وظایف یک شهروند اینترنتی

بایدها و نبایدهای

وظایف یک شهروند اینترنتی

دنیای حقوق : در حال حاضر تعداد مخاطبانی که روزانه به برخی وبلاگهای فارسی‌زبان سر می‌زنند از فروش برخی روزنامه‌ها بیشتر است. پیشرفت تکنولوژی باعث شده است که امکان راه‌اندازی رسانه‌های شخصی ایجاد شود و هر کس بتواند اندیشه‌های خود را در قالب وبلاگ به مخاطب منتقل کند. این تکنولوژی در خدمت آزادی بیان قرار دارد و قاعده این است که بدون نظر و محدودیت عمل کند. قطعاً این قاعده قابل‌احترام است.
در وبلاگها همانند رسانه‌ها، مخاطبان زیادی دارند و چون بر افکار مردم، به‌خصوص قشر جوان تأثیر زیادی می‌گذارند، لازم است یک سری الزامات قانونی را رعایت کنند. در گفتگو با کارشناسان، به بایدها و نبایدهای دنیای وبلاگها، می‌پردازیم.
در سالهای اخیر پیشرفت در فن‏آوری ایجاد صفحات وب، ساختن صفحات شخصی را تا آنجا آسان کرده که کاربران غیرحرفه‏ای می‏توانند به‌سادگی صفحاتی برای خود ایجاد و صفحات‏ ایجادشده را هر موقع که خواستند، روزآمد کنند. محتویات وبلاگ‏های اولیه اغلب شامل مجموعه‌ای از لینک‏ها و توضیحاتی بود که متناسب باعلاقه نویسنده، ایجاد می‏شد. نخستین وبلاگ از این نوع بوسیله «تیم برنرزلی» (مخترع وب) ایجاد شد. نویسنده این وبلاگ، در آن به سایت‏های‏ جدیدی که در آن زمان ایجاد و بر روی اینترنت فعال می‏شدند، اشاره‏ می‌کرد. در ادامه وبلاگ‏نویسان، علاقه‌مند به ایجاد وبلاگ‏هایی‏ شدند که در آن مطالبی پیرامون موضوعات موردعلاقه خود و یا آنچه که تمایل به خواندن آن در آینده داشتند، درج می‏کردند. در حال حاضر، بیشتر وبلاگها از این نوع هستند.
اولین وبلاگ ایرانی سال ۱۳۸۰ روی شبکه جهانی اینترنت متولد شد و در مدت کوتاهی، تعداد وبلاگهای ایرانی به‌سرعت افزایش پیدا کرد. تا مدتها در برابر این رسانه‌های جدید، واکنشی از سوی دستگاه قانونگذاری انجام نگرفت اما در حال حاضر، مقررات متعددی بر فعالیت بلاگرها نظارت می‌کند.
مزایای وبلاگ‌نویسی
یک کارشناس حقوق فرهنگی با اشاره به مزایای وبلاگ‌نویسی می‌گوید: وبلاگ‏ها با از میان‏ برداشتن تبعیضها و محدودیتهای موجود در منابع رسانه‌ای، جامعه جهانی را از فضای تک‌صدایی رسانه‏ای به یک مردم‌سالاری‏ دیجیتالی نزدیک می‌کند.
محسن داوری معتقد است: وبلاگها به مردم جهان امکان می‏دهند تا بدون وابستگی یا حتی واهمه از قدرتهای حاکم، در عرصه‌های متفاوت سیاسی، اجتماعی فرهنگی و… اقدام به نشر اطلاعات کرده و با رویکردی‏ کاملاً آزادانه مطالب منتشرشده را مطالعه و در صورت تمایل دیدگاه‏ خود را در ارتباط با آنان بیان کنند.استقلال عمل ویژگی دیگر وبلاگهاست. امروزه وبلاگها در جبهه‌ای قرار دارند که با دیگر خبرگزاریها در حال رقابتند و به دلیل نبود سیاستهایی خبری و فشارهای صاحبان سرمایه بر نحوه انتشار اخبار، می‌توانند به‌عنوان مجموعه‌هایی مستقل عمل کنند.
این کارشناس حقوقی می‌گوید: ویژگی دیگر این رسانه، گردش اطلاعات کاربران اینترنتی است که کاربران اینترنت را از کاربر صرف به افرادی تبدیل می‌کنند که خود نیز به انتشار اطلاعات می‌پردازند؛ بنابراین دیگر کاربرانی منفعل نخواهند بود و خود به‌عنوان شهروندان اینترنتی، با دیگران به تعامل می‌پردازند.
وی خاطرنشان می‌کند: تبعیض‏ ناپذیری کاربری، یکی از اصول حاکم بر بهره‌برداری از فناوری‏ اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی است که دلیل اصلی شکوفایی جهانی آن در این مدت اندک نیز به شمار می‏آید. به‌بیان‌دیگر، برخلاف جهان فیزیکی‏ که محدودیت‏ها و موانع بسیاری برای افراد وجود دارد، لوازم دسترسی به این‏ فضا، به بهترین و راحت‏ترین شکل آن فراهم است که نمونه آشکار آن را در راه‏اندازی وبلاگهای گونه‏گون در مقایسه با رسانه‏های ارتباط‌جمعی و بویژه‏ مطبوعات می‏بینیم.
آن روی سکه وبلاگ‌نویسی
یک کارشناس حقوق فرهنگی با اشاره به اینکه در کنار مزایای متعدد، برخی معایب و مفاسد برای کار وبلاگ‌نویسی برشمرده شده است می‌گوید: مطلبی که در اینترنت انتشار می‏یابد، بدون‏ مرز و نامحدود است و امکان نظارت بر آن یا حذف آن به حداقل رسیده است. محسن داوری توضیح می‌دهد: خبری که‏ در فضای اینترنت منتشر می‌شود، در عرض چند دقیقه در میان جامعه مجازی‏ وبلاگها پخش می‏شود و مجموعه‏ وبلاگها به شکل رسانه‏ای واحد عمل‏ می‏کنند. اطلاعات در شبکه‏ای درهم‌تنیده که اعضای آن به‌طور مرتب با یکدیگر در تماس هستند، دست‌به‌دست‏ می‏شود. این کارشناس حقوق معتقد است: بطور کلی آزادی عمل بلاگرها در همه کشورهای جهان به‌وسیله قانون محدودشده است؛ اما تفاوت کشورها در حدومرز این محدودیت است. اینکه تا چه میزان بلاگرها در انتشار ذهنیات خود آزاد باشند به شرایط هر کشور و دولتهای حاکم بر آنها بستگی دارد. جامعه جهانی، سعی کرده که استانداردهایی را به‌عنوان راهنمای عمل کشورها در این خصوص وضع کند.
این کارشناس حقوق فرهنگی خاطرنشان می‌کند: در کشور ما آیین‌نامه ساماندهی فعالیت پایگاههای اطلاع‌رسانی اینترنتی ایرانی، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص تشکیل کمیته تعیین مصادیق پایگاههای اطلاع‌رسانی رایانه‌ای و تصمیمات این کمیته، مقررات و ضوابط شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آیین‏نامه تأمین، توزیع و عرضه خدمات اینترنت و اینترانت ملی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، قانون جرایم رایانه‌ای و برخی دیگر از قوانین و مقررات، بایدها و نبایدهایی که باید وبلاگ نویسان در فعالیتهای خود رعایت کنند را در خود جای‌داده‌اند.
دایره آزادی بلاگرها
یک کارشناس حقوق بین‌الملل در بررسی مبنای وضع مقررات مربوط به نظارت بر بلاگرها می‌گوید: در کنار اصل آزادی عقیده و بیان، بدون استثنا همه کشورها پذیرفته‏اند که اگر هرکس هرآنچه را اعتقاد دارد بر زبان آورد و بکوشد تا آن را به دیگران نیز انتقال دهد، ثبات جامعه متزلزل خواهد شد و برقراری نظم‏ و امنیت که از وظایف ذاتی حکومتهاست، با مشکلات بسیاری روبه‏رو خواهد شد؛ بنابراین، در اسناد مربوط، این حق به کشورها داده شده که محدودیتهایی‏ را اعمال کنند.
فریناز فیضی اضافه می‌کند: ماده ۲۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر آزادی عقیده و بیان را در چارچوب قانون و در پرتو رعایت حقها و آزادیهای دیگران و مقتضیات اخلاقی و نظم عمومی و رفاه‏ همگان که شایسته یک جامعه مردم‏سالار است، به رسمیت شناخته است. ولی برای اینکه کشورها با توسل به این عذرهای کلی اتباع خود را در استیفا این حق‏ محدود نکنند یا از آن محروم نسازند، در هفتم نوامبر ۲۰۰۲ پروتکلی با عنوان «پروتکل الحاقی کنوانسیون جرایم سایبر در خصوص جرم‏انگاری‏ اعمال دارای ماهیت نژادپرستانه و بیگانه‏ستیزانه‏ای که از طریق سیستم‏های رایانه‏ای ارتکاب می‏یابند» به‏ تصویب رسید که در آن، از دولت‏های عضو خواسته‏ شده نشر مطالب نژادپرستانه و بیگانه‏ ستیزانه از طریق سیستمهای رایانه‏ای، تهدید با نیت‏ نژادپرستانه یا بیگانه‏ ستیزانه، اهانت با نیت نژادپرستانه یا بیگانه‏ پرستانه، عدم پذیرش، به شدت خفیف جلوه دادن، تأیید یا توجیه کشتارجمعی یا جنایات علیه بشریت و شرکت و معاونت در این جرایم را جرم‏انگاری کنند.
وی توضیح می‌دهد: این سند بین‌المللی کوشیده است که حدود کشورها را در محدود کردن حق آزادی عقیده و بیان تعیین کند. این پروتکل قرار است راهنمای تعیین حدومرز دخالت دولت باشد، بااین‌وجود دولتها در ایجاد محدودیت در فعالیتهای رسانه‌ای اینترنتی، منافع و اصول خود را بر این استانداردها ترجیح می‌دهند به همین دلیل در سراسر جهان استانداردهای متفاوتی در رابطه با برخورد با وبلاگها وجود دارد.
فیضی ادامه می‌دهد:کشورها از دو طریق فیلترها و تدابیر صدور مجوز که در زمره تدابیر محدودکننده دسترسی افراد به محتوا و برنامه‌های رایانه‏ای قرار می‏گیرند، کنترل خود را بر فعالیت وبلاگها اعمال می‌کنند. البته به‌جز این دو، برخی جرایم و مجازاتها نیز برای پیش‌بینی‌شده که تعداد این جرایم و شدت این مجازاتها در کشورهای مختلف متفاوت است. (در برخی قوانین از پالایه به‌عنوان معادل فارسی فیلتر استفاده شده است.)
لطفی که پیشرفت علم ارتباطات برای جامعه بشری داشته، امکان شخصی کردن رسانه‌هاست. هر شخص می‌تواند با هزینه‌ای اندک، رسانه‌ای برای انتشار افکار و اندیشه‌های خود داشته باشد. وبلاگها، مصداق این رسانه‌های شخصی هستند که گاه برخی از آنها مخاطب میلیونی پیدا می‌کنند. قانون اساسی، افراد را در عقاید خود و انتشار آنها آزاد می‌داند. از سوی دیگر این آزادی محدود به آزادی دیگران و نظم و امنیت جامعه شده است. در این میان سؤالی که مطرح می‌شود، این است که حدومرز فعالیت یک وبلاگ‌نویس کجاست. قلمرو آزادی او کجاست و دولت تا کجا می‌تواند بر وی فعالیت رسانه‌ای وی نظارت کند. در سطح جهان این سؤال مشترک، منجر به اتخاذ اقدامات هماهنگی شده است. در داخل کشور ما نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی مقرراتی را در این خصوص وضع و تصویب
کرده است.
منبع: پایگاه آموزشی مهداد