مصلحت و مجازاتهای حدی

مصلحت و مجازاتهای حدی

نویسنده: دکتر حامد رستمی نجف‌آبادی

ناشر: خرسندی

سال انتشار: 1395

قیمت: 20000

شارع مقدس درصدد تشریع نظام حقوقی که جوابگوی نیازهای بشری باشد، بوده است و بی‌شک یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین بخشهای نظام حقوقی اسلام، نظام کیفری آن است که تعیین‌کننده جرایم و مجازاتها، چگونگی رسیدگی و شیوه‌های اثبات آن می‌باشد. اهمیت این بخش از نظام حقوقی به دلیل ارتباط مستقیم آن با مصالح مهم اجتماعی از یک‌طرف و حیثیت و شخصیت انسانها از طرف دیگر می‌باشد. عدم وجود یک نظام کیفری کارآمد موجب اخلال در نظم و امنیت و تزلزل ارکان یک حیات اجتماعی سالم خواهد شد. خشونت و سختگیری بیش‌ازاندازه و اعمال مجازاتهای غیرانسانی و عدم دقت در رسیدگی نیز موجب تعدی به حقوق انسانی و اجتماعی افراد می‌شود. سیاست اسلام از وضع احکام کیفری، حفظ ارزشهایی نظیر جان، مال، عقل، دین، نسب پیشگیری از وقوع جرم، اجرای عدالت و پرهیز از خشونت در اعمال مجازاتها و اصلاح مجرمی نمی‌باشد. از مبانی محکمی همچون رحمت، عدالت، مصلحت و حکمت می‌توان اصول مسلّمی را استخراج کرد که بر مجازاتهای اسلامی حکومت می‌کند؛ رخصت انعطاف‌پذیری به مجازاتهای اسلامی را داده است. بر «مصلحت» که در این بین عنصر این اساس، مصلحت سنجی در حقوق کیفری اسلام بالأخص مجازاتهای حدی و با رعایت اقتضائات زمان، هم لازم و فرصت است و هم تهدید به شمار می‌رود، به‌عبارت‌دیگر مصلحت سنجی در قانون‌گذاری کیفری، همچون شمشیر دو دم، علاوه بر فواید زیاد، مضراتی نیز دارد که تنها با رعایت ضوابط پیش‌بینی‌شده، اعم از شکلی و ماهوی، می‌توان از تبعات منفی آن فروکاست.

آن‌چه شایسته ذکر و توجه است این است که با یک کالبدشکافی موضوعی شناخته شود که آیا می‌توان مجازاتهای حدی را تقنین و اجرایی کرد؟ آیا قوانین جزایی اسلام با مقتضیات زمان و مکان مطابقت دارد یا نه؟ آیا مصلحت، زمان و مکان در تبدیل کیفر یا نحوه اجرای آن در چارچوب مقررات شرعی تأثیر دارد یا خیر؟ که در این کتاب به بررسی سؤالات فوق با رویکرد تحلیلی- انتقادی و بررسی روایات و نظر فقها می‌پردازیم و به این پاسخ می‌رسیم که مصلحت علاوه بر تقنین در مرحله قضا و اجرا هم باید مدنظر قرار گیرد. هم‌چنین تلاش می‌شود میزان تشبث و تقید قانون‌گذار ایران بعد از انقلاب به ملاحظات حقوق بشری و مصلحت در رابطه با مقررات مربوط به اجرای احکام در سطح مقررات فعلی تبیین شود؛ زیرا قانون‌گذار ایران به‌ویژه بعد از انقلاب اسلامی در راستای اسلامی کردن تمام سطوح قانون‌گذاری به مرحله اجرای احکام کیفری نیز توجه داشته و در سیر امور تقنینی تلاش نموده، موازین اسلامی را همواره در مطمح نظر خویش قرار دهد؛ اما در این میان برای حضوری موفق در سطح جامعه بین‌المللی تلاش نموده تا وجهه مقبولی با احترام به تعهدات بین‌المللی از خود به‌جای بگذارد که به نظر در این بین باید به عنصر مصلحت و هم‌چنین فلسفه مجازات به‌عنوان عواملی برای قانون‌گذاری کارآمد و متناسب با مقتضیات زمان و مکان تبیین و توجه ویژه نمود. لذا در این کتاب، ضمن بررسی مصلحت و بایسته‌های مصلحت سنجی، نقش مصلحت در تقنین و اجرای مجازاتهای حدی تبیین می‌شود.

منبع: سایت انتشارات خرسندی