مصداقی از بیاحترامی به پدر و مادر!
مصداقی از بیاحترامی به پدر و مادر!
مصداقی از بیاحترامی به پدر و مادر!
زهرا اجلال
قبول کنیم که یک سری از ما جوانها مسیری را داریم طی میکنیم که نه تنها باارزشترین موجودات زندگیمان را نابود میکنیم، بلکه در حقیقت و به اذعان خیلی از دوستان خودمان، در راستای نابودی خودمان برآمدهایم…
والدین هر کس، اساس و ریشه جسمانی او هستند. کسی که به والدین خود بیاحترامی میکند در واقع خود را بیارزش و بنیان خود را سُست کرده است. شاید روی همین اساس باشد که در روایات میفرمایند: بیاحترامی به والدین، عمر را کوتاه و روزی مادّی و معنوی را کم میکند. اگر کسی از روی خشم به والدین خود نگاه کند، خداوند او را از حوزه رحمت خود دور کرده و نمازش را نمیپذیرد». (مستدرک الوسایل، ج ۱۵، ص ۱۹۵)
“این روایت بدین معنا نیست که چنین شخصی نمازش از جهت فقهی قبول نبوده و بدین معنا نیست که باید بعد از توبه نمازش را قضا نماید. بلکه معنای روایت این است که چنین نمازی در نزد خدای متعال پاداش و اجری ندارد و نمیتواند معراج او باشد. هر چند که نامش در ردیف بینمازها نوشتهنشده و به او «تارک الصلاه» نمیگویند.”
از سوی دیگر، کسی که حرمت «رَحِم» خود را نگاه دارد و والدین خود را «محترم» بشمارد، در واقع به «رحمت» بیکران الهی وصل شده و بهرههای مادّی و معنوی فراوانی هم در این راه خواهد برد.
امام صادق (علیهالسلام) از پیامبر اکرم (صلیالله و علیه وآله) نقل کرده است که پیامبر (صلیالله و علیه وآله) در جواب جوانی که شور جهاد در دل داشت ولی پدر و مادر ناتوانی داشت که خیلی با وی انس و علاقه داشتند، فرمود: «قسم به آنکه مرا بهحق مبعوث ساخته است اگر یک شب مادر با تو مأنوس باشد از یک سال جهاد در راه خدا بهتر است». (مکارم شیرازی/ تفسیر نمونه/ج ۱۲/ ص ۹۶)
این نگهداشتن حرمت و احسان و تکریم به پدر و مادر از جایگاه بسیار بلندی برخوردار است و اهمیت آن را در مواضعی میبینیم که خداوند همواره پس از بیان حکم وجوب پرستش خدای یگانه، به احترام و تکریم پدر و مادر اشارهکرده و حکم میکند: قَضى رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً … که به والدین احسان کنید.
خداوند متعال در آیه ۱۵ سوره مبارکه لقمان میفرماید: «وَإِن جَاهَدَاکَ عَلى أَن تُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفًا …؛ و اگر تو را وادارند تا درباره چیزى که تو را بدان دانشى نیست به من شرکورزی از آنان فرمان مبر و [لى] در دنیا بهخوبی با آنان معاشرت کن…» لذا در این آیه شریفه توصیه میکند حتی اگر پدر و مادر کافر باشند احترام آنها لازم است.
همچنین، خداوند متعال در آیه ۸۳ سوره مبارکه بقره میفرماید: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُواْ الصَّلاَهَ وَآتُواْ الزَّکَاهَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلاَّ قَلِیلًا مِّنکُمْ وَأَنتُم مِّعْرِضُونَ؛ و چون از فرزندان اسراییل پیمان محکم گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان کنید و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید و نماز را به پا دارید و زکات را بدهید آنگاه جز اندکى از شما [همگى] به حالت اعراض روى برتافتید».
گرچه شأن نزول آیه مذکور درباره بنی اسراییل است اما در حقیقت یک برنامه کلی الهی را درباره تمام جوامع بشری بیان میکند. جهاد بهعنوان یکی از مهمترین برنامههای اسلامی تا زمانی که وجوب عینی پیدا نکند، خدمت به پدر و مادر و رسیدگی به امورشان بر آن اولویت دارد و شاید این را بتوان در زمانه امروز که جوانان و عزیزانی که عشق به مدافع حرم اهلبیت علیهمالسلام را دارند بررسی کرد و تطبیق داد و گاهاً تذکری نیز برای این عزیزان باشد؛ کما اینکه امام صادق (علیهالسلام) از پیامبر اکرم (صلیالله و علیه وآله) نقل کرده است که پیامبر (صلیالله و علیه وآله) در جواب جوانی که شور جهاد در دل داشت ولی پدر و مادر ناتوانی داشت که خیلی با وی انس و علاقه داشتند، فرمود: «قسم به آنکه مرا بهحق مبعوث ساخته است اگر یک شب مادر با تو مأنوس باشد از یک سال جهاد در راه خدا بهتر است». (مکارم شیرازی/ تفسیر نمونه/ج ۱۲/ ص ۹۶)
به خاطر یک عمل، همهچیز نابود میشود
مرد مؤمن و صالحی که از خوبان روزگار بود در خواب باغ وسیعی را دید که قصر باشکوهی در آن ساخته بودند. در تعجب بود که این قصر زیبا از آن کیست. به او گفتند این قصر متعلّق به حبیب نجّار است. با شگفتی به قصر نگاه میکرد که ناگهان صاعقهای در باغ افتاد و همه باغ و قصر را به آتش کشید. وحشتزده از خواب بیدار شد و متوجّه شد که این خواب رؤیایی صادقه بوده است. فردای آن روز بلافاصله سراغ حبیب نجار رفت و به او گفت: شب گذشته چه خطایی از تو سرزده! او ابتدا کتمان میکرد و چیزی نمیگفت. امّا در نهایت لب باز کرد و گفت: دیشب با مادرم مشاجره میکردم و در حین مشاجره دست خود را به روی او بلند کردم! مرد صالح خواب دیشب خود را برای حبیب تعریف کرد و به او گفت که چنین مقامی نزد خداوند داشتی، امّا به خاطر عمل دیشب خود همه را از دست دادی.(کتاب داستانهای شگفت شهید آیتالله دستغیب، صفحه ۱۵۷)
مصداقی از بیاحترامی به والدین
احترام به پدر و مادر معنی گسترده و وسیعی دارد بهطور خلاصه هر نوع بیاحترامی به هر نحوی و هر چیزی که موجب ناخشنودی و نارضایتی آنها شود باید از آن دوری جست و در برابر آنها کاملاً خاضع و برخورد به آنها باید مؤدبانه و شایسته باشد و به تعبیر قرآن کریم در آیه ۲۳ سوره مبارکه اسرا: «وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا؛ و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید اگر یکى از آن دو یا هر دو در کنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى».
در تفسیر نمونه ج ۱۲ از امام صادق (علیهالسلام) نقلشده که فرمود: «اگر در آزردن پدر و مادرخداوند چیزی را کمتر از اف میدانست از آن نهی میکرد» و از جمله آزردن این است که انسان یا چشم خیره به آنها بنگرد، اف گفتن از کمترین و بیمقدارترین موارد آزردن است لذا روایت فرق بیانگر وسعت گسترش معنای بیاحترامی به پدر و مادر است.
نگاهی سرشار از رحمت برای والدین
پیامبر اکرم (صلیالله علیه و آله) میفرماید: «اگر فرزند نیکوکاری با نگاه رحمت به والدین خود بنگرد، خدای متعال در مقابل هر نگاهش برای وی یک حج مقبول مینویسد؛ و اگر در طول روز صدبار هم این کار را انجام دهد، خداوند هم صد حج مقبول برای وی در نظر میگیرد». (بحارالأنوار، جلد ۷۱، صفحه ۷۳)
پیامبر اکرم (صلیالله علیه و آله) چند نمونه از گناهان را نام میبرند که از کبیرهترین گناهان کبیره است. «شرک به خداوند»، «کشتن یک مؤمن» و «عاقّ والدین» از جمله آن گناهان است. (میزان الحکمه، حدیث ۲۲۷۱۰) در روایت دیگری آمده است که اگر کسی والدین خود را محزون کند، عاق والدین شده است. (من لا یحضره الفقیه، جلد ۴، صفحه ۳۷۲)
مآخذ:
سایت هماندیشی دینی؛ مقاله “باز هم به پدر و مادر بیاحترامی میکنی؟”: نوشته احمد نباتی
کتاب داستانهای شگفت شهید آیتالله دستغیب، صفحه ۱۵۷
سایت ایکنا
سایت آسمونی منبع: تبیان