منافع ملی کشور، فدای منافع سیاسی نشود

منافع ملی کشور، فدای منافع سیاسی نشود

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت با هشدار نسبت به غارت شدن سرمایه‌های ملی به‌خصوص در منابع مشترک نفت ‌و گاز، هشدار داد توسعه صنعت نفت به‌جای شعار به سرمایه نیاز دارد و اگر شرایط را برای ورود سرمایه به کشور فراهم نکنیم، لطمات جبران‌ناپذیری به اقتصاد وارد می‌شود؛ بنابراین نباید منافع ملی کشور را فدای منافع سیاسی خود کنیم.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) درباره‌ی ورود سرمایه‌گذاران خارجی و انتقادهای شدیدی که اخیراً به این موضوع واردشده، گفت: اگر بخواهم صریح صحبت کنم باید بگویم احساس می‌کنم دراین زمینه حق و ناحق صورت می‌گیرد و برخی به دنبال آن هستند که منافع ملی را قربانی منافع سیاسی کنند. این موضوع هیچ افتخاری ندارد که میلیاردها دلار سرمایه زیرزمین باشد، اما مردم فقیر باشند. این هنر نیست؛ هنر این است که این سرمایه‌ها را تبدیل به درامد ملی کنیم و آن را به زندگی مردم برگردانیم، وگرنه این‌که دائم بگوییم این‌قدر منابع نفتی و گازی داریم و تا سالهای آینده می‌توانیم نفت و گاز تولید کنیم هنر نیست.

عبدالرضا حاجی حسین نژاد با اشاره به این‌که «اگر در ایران نفت حرکت کند سایر حوزه‌ها را هم به حرکت درمی‌آورد»، ادامه داد: این کشور بااین‌همه جمعیت به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم وابسته به نفت است و توسعه صنعت نفت از نام شب هم واجب‌تر است؛ اما این سرمایه‌گذاری را چه کسی باید انجام دهد؟ دولت امروز منابع لازم برای ورود به این حوزه را ندارد و در مورد بخش خصوصی هم این توانایی دیده نمی‌شود. تنها بورس می‌تواند به این حوزه کمک کند که باید قوانین بالادستی برای آن تنظیم شود، ولی بااین‌حال ورود این بخش نیز نیاز به زمان برای ورود به این حوزه دارد، درنتیجه ما ناچاریم از سرمایه‌گذاران خارجی استفاده کنیم. به‌هرحال نفت می‌تواند برای جماعت وسیعی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم کارآفرینی کند، بنابراین باید هرچه زودتر سرمایه‌گذاری در نفت را آغاز کنیم.

در ادامه در پاسخ به این ادعا که با ورود سرمایه‌گذار خارجی، فرصتهای شغلی در داخل از بین می‌رود، اظهار کرد: این اظهارات پایه و اساس منطقی ندارد. ما در داخل کشور چنین شرایطی را قبلاً تجربه کرده‌ایم، به‌طور مثال شرکت «اِنی» که یک شرکت ایتالیایی است، در مدتی که در ایران کار می‌کرد توانست 60 هزار بشکه نفت استحصال کند و عمدتاً از نیروی ایرانی استفاده کرد. این شرکت سرمایه‌اش را آورد و ما نفت استحصال کردیم و پولش را برگرداندیم. حال 60 هزار بشکه در سال برای خودمان تولید می‌کنیم. بعدازآن با ورود چینیها صرف‌نظر از قیمت و کیفیت، تولیدمان به 200 هزار بشکه رسید و باعث شد که الآن ما بتوانیم به اوپک اعلام کنیم این مقدار بشکه می‌توانیم تولید کنیم.

مدیرعامل متن در ادامه تأکید کرد: کسی که می‌آید و سرمایه‌گذاری می‌کند حتماً به دنبال منافع خودش است و قرار نیست به منافع ملی ما فکر کند. این ما هستیم که باید به منافع ملی فکر کنیم، پس باید مواظب باشیم که غارت نشویم.

حاجی حسین نژاد در ادامه با اشاره به تدوین قانون حفاظت از سرمایه خارجی در کشور، افزود: این قانون بسیار خوبی‌ است که تصویب‌شده است و باعث جلب اطمینان سرمایه‌گذار خارجی می‌شود. این قانون مترقی تصویب‌شده تا خارجیها بیایند و در ایران سرمایه‌گذاری کنند؛ پس اگر نمی‌خواستیم آنها بیایند برای چه این قانون را تصویب کردیم؟! ما حدود 10 سال تحریم بودیم و آنها به ایران نمی‌آمدند و دراین مدت دنیا خیلی پیشرفت کرده است، درنتیجه ما نیاز داریم که آنها وارد شوند و از فنّاوریهای جدید استفاده کنیم و راندمانمان را بالا ببریم.

اگر با دولت مشکل‌دارید حداقل به فکر منافع ملی باشید

مدیرعامل متن در ادامه در مورد سرمایه‌گذاری در حوزه‌ میدانهای مشترک گفت: درصورتی‌که ما از این حوضها بهره‌برداری نکنیم، طرف مقابل بهره‌برداری می‌کند. درنتیجه الآن وقت سنگ‌اندازی جلوی دولت نیست. کسانی که درروند توسعه میدانها مشترک سنگ‌اندازی می‌کنند آب در آسیاب رقیب می‌ریزند. کشورهای همسایه برای این حوزه‌ها برنامه‌های میلیون بشکه‌ای دارند، ولی هنوز طرف سرمایه‌گذار ما نیامده، برخی در داخل پشیمانش می‌کنند. اگر با من یا امثال من مشکلی دارید، با مملکت خوب باشید و حداقل منافع ملی را در نظر بگیرید. اکنون باید به فکر اشتغال‌زایی برای جوانهایمان باشیم. برخی از جوانهای شایسته ما از این مملکت رفتند ولی آنهایی که مانده‌اند به کار نیاز دارند. بالاخره سرمایه‌گذار خارجی‌ که می‌آید به دنبال منافعش است و به خاطر ما نمی‌آید، پس باید برای او هم جاذبه ایجاد کنیم.

وی با اشاره به این‌که قرار نیست توان ایرانیها در مواجهه با سرمایه‌گذاران خارجی نادیده گرفته شود، افزود: خارجیها آمدند و با بررسی کردن آزادگان جنوبی با استفاده از فنّاوریهای روز دنیا، کارهای انجام‌شده ما را تائید کردند و لایه‌های برداشتی ما در فاز یک را تأیید و حتی ظرفیتهای ما را بیشتر اعلام کردند. سرمایه‌گذار با ورود به کشور فنّاوری می‌آورد و ما به این فنّاوری نیاز داریم. الآن باراندمان بالای رشته تکمیلی هوشمند در بحث حفاری چاه، می‌توانند از چندین لایه به‌طور هم‌زمان بهره‌برداری کنند و برای مثال می‌توان از حوزه غرب کارون به‌جای یک‌میلیون، دو میلیون بشکه در روز تولید کرد. این در حالی است که در حال حاضر هزینه می‌کنیم تا ریکاوری فکتوری (شاخص بازیافت) یک مخزن از 10 به 11 برسد، درحالی‌که خارجیها می‌توانند با یک‌میلیون دلار اختلاف، ظرفیت قابل‌دسترسی ما را دو برابر کنند؛ پس به نفع ماست از این فنّاوری استفاده کنیم.

بخش خصوصی فعلاً سرمایه لازم و کافی را ندارد

مدیرعامل متن در ادامه درباره‌ی لزوم استفاده از سرمایه داخلی، تصریح کرد: ما نمی‌گوییم فقط باید از سرمایه خارجی استفاده شود. لازم است قوانین بالادستی برای سرمایه‌گذاران داخلی هم درست شود. ما در کیش، بندر کرخه و … با بخش خصوصی همکاری کردیم ولی آنها پولی نداشتند که وارد کار بکنند. در پروژه‌ای دیگر با یک بانک داخلی قرارداد بستیم، اما کار پس از مدتی متوقف شد، چون سرمایه‌ای برای ورود به کار وجود نداشت، به همین دلیل کار آنجا هم متوقف ماند.

هزینه هر چاه دراین دولت از 20 میلیون دلار به 7.5 میلیون دلار رسید

حاجی حسین نژاد بابیان این‌که نباید سرمایه‌گذاران خارجی را محدود به یک کشور مانند چین کنیم، اظهار کرد: این کار باعث کاهش کیفیت و افزایش هزینه می‌شود. اِنی ایتالیا روی هر بشکه نفت هفت هزار دلار سرمایه‌گذاری می‌کرد، درحالی‌که بعدازآن چینیها بالای 30 هزار دلار قرارداد بستند و این پول از مملکت خارج می‌شود. سال 1391، بابت هر چاه 20 میلیون دلار داده می‌شد که در سال 1393، باروی کار آمدن دولت جدید و بهبود وضعیت روابط با دنیا این رقم به 12.5 میلیون رسید و امسال تنها 7.5 میلیون دلار هزینه دارد. این درحالی‌که است که هزینه چینیها آن زمان که خیلی خوب و به‌صرفه کارکردند. حدود 11 میلیون دلار شد. الآن ما با چند پیمانکار هزینه صفرتا صد بهره‌برداری از یک چاه را به 7.5 میلیون دلار رسانده‌ایم. به خاطر این‌که آنها فهمیدند 5-4 شرکت خارجی قصد ورود به ایران رادارند و این مسائل باعث کاهش قیمتها شد و این پول در کشور حفظ شد.

وی درباره‌ شرایط فاز یک آزادگان جنوبی پس از خروج چینیها بیان کرد: ما حدود 27 درصد پیشرفت داشتیم و اکنون اولین 7500 بشکه جدید را بهره‌برداری می‌کنیم. بودجه در نظر گرفته‌شده 5.8 میلیارد دلار است که برای چینیها شش میلیارد در نظر گرفته‌شده بود که درنهایت 12 میلیارد هزینه داشت. دلیل این قیمت مناسب رقابتی شدن بازار و بهبود روابط با دنیاست که توانستیم اجناس حفاری بخریم. اگر خود را محدود به چینیها نکنیم و اجازه ورود به دیگر شرکتها را بدهیم، هزینه‌ها پایین و کیفیت بالا می‌رود.

راه برای حضور ایرانیها در خارج از کشور باز می‌شود

مدیرعامل متن با تأکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مشترک و اهمیت جذب سرمایه‌گذاران خارجی، گفت: در حال حاضر در منطقه‌ای هستیم که بقیه در حال جذب سرمایه هستند. بااین‌حال و باوجود محدودیتهای قانون اساسی درباره نقش خارجیها در صنعت نفت، باید کاری کنیم تا در همین بازار رقابتی سرمایه‌گذار وارد کشور شود. شرکت فرانسوی که اخیراً به ایران آمد، علاقه‌مند شد تا از تمام کارخانه‌ها اهواز بازدید کند. درنتیجه باید اولاً از بازار داخلی استفاده کند، ثانیاً با رفع ایرادات مدیریتی و برنامه‌ای به بهبود کارخانه‌ها کمک کند و مهم‌تر این‌که شرایط حضور آنها در بازار خارجی را فراهم کند و چون انرژی و کارگر ما ارزان است به این کار جذب می‌شود. این به این معنی است که ورود سرمایه‌گذاری خارجی فرصتی برای تولیدکنندگان داخلی فراهم می‌کند که با اثبات کیفیت کارشان، بازارهای جدید بین‌المللی برای محصولاتشان پیدا کنند.

حاجی حسین نژاد با اشاره به کمبود بودجه عمرانی دولت و لزوم حضور سرمایه‌گذار خارجی، افزود: اکنون زمان این نیست که خودمان را تحریم کنیم و با ایجاد دروغهایی، شرکتهای خارجی را از ورود به ایران منصرف کنیم. ما باید با حفظ اصول و ایجاد شرایط رقابتی اجازه حضور سرمایه‌گذار خارجی را بدهیم. باید مناقصه‌هایی برای این کار برگزار کنیم و شرکتهای داخلی را با آنها شریک کنیم. در حال حاضر ما شرکتهای E&P نداریم. وزارت نفت در تلاش است که شرکتهای E&P بسازد و به آنها فرصت هفت‌ساله داده است؛ به این معنی که شرکت نفت بخشی از این کار را به عهده گرفته تا شرکتها به این سطح حتی در حد کار در خارج از کشور برسند.

تولیدکنندگان داخلی می‌توانند رقابت‌پذیری خود را تقویت کنند

این مدیر باسابقه نفتی در ادامه در رابطه با اشکالاتی که به قراردادهای بیع متقابل و IPC گرفته می‌شود، ادامه داد: هر قراردادی حتماً ایراداتی دارد که بعد از اجرا مشخص می‌شود، در قرارداد بیع متقابل گفته‌شده بود که کار وقتی تمام می‌شود که 21 روز از 28 روز پروژه بدون وقفه به کار خود ادامه داد؛ اما قرارداد IPC قصد رفع این اشکالات را دارد که زمان حضور پیمانکار در پروژه را افزایش داده تا منافع آنها بیشتر درگیر شود. این چه ایرادی دارد؟ تعجب می‌کنم این‌که بگذاریم دیگری منافع ما را ببرد مملکت فروشی نیست، اما اگر کسی بیاید ما را منتفع کند، اما خودش هم منتفع شود کار خیلی بدی است؟ IPC قصد کنار زدن ایرانیان را ندارد، بلکه قصد توانمند کردن آنها را دارد. IPC قصد تقویت شرکتهای ایرانی را دارد. اخیراً مذاکراتی داشتیم که در آن‌یک شرکت آسیای میانه با 10 سال سابقه قصد ورود به ایران با 100 سال سابقه تجربه حفاری را دارد. ما باید شرایطی را فراهم کنیم که شرکتهای ایرانی هم به چنین خودباوری‌ برسند در پالایشگاه بندرعباس شرکتی اروپایی با باز کردن LC توسط خود ما و واردکردن پول شرایط کار کردن پیمانکاران ایرانی زیر نظر پیمانکاری اروپایی در آن زمان فراهم کردیم؛ بعدازاین اتفاق، خیلی از آنها برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه یاد گرفتند. حتی ایتالیاییها زمانی که اسکلت فلزی طراحی می‌کردند، یک پیمانکار ایرانی شش ماه با آنها بحث کرد و درنهایت آنها را قانع کرد که اسکلتشان به بتون تغییر یافت و حتی آنها در پروژه‌های مشابه بعدی در منطقه هم از آن ایده استفاده کردند. ما باید بپذیریم صنعت نفت با شعار ساخته نمی‌شود، بلکه با واقعیت ساخته می‌شود که اولین اولویت آن سرمایه، بعد فنّاوری و بعد مدیریت و برنامه‌ریزی است؛ ما بخشی از آن را بلدیم و بقیه آن را باید یاد بگیریم.

حاجی حسین نژاد در پاسخ به این سؤال که برخی می‌گویند در قالب قراردادهای IPC تنها بعضی شرکتها توانمند می‌شوند و باقی شرکتهای ایرانی آسیب می‌بینند، گفت: این‌یک قضاوت پیش از موعد است. فرضاً درزمینهٔ فولاد چندین کارخانه‌داریم، سالیانه کلی فولاد هم وارد می‌شود. چرا کسی این کارخانه‌ها را باهم ادغام نمی‌کند؟ فرضاً من چهار نوع لوله می‌خواهم ولی هرکدام از این کارخانه‌ها یک نوع از آن رادارند. کارخانه ابتدا باید برود و زنجیره تولیدش را تکمیل کند ثانیاً اینها نباید باهم رقابت کنند. پس یک نفر باید بیاید و آنها را مدیریت بکند و مثلاً زمانی که سفارش کار برای لوله می‌آید بین آنها تقسیم کند، چرا ما باید ورق بیاوریم و لوله کنیم؟ در اروپا به‌صورت واحد بین چند کشور «یورو پایپ» تولید می‌کنند و فرانسه، آلمان و ایتالیا زیر چتر آن می‌آیند، درنتیجه یک‌بخشی باید تولیدکنندگان داخلی را برای رقابت‌پذیری بالاتر مدیریت کند. الآن هم به نظرم باید نهادهای مسؤول به‌جای دادن بخش‌نامه و ایجاد مشکل، مدیرت کنند. برای من راحت هست که بیایم و برنامه‌هایی بدهم و شرکتهای داخلی بسازند، ولی باید تعهد 2 طرفه باشد، بالاخره من به‌عنوان کارفرمای ایرانی هم متعهد هستم و باید به آقای زنگنه پاسخگو باشم.

وی با اشاره به‌ضرورت نگاه شرکتهای ایرانی به بازارهای خارجی، گفت: نباید نگاهمان به آمار وزارت نفت باشد و باید در حوزه خلیج‌فارس باید بازاریابی کنیم، برای مثال عربستان که گاز هم دارد بااین‌حال کارخانه لوله 56 اینچ ندارد، امارات هم ندارد. پس ما می‌توانیم لوله‌های 56 اینچ آنها را بسازیم. بااینکه مسائل سیاسی هم در چنین تصمیمهایی دخیل است، بااین‌حال زمانی هم که این مسائل نبود اقدامی صورت نگرفت. البته نیاز به کمک دولت هم هست، ما توانستیم در ترکمنستان دو پروژه را اجرا کنیم. یک خط لوله ترکمنستان تا کردکوی به طول 200 کیلومتر و یک پالایشگاه تولید بنزین. در آن زمان ترکیه پنبه آنها را خرید، پیمانکاران ترک بعد از 10 سال که ازآنجا می‌رفتند کارخانه پارچه‌بافی و انواع کارخانه‌های دیگر را احداث کردند، ساختمانهای زیادی را ساختند و آنجا شبیه پاریس شده بود. بدیل اینکه آنها به پشتوانه دولتشان که پنبه ترکمنها را خریده بود این کارها را کردند. ما آنجا کارکردیم ولی در داخل ما را بازخواست کردند درحالی‌که خود ترکمنها به ما احترام می‌گذاشتند و شرکتهای ترک و مالزیایی ما را به‌عنوان آدمهای منظم می‌شناختند ولی به‌هرحال به ما اجازه کار ندادند. من هر وقت به ترکمنستان می‌رفتم، وزیر عضو کابینه ترکیه که چند وزارتخانه هم زیر نظر آنها بود به استقبال من می‌آمد درحالی‌که پیمانکار بودم. باید منافع ملی برایمان مهم باشد، هر شرکت دارای مدیریت اجرایی و دارایی توانمندی این را دارد که خودش را ارائه دهد و یک شرکت خارجی هم‌ارز خودش را وارد کشور کند.

نگذاریم منابع زیرزمینی غارت شود

حاجی حسین نژاد در مورد شایعه اینکه شرکتهای خارجی خود شرکتهای موردنظرشان را درد داخل کشور انتخاب می‌کنند، اظهار کرد: ما همیشه به موضوعات منفی بیشتر توجه می‌کنیم، انگار متأسفانه مملکت ما تبدیل به مجله‌ای زرد شده و همه به دنبال شائبه و شایعه هستند. در ابتدا به قرارداد بیع متقابل شبهه وارد می‌کردند، ولی بعدها آنها را بهبود بخشیدند و برای آن جاذبه ایجاد کردند و توانستند پروژه‌هایی هم اجرا کنند. آقای زنگنه هم گفته که قرار نیست باوجود قرارداد ipc اگر جایی قرارداد بیع متقابل بکار بیاید از آن استفاده نشود. مورداستفاده هرکدام از این قراردادها متفاوت است، اما در کشور عده‌ای هستند که تنها به دنبال ایراد گرفتن هستند.

مدیرعامل متن افزود:‌ من نمی‌گویم که قراردادهای ما بدون اشکال است. شرکتهای بزرگ اروپایی که به ایران آمده‌اند شرکتهای شناخته‌شده‌ای در دنیا هستند که باپرستیژ هستند. به‌عنوان‌مثال توتال مدتی در ایران کارکرد ولی هنوز در حوزه عسلویه از الگوهای آنها استفاده می‌کنند. همانهایی که با IPC مخالف بودند. با توتال مخالف بودند و کارهای آن را نمی‌بینند. درهرصورت قراردادی خوب است که دو طرف از آن راضی هستند. ما سالها قبل با دو نفر کارشناس پتروشیمی به پاریس رفتیم و با چند شرکت مذاکره کردیم و درنهایت با تکنیپ قرارداد بستیم و پتروشیمی بندر امام ساخته شد. با ورود تکنیپ به ایران، راه برای ورود شرکتهای دیگر خارجی هموار شد، ما باید منافع ملی برایمان در اولویت باشد. در حال حاضر در غرب کارون منافع ملی‌مان ایجاب می‌کند اجازه ندهیم منابع زیرزمینی‌مان غارت شود. ما بهره‌برداری نکنیم، طرف مقابل بهره‌برداری می‌کند. باید سعی کنیم منافع ملی قربانی جدلهای سیاسی نشود؛ و در حال حاضر برای زمینی که روی آن کار می‌کنیم خون داده‌شده است پس جایز نیست منافع زیرزمینمان را فدای جدلهای سیاسی بکنیم. در حال حاضر کشور همسایه ما که درگیر جنگ و خونریزی است و شرایط جنگی دارد، شرکتهای خارجی در آن کار می‌کنند پس ما هم باید شرایط را برای حضور آنها فراهم کنیم.

منبع: ایسنا