نقد و بررسی مقررات راجع به حقوق و تکالیف مالی زوجین در حقوق ایران

پدیدآور: امین روح الامینی

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: محمدرضا امیرمحمدی

دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان

تاریخ دفاع: 1395

چکیده

تحولات اجتماعی صورت گرفته در کشور ایران در خصوص جایگاه اجتماعی زنان و افزایش میزان فعالیت آنها در سطح اجتماع و کاهش روزافزون حضور آنها در منزل تغییرات عمیقی را در چگونگی تشکیل خانواده و حقوق و تکالیف مالی خانوادگی از نظر عملی و عرفی بوجود آورده است در حالی که قوانین موجود در این زمینه تغییر چندانی ننموده است. در نتیجه در این تحقیق به بررسی انتقادی قوانین موجود بر مبنای سطح تحولات اجتماعی پرداخته شده است. حقوق ایران در زمینه حقوق و تکالیف مالی بین زوجین از فقه امامیه الهام گرفته است. حقوق ایران در این خصوص حق محور نسبت به زن و تکلیف محور نسبت به مرد می‌باشد. در چنین بستری مهریه، نفقه و اجرت‌المثل حقی برای زن و تکلیفی برای مرد محسوب می‌شود. مقررات ناظر بر تنظیم روابط مالی بین زوجین بیشتر ناظر بر خانواده سنتی است. در حقیقت این قواعد بر مبنای وضعیت غالب زنان جامعه تنظیم گردیده است. در حال حاضر وضعیت زنان جامعه ایرانی دچار تغییرات اساسی شده است اگرچه هنوز زنانی که به شیوه‌ی سنتی ازدواج و زندگی می‌نمایند نیز درخور اهمیت می‌باشد ولی بخش بزرگی از زنان جامعه امروز ایرانی دیگر به هیچ وجه به صورت سنتی زندگی نمی‌نماید. افزون بر این نگاه زنان جامعه به برخی امور مالی به ویژه مهریه کاملاً متفاوت شده. درگذشته مهریه بیشتر جنبه نمادین داشت و در عمل در موارد نادری مهریه پرداخت می‌شد ولی امروزه کمتر زنی است که درخواست طلاق بکند و مهریه نیز نخواهد. همچنین عرفهای غلط و نادرست باعث شده است مهریه امروزه از حالت نمادین و هدیه بودن خارج شده و بیشتر شبیه ثمن معامله درآید. این تحقیق بر مبنای شیوه تحلیلی و روش کتابخانه‌ای با مراجعه به کتب و مقالات نگارش یافته است. این تحقیق مبتنی بر دو فصل می‌باشد. در حقیقت بحث مهریه و نفقه را می‌توان ازجمله حقوق و تکالیف مالی بین زوجین در حقوق ایران به شمار آورد. به همین دلیل فصل نخست به نقد و بررسی مهریه و فصل دوم به نقد و بررسی نفقه اختصاص داده شده است. با این همه گفتنی است مواردی مانند اجرت‌المثل نیز به دلیل تشابه زیاد به نفقه در فصل مربوط به نقد نفقه مورد بحث و بررسی قرار گرفته شده است. همچنین گفتنی است که هر فصل مبتنی بر چند مبحث و هر مبحث مبتنی بر چند گفتار تنظیم شده است. در پایان بر مبنای این تحقیق می‌توان گفت که قوانین فعلی ایران در زمینه تنظیم مقررات مالی بین زوجین بر مبنای خانواده سنتی وضع گردیده است و در حال حاضر نیاز مبرم به بازنگری در این قوانین و وضع مقررات نوین بر مبنای وضعیت و جایگاه اجتماعی زنان می باشد. در حقیقت باید قانون گذار به سمت تکثر قوانین مرتبط با حقوق و تکالیف مالی زوجین گام بردارد.

کلیدواژگان: مهریه، نفقه، اجرت المثل، حق حبس،‌ استطاعت مالی

منبع: سایت پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران