مسؤولیت کیفری دولتها براساس کنوانسیون ژنوسید( نسل‌زدایی)
مسؤولیت کیفری دولتها براساس کنوانسیون ژنوسید( نسل‌زدایی)
مسؤولیت کیفری دولتها براساس کنوانسیون ژنوسید( نسل‌زدایی)
نویسندگان: ستار عزیزی، محمد حاجی
چکیده
دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه دعوای «بوسنی و هرزگوین علیه صربستان و مونته‌نگرو (2007)» اعلام کرد که کنوانسیون ژنوسید در کنار شناسایی مسؤولیت کیفری افراد، حاوی تعهدی مبنی بر عدم ارتکاب ژنوسید توسط دولت نیز است. برخی از حقوقدانان با انتقاد از این یافته دیوان، معتقدند که چنین تفسیری از کنوانسیون تداعی‌کننده مسؤولیت کیفری دولت است و این چرخه تنفرهای گروهی را دائمی خواهد ساخت و درروند عدالت انتقالی اختلال ایجاد خواهد کرد. روندی که درگذشته با تکیه‌بر میراث محاکمه‌های نورنبرگ، دیگر سازوکارها از قبیل احراز مسؤولیت دولت را به علت نبود تفکیک روشنی بین مفهوم مسؤولیت جمعی از تقصیر جمعی به حاشیه رانده بود؛ اما احراز مسؤولیت دولت در خصوص ژنوسید نه‌تنها درتعارض با اهداف عدالت انتقالی نیست، بلکه تحقق آن روند را میسر خواهد ساخت، زیرا با شناسایی مسؤولیت مدنی دولت، هم خسارات قربانیان جبران می‌گردد وهم مسؤولیتی جمعی بر عموم شهروندان، تحمیل می‌گردد که ناشی از مسؤولیت حقوقی آنان برای مشارکت و یا سکوت در برابر آن جنایت است و با ارائه روایتی یکپارچه از جرائم ارتکابی، نقایص رسیدگیهای موردی در دادگاههای کیفری را برطرف می‌کند.
کلیدواژه‌ها: عدالت انتقالی؛ تقصیر جمعی؛ مسؤولیت جمعی؛ ژنوسید؛ مسؤولیت بین‌المللی دولت؛ کنوانسیون ژنوسید
فصلنامه مطالعات حقوقی؛ دوره 8، شماره 2، تابستان 1395