اندازد دیدگاههای سکولار، مذهبی لیبرال، انقلابی خود باخته یا مستقل و آزاده که در بدنه دولتها حاکم است فضای فرهنگی را نیز با خود همراه می‌کنند زیرا وزرا، مسوولان و مدیران با این دیدگاهها انتخاب می‌شوند و کارها را به دست می‌گیرند. همین نشان می‌دهد که مردم مومن و انقلابی طبق وصیت نامه حضرت امام و سفارشات مقام معظم رهبری در انتخاب روسای جمهور و نمایندگان مجلس و شوراهای شهری بصیرت دقت و هوشیاری سیاسی و مذهبی بیشتری داشته باشند.
به عنوان نمونه تخلف حقوق نجومی و رانت خواری و ویژه‌خواری برخی مدیران نه تنها مدیران خدوم، مؤمن، ساده زیست و انقلابی را هم زیر سؤال می‌برد که اعتماد اجتماعی که مهمترین سرمایه نظام است را خدشه‌دار می‌کند و بدبینی مردم به مسوولین هزینه سنگینی را بر نظام تحمیل می‌کند و یکی از ترفندهای استکبار که اعلام شده نیز هست و همین بازیهای اقتصادی و تخریب اعتماد عمومی است که از یک طرف آمریکا و کانادا اموال مردم‌دار بوده و از طرف دیگر با اشاره به این تخلفات آن را امری مدیریتی قلمداد می‌کنند، به نحوی که برخی از مزاحهای دانشگاهی آن را رها و توافقات بر جام می‌نامند که باید هر دو طرف عمل کنند و هر دو با توافق اجرا می‌کنند.
 چگونه می‌توان به ترویج حجاب اسلامی کمک کرد؟


** خزعلی: بهترین و موثرترین و ماندگارترین راهکار برای ترویج همه ارزشها از جمله حجاب، راهکارهای فرهنگی است. راهکارهای فرهنگی در قالبهای متفاوت، متنوع و متناسب با اقشار مختلف لازم است. برای ارایه کار فرهنگی چندین گام اساسی و تعیین کننده لازم است. اولین گام، مخاطب شناسی است. محصول فرهنگی باید با اندیشه، توان ادراکی، سلیقه و فرهنگ مخاطب و به خصوص سن و تمایلات مخاطب تناسب و همخوانی داشته باشد تا زمینه پذیرش آن بیشتر فراهم شود.
گام دوم، محتوای محصول فرهنگی است که باید به روز، جذاب و غنی باشد و گام دیگر، مرحله ارایه است. در ارایه کار فرهنگی نکات مهمی تعیین کننده است که باید رعایت شود، مثلاً زمان و مکان در ارایه کار فرهنگی اهمیت دارد. بهترین محصول فرهنگی مثل یک فیلم جذاب اگر در شرایط نامناسب ارایه شود تاثیرخود را ندارد و یا اگر زمان مناسبی برای مخاطب نباشد نتیجه نمی‌دهد. 
از طرفی ارایه‌کننده باید با مخاطب سنخیت داشته باشد یعنی مخاطب پذیرای شخصیت ارایه دهنده باشد و او را همراه خود ببیند نه مقابل خود در این عرصه الگوهای اجتماعی مانند معلم و مربی یا الگوهای فرهنگی مانند هنرمندان متعهد بسیار تأثیر
گذارند.
در فرهنگ سازی برای عفاف و حجاب لازم است از همه ظرفیتهای علمی- فرهنگی هنری استفاده شود و همه نکاتی که در ارایه یک کار فرهنگی موثر است، رعایت شود.
 در زمینه معرفی جایگاه عفاف و حجاب برای زنان و مردان تا کنون کارهای علمی و هنری فراوانی انجام شده، نهادهای فرهنگی تلاشهای زیادی کرده‌اند، صدها جلد کتاب تا کنون به چاپ رسیده، مقالات علمی فراوانی ارایه شده اما اولاً در تهیه آنها سلیقه و هنر کافی به کار نرفته، ثانیاً تناسب بین مخاطب و محصول فرهنگی رعایت نشده و ثالثاً نکات لازم در ارایه محصول رعایت نشده است. خلاصه اینکه همه این تلاشها در بیان و اثبات حجاب به عنوان یک ارزش و عامل سعادت فردی، خانوادگی و اجتماعی نارسا و ناکافی بوده‌اند.


البته این تلاشها در مقابل شدت هجمه و ضربه دشمن که بیرحمانه مبانی عقیدتی، باورها و ارزشها را نشانه گرفته است و از هر نوع تخریبی حتی در حد قرآن سوزی و اهانت به اول شخص محبوب جهان اسلامی و نبی رحمت و مرحمت دست بردار نیست و آخرین شگردهای تبلیغاتی و هنری سعی در اغوای نسل جوان داد ناکافی و نارسا است در حالیکه اگر در این صحنه و این فضا نبود چه بسا بخشی از این تلاشها نیز اثرات اساسی و اصولی بر جای می‌گذاشت. لذا در یک کلام در شرایط فعلی برنامه‌ها و امکانات و نحوه اجرای آنها پاسخگوی نیاز نیست.

منبع: تسنیم