پلیس و حقوق شهروندی

پلیس و حقوق شهروندی

احمدرضا ونکی – حقوقدان

به طور کلی پلیس در ارتباطی نزدیک و جدانشدنی با حقوق شهروندی قرار دارد .

تفهیم و تشریح اتهام در مرحله پلیسی ، تفهیم حق سکوت ، تفهیم حق بر وکیل و اخذ مشاوره از ایشان ، تفهیم حق تماس با خانواده و یا نزدیکان ، رعایت کرامت انسانی در اجرای احکام جلب ، چگونگی بازجویی ها ، عدم توسل به شکنجه و بسیاری از موارد دیگر از جمله حقوق شهروندی هستند که تنها در آیین دادرسی کیفری در ملازمه با حقوق شهروندی مثال زدنی هستند .

قانون ، جان و مال و مسکن و شرف افراد را مصون از تعرض می شناسد و حقوق مزبور معمولا به وسیله عاملان اجرای قوانین که پلیس یکی از مهمترین آن ها است به خطر می افتد یا حفظ می شود . در واقع هدف اقدامات ، اختیارات و وظایف پلیس ایجاد امنیت و آرامش برای شهروندان است و امنیت حاصل نمی گردد مگر با اجرای صحیح قوانین .

اجرای صحیح قانون منوط به اشراف پلیس بر قوانین مرتبط با کار می باشد . قانون آیین دادرسی کیفری ضابطان را ملزم به اخذ کارت ضابطین نموده است و از طرفی پلیس تحت نظارت و تعلیمات دادستان اقدام به انجام وظایف خود می نماید .

واقعیات حکایت از تمایل نیروهای پلیس به کسب علم در دانشکده های حقوق دارد و در سال های اخیر موارد بسیاری از فارغ التحصیلان از جمله ضابطینی هستند که در کلانتری و یا اداره آگاهی مشغول به کار می باشند . و البته تغییرات رفتاری محسوسی نیز در رعایت حقوق شهروندی توسط ایشان قابل مشاهده و تقدیر است ، اما هنوز هم ضابطین با تحصیلات پایین کم نیستند .

قانون آیین دادرسی کیفری فعلی کشور در بسیاری از موارد حقوق شهروندی را به خوبی تضمین نموده اما متروک نماندن مواد مترقی این قانون نیازمند پیش زمینه هایی است که در صورت عدم توجه به این زیر ساخت هانتیجه ای جز نقض حقوق مسلم شهروندی را در بر نخواهد داشت .

پیش زمینه ها :

۱ . علمی شدن پلیس در دو بعد دانش نظری و تجهیزات پیشرفته ؛

در بعد دانش نظری تصور می شود آموزش علوم جرم یابی علمی و آموزش کاراگاهان خبره و متخصص راه گشا باشد . و در بعد تجهیزات تهیه بانک اطلاعاتی بر اساس DNA و دیگر مشخصات هویتی که در بدو تولد کودکان در زایشگاه تهیه می شود و همچنین نصب دوربین ها در محل های جرم خیز و در اختیار قرار دادن دستگاه های پیشرفته انگشت نگاری و از این قبیل به توانمند ساختن هر چه بیشتر پلیس برای عبور از کشف جرم به صورت سنتی کمک خواهد کرد .

۲ . ما زمانی می توانیم از قشری حفظ کرامت انسانی را بخواهیم که کرامت انسانی آن قشر به خوبی رعایت شده باشد . یکی از پایین ترین دستمزد ها در بین حقوق بگیران کشور به پلیس تعلق گرفته ، حقوقی که به هیچ وجه به خط فقر حتی نزدیک هم نمی شود و این در حالی است که یکی از حساس ترین و سخت ترین مشاغل را پلیس یک کشور بر عهده دارد .

۳ . انتخاب کادر پلیس از بین افراد قانون مدار ، در مواردی که انجام وظایف ایشان مستقیماً مرتبط با حقوق شهروندی و در ارتباط با شهروندان است ونظارت مستمر و کارامد بر نحوه انجام وظیفه ایشان و برخورد بدون اغماض در صورت تخلف .

۴ . اجبار نیروهای پلیس به تحصیل در دانشگاه به خصوص در رشته حقوق .

منبع: ابرگروهِ فوق‌تخصّصی جامعه‌شناسی جنایی