منع تحصیل دلیل در دادرسی حقوقی وظیفه تحصیل دلیل در دادرسی کیفری

منع تحصیل  دلیل در دادرسی حقوقی  وظیفه تحصیل  دلیل در دادرسی کیفری

عنوان: نگرشی نو بر جایگاه قاعده منع تحصیل دلیل در دادرسیهای حقوقی و کیفری

نویسنده: بهزاد منصوری شیخ جان

چکیده

یکی از مسایل قابل تأمل در فرایند دادرسی حقوقی و کیفری تحصیل دلیل توسط مقام صلاحیت‌دار برای کشف واقع و رسیدن به حقیقت است. در امور حقوقی، با توجه به این‌که «بار دلیل بر دوش مدعی است»، قاضی نقش فعال و پرتحرکی ندارد. هرچند مطابق ماده ‌199 آیین دادرسی مدنی دادگاه علاوه بر رسیدگی به دلایل مورد استناد طرفین دعوی، می‌تواند هرگونه تحقیق یا اقدامی که برای کشف حقیقت لازم می‌داند، انجام دهد؛ ولی این اختیار جنبه استثنایی داشته و اصولاً «قاعده منع تحصیل» در امور حقوقی مجری است. در مقابل تحصیل دلیل در امور کیفری نقش سازنده‌ای را در روند رسیدگی ایفا می‌کند، به‌طوری‌که قاضی را اعم از مقام تعقیب، تحقیق و دادگاه در کشف واقع و رسیدن به حقیقت یاری می‌کند. قاعده معروف «منع تحصیل دلیل» در فرایند دادرسی کیفری به «وظیفه تحصیل دلیل» تبدیل‌شده است و مقام قضایی را ملزم می‌نماید تا دلایل را گردآوری کند. ولی این امر مقید به این است که دلایل و نحوه تحصیل آنها مشروع و قانونی باشد. بااین‌حال در خصوص بطلان ادله‌ای که به‌صورت غیرقانونی تحصیل شده به جز در موارد استثنایی، قانون‌گذار مقررات روشن و واضحی ندارد.

کلیدواژگان: منع تحصیل دلیل، تحصیل دلیل، مشروعت تحصیل دلیل، کشف حقیقت

ماهنامه حقوقی فرهنگی و اجتماعی دادرسی شماره 116 سال 1395