نکاتی چند از اصول فقه

نکاتی چند از اصول فقه

قسمت (5)

نکته 1: لازم چه غیر بین و چه بین، اذن در شیء اذن در لوازم آن است.

نکته 2: اذن در شیء شرعاً و قانونا مستلزم اذن در لوازم آن‌هم است.

نکته 3: نتیجه‌ی قاعده اذن در شیء آن است که تعهد به چیزی مستلزم تعهد به لوازم آن است.

نکته 4: قاعده‌ی استصلاح (مصالح مرسله): چنانچه در هر مسأله ای که هیچ نصی در مورد آن از جانب شارع نرسیده و مثل و مانندی در احکام شرعی نداشته باشد، مجتهد بر اساس مصلحت‌اندیشی حکم به رأی می‌دهد و این حکم بر مبنای قاعده‌ی عامی باشد که در شریعت موجود است. پس هرگاه احکام فقهی را مبتنی بدانیم بر مصالح مرسله به آن مصلحت‌اندیشی یا استصلاح می‌گویند.

نکته 5: اقسام مصالح:

1. ضرورت
2. حاجت.

نکته 6: ضرورت: مصلحتهایی که زندگی مادی یا معنوی انسان بدان بستگی دارد.

نکته 7: حاجت یا نیازمندی: باعث رفع مشقت و رفع عسر و حرج می‌گردد هرچند از دست دادن آنها اختلالی در نظم زندگی ایجاد نمی‌کند.

نکته 8: مصالح تحسینی: مصالحی که فقدان آن موجب اختلال در زندگی نمی‌شود ولی در زندگی مادی منشأ لذت بیشتر است.

نکته 9: شیعیان معتقد به بطلان قاعده‌ی استصلاح هستند.

نکته 10: استحسان: صرف‌نظر کردن از قیاس یا قاعده‌ی کلی یا دلیل دیگر و به ملاحظه مصلحتی خاص حکمی مخالف برای مسأله ای پیدا کردن.