مشروطه تجلی اراده مردم در قانون‌گذاری بود


دسته: تاریخ
بدون دیدگاه
یکشنبه - ۲۴ مرداد ۱۳۹۵


مشروطه تجلی اراده مردم در قانون‌گذاری بود


مشروطه تجلی اراده مردم در قانون‌گذاری بود

مشروطه در لغت به معنای شرط کرده شده و آن چیزی است که مقید به‌شرط است و در اصطلاح نیز، به معنای مشروط شدن قدرت بلامنازع حکومت شاه به قانون؛ مملکتی که دارای پارلمان باشد و نمایندگان ملت در کارهای دولت نظارت داشته باشند و به عبارتی حکومت مبتنی بر پایه دموکراسی معنا شده است.

14 مرداد مصادف با سالروز صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار و دستور تشکیل مجلس شورای ملی در ایران است که ازجمله ثمرات تلاشهای آزادی‌خواهان برای رهایی از استبداد مطلق شاهنشاهی بود. انقلاب مشروطه بر عرصه‌های مختلف جامعه بخصوص نظام سیاسی، اقتصادی و حقوقی کشور نیز تأثیراتی را بر جای گذاشت.
دکتر سید احمد حبیب نژاد، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «حمایت» با اشاره به 14 مرداد «سالروز صدور فرمان مشروطیت» و در خصوص تأثیر انقلاب مشروطه بر نظام حقوقی ایران اظهار کرد: معمولاً تاریخ حقوقی ایران را به دو دوره قبل و بعد از انقلاب مشروطه می‌توان تقسیم کرد.
به این دلیل که در عصر مشروطه، مفاهیمی وارد جامعه حقوقی ایران شد که تا قبل از آن وجود نداشت. وی بابیان اینکه تا قبل از وقوع انقلاب مشروطه، مفاهیمی همچون قانون، مجلس، تفکیک قوا، استقلال قوا، برابری در مقابل قانون و اصل حاکمیت قانونی، همانند دوران بعد از مشروطه وجود نداشت، افزود: در حقیقت باید تأکید کرد که این اصطلاحات و مفاهیم، با وقوع انقلاب مشروطه به معنای اروپایی و غربی خود وارد ایران شد.
قبل از انقلاب مشروطه نیز قانون داشتیم
این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: به‌عنوان‌مثال، در مورد اصل حاکمیت قانون، اگر قانون را به معنای هر قاعده لازم‌الاجرایی بدانیم، باید این‌گونه گفت که قبل از انقلاب مشروطه نیز قوانین به‌صورت لازم‌الاجرا وجود داشت؛ به‌عنوان‌مثال، قواعد شرعی و نیز قوانینی که از سوی مرکز کشور به ایالات و ولایات می‌رسید، لازم‌الاجرا بود.
وی با تأکید بر اینکه در حقیقت، از عصر مشروطه، اصل حاکمیت قانون به‌گونه‌ای دیگر و به معنایی وسیع‌تر وارد جامعه شد، بیان کرد: همچنین مفاهیمی مانند مجلس به معنای تجلی اراده عام مردم و مشارکت افراد در تصمیم‌گیریهای حاکمیتی از زمان انقلاب مشروطیت آغاز شد.
به گفته حبیب نژاد، مفهوم حقوقی مجلس نیز همانند بسیاری مفاهیم دیگر، در زمان قبل از انقلاب مشروطه وجود داشت اما به معنای غربی خود، از عصر مشروطه وارد ایران شد.
روند تصویب قانون اساسی مشروطه
وی در مورد روند تصویب قانون اساسی از زمان وقوع انقلاب مشروطه و دلایل تصویب آن نیز عنوان کرد: دلایل مختلفی موجب شد که قانون اساسی، در میان جامعه ایرانی مطرح شود که ازجمله آنها می‌توان به سفرهای بازرگانان ایرانی به اروپا و نیز سفر دانشجویان ایرانی برای تحصیل در این کشورها اشاره کرد که این موضوعات باعث ورود مفاهیم غربی به کشور ما توسط این افراد شد.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: از سوی دیگر، استبداد شاهنشاهی قبل از دوران مشروطه موجب شد که زمینه یک خیزش اجتماعی در میان مردم ایران ایجاد شود.
وی تأکید کرد: درنهایت نیز آمادگی مردم به دلیل استبداد موجود در کشور همراه با ورود مفاهیم غربی از میان سفرنامه‌ها و نیز تجربیان دانشجویان محصل خارج از کشور، موجب شد زمینه وقوع نهضت مشروطه در کشور فراهم شود؛ البته در این میان حمایت علما برای فراهم شدن و تسهیل زمینه‌های وقوع انقلاب مشروطه در کشور را نباید از قلم انداخت که اگر نبود، دستیابی به این اهداف، غیرممکن بود.
حبیب نژاد در ادامه اظهار کرد: از طرف دیگر، بعد از تأسیس مدرسه دارالفنون توسط امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار و انتشار برخی مطبوعات در کشور، سطح دانش مردم تا حدودی کمی افزایش یافت و از حالت بی‌خبری صرف خارج شدند و به دنبال این موضوع، نارضایتی‌هایی که از دستگاه حاکمِ وقت داشتند و البته، مهاجرت علما، باعث ایجاد زمینه‌های انقلاب مشروطه در سالهای بعد، در کشور شد. وی اظهار کرد: همه این عوامل دست‌به‌دست هم داد و باعث شد که اتفاق مهمی در جامعه سیاسی ایران رخ دهد؛ هرچند که به‌طورقطع، انقلاب مشروطه می‌توانست پایان بهتر و شیرین‌تری داشته باشد
مشروطه، نوزادی ناقص‌الخلقه
وی بابیان اینکه ازجمله ثمرات انقلاب مشروطه می‌توان به امضای نخستین قانون اساسی در سال 1285 توسط مظفرالدین شاه قاجار اشاره کرد که به‌فرمان مشروطیت معروف شد، گفت: با اوج‏گیری نهضت مشروطیت ایران و مبارزات همه‌جانبه مردم و روحانیت، مظفرالدین شاه قاجار مجبور شد با خواست مردم موافقت کرده و در چهاردهم مرداد سال 1285 هجری شمسی، ضمن صدور فرمان مشروطه، دستور تشکیل مجلس شورای ملی را صادر کرد؛ بنابراین ثمره دیگر انقلاب مشروطه، تشکیل مجلس شورای ملی بود.
حبیب نژاد ادامه داد: در قانون اساسی مشروطه، نکات خوبی مانند برابری افراد، نظارت مجلس بر دولت، تخفیف و برخی معافیتهای مالیاتی پیش‌بینی‌شده بود.
وی عنوان کرد: باوجود برخی ثمرات انقلاب مشروطه، باید گفت که این انقلاب، نوزاد‌ ناقص‌الخلقه‌ای بود که اگر متولد نمی‌شد یا دیرتر متولد می‌شد، جامعه ایرانی ازلحاظ فکری می‌توانست رشد بیشتری کرده و به درجات بالاتری برسد. این حقوقدان افزود: اگرچه مشروطه‌خواهان، باهدف برقراری نظام عدالت و حاکمیت قانون در کشور، دست به این اقدام زدند و در این میان، هزینه‌های بسیاری مانند کشته شدن افراد را متحمل شدند اما به‌مرورزمان، در عمل مشروطه در اختیار کسانی قرار گرفت که ضد مشروطه عمل کردند و استبداد، به‌گونه‌ای دیگر، خود را نشان داد.
منبع: حمایت

نوشته شده توسط:صادق کاخکی - 11476 مطلب
پرینت اشتراک گذاری در فیسبوک اشتراک گذاری در توییتر اشتراک گذاری در گوگل پلاس
بازدید: ۵۲
برچسب ها:
دیدگاه ها

تصویر امنیتی را وارد کنید *