نکاتی چند از حقوق و جزا

نکاتی چند از حقوق و جزا

قسمت (3)

نکته 1: هرگاه قسمتی از جرم یا نتیجه آن در قلمرو حاکمیت ایران واقع شود در حکم جرم واقع‌شده در جمهوری اسلامی ایران است.

نکته 2: اگر جرمی در یک هواپیما که در قلمرو هوایی ایران در حال پرواز است واقع شود و هیچ‌یک از شرایط زیر وجود نداشته باشد به‌رغم وقوع جرم در سرزمین ایران قانون و محاکم ایران صالح به رسیدگی نیستند؛ اما اگر هر یک از شرایط زیر محقق باشد قانون و دادگاه ایران صالح است. این شرایط عبارت‌اند از:

1٫ مرتکب یا مجنی‌علیه تبعه ایران باشد.

2٫ هواپیما پس از وقوع جرم در ایران فرود بیاید.

3٫ جرم مخل امنیت عمومی ایران باشد.

نکته 3: هریک از اتباع ایران در خارج از کشور مرتکب جرمی شود، درصورتی‌که در ایران یافت و یا به ایران اعاده گردد، طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران محاکمه و مجازات می‌شود مشروط بر اینکه:

الف- رفتار ارتکابی به‌موجب قانون جمهوری اسلامی ایران جرم باشد.

ب- درصورتی‌که جرم ارتکابی از جرائم موجب تعزیر باشد، متهم در محل وقوع جرم محاکمه و تبرئه نشده یا در صورت محکومیت، مجازات کلاً یا بعضاً درباره او اجرانشده باشد.

پ- طبق قوانین ایران موجبی برای منع یا موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرای مجازات یا سقوط آن نباشد. (صلاحیت شخصی فعال یا مبتنی بر تابعیت بزهکار)

نکته 4: هر شخص ایرانی یا غیر ایرانی که در خارج از قلمرو حاکمیت ایران مرتکب یکی از جرائم زیر یا جرائم مقرر در قوانین خاص گردد، طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران محاکمه و مجازات می‌شود و هرگاه رسیدگی به این جرائم در خارج از ایران به صدور حکم محکومیت و اجرای آن منتهی شود، دادگاه ایران در تعیین مجازات تعزیری، میزان محکومیت اجراشده را محاسبه می‌کند:

الف- اقدام علیه نظام، امنیت داخلی یا خارجی، تمامیت ارضی یا استقلال جمهوری اسلامی ایران؛

ب- جعل مهر، امضاء، حکم، فرمان یا دستخط مقام رهبری یا استفاده از آن؛

پ- جعل مهر، امضاء، حکم، فرمان یا دستخط رسمی رئیس‌جمهور، رئیس قوه قضائیه، رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، رئیس مجلس خبرگان، رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، اعضای شورای نگهبان، رئیس و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزرا یا معاونان رئیس‌جمهور یا استفاده از آنها؛

ت- جعل آراء مراجع قضائی یا اجرائیه‌های صادره از این مراجع یا سایر مراجع قانونی و یا استفاده از آنها؛

ث- جعل اسکناس رایج یا اسناد تعهدآور بانکی ایران و همچنین جعل اسناد خزانه و اوراق مشارکت صادرشده یا تضمین‌شده از طرف دولت یا تهیه یا ترویج سکه قلب در مورد مسکوکات رایج داخل؛ (صلاحیت واقعی یا مبتنی بر امنیت)_

نکته 5: هرگاه شخص غیر ایرانی در خارج از ایران علیه شخصی ایرانی یا علیه کشور ایران مرتکب جرمی به‌جز جرائم مذکور در صلاحیت واقعی شود و در ایران یافت و یا به ایران اعاده گردد، طبق قوانین جزائی جمهوری اسلامی ایران به جرم او رسیدگی می‌شود، مشروط بر اینکه:

الف- متهم در جرائم موجب تعزیر در محل وقوع جرم، محاکمه و تبرئه نشده یا در صورت محکومیت، مجازات کلاً یا بعضاً درباره او اجرانشده باشد.

ب- رفتار ارتکابی در جرائم موجب تعزیر به‌موجب قانون جمهوری اسلامی ایران و قانون محل وقوع، جرم باشد.(صلاحیت شخصی منفعل یا مبتنی بر تابعیت بزه‌دیده)

نکته 6: نتایج اصل قانونی بودن جرم و مجازات:

1 تفسیر مضیق قوانین ماهوی

2 عطف به ما سبق نشدن قوانین ماهوی.

نکته 7: نتایج اصل تفسیر مضیق قوانین ماهوی کیفری:

1منع استفاده از قیاس در تفسیر قوانین ماهوی کیفری.

2 تبرئه در حال شک.

نکته 8: در مقررات و نظامهای دولتی مجازات و اقدام تأمینی و تربیتی باید به‌موجب قانونی باشد که قبل از وقوع جرم مقررشده است و مرتکب هیچ رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل را نمی‌توان به‌موجب قانون مؤخر به مجازات یا اقدامات تأمینی و تربیتی محکوم کرد.(اصل عطف به ما سبق نشدن قوانین ماهوی)

نکته 9: موارد استثنایی عطف به ما سبق شدم قوانین ماهوی کیفری:

1 تصریح قانون‌گذار در قانون لاحق.

2 قوانین تفسیری که همیشه عطف به ما سبق می‌شوند.

3قوانین جرم‌زا یا به هر نحو مساعد به حال متهم

4قوانین شرعی

نکته 10: قوانین شرعی یعنی مقررات مربوط به حدود، قصاص و دیات تابع قانون لاحق است و همیشه و درهرحال عطف به سابق می‌شود؛ یعنی دراین موارد قانون زمان رسیدگی ملاک است و نه قانون زمان وقوع جرم. منبع: مطالب حقوقی