ماجرای عجیب خودکشی یک پسر جوان در تهران
ماجرای عجیب خودکشی یک پسر جوان در تهران
ماجرای عجیب خودکشی یک پسر جوان در تهران
پسر جوان وقتی در یک جشن عروسی با دختری آشنا شد، به او دل بست و پس از گذشت مدتی از آشنایی قول و قرار ازدواج گذاشتند؛ اما هنگامی‌که خانواده پسر برای خواستگاری آماده می‌شدند ناگهان اتفاق هولناکی رخ داد.
ماجرای این آشنایی به هشت سال قبل بازمی‌گشت. زمانی که اشکان و پرستو در یک جشن عروسی همدیگر را برای نخستین بار دیدند و یکدل که نه صد دل عاشق هم شدند. دراین مدت اشکان حسابی درس خواند و مهندس نرم‌افزار شد. پرستو نیز لیسانس گرفت. اشکان پس از پایان تحصیلاتش راهی سربازی شد؛ اما در تمام این مدت با پرستو ارتباط تلفنی و تلگرامی داشت. هرازگاهی نیز که به مرخصی می‌آمد به دیدن پرستو می‌رفت. اشکان در طول دوران سربازی لحظه‌شماری می‌کرد تا هر چه سریع‌تر دوران خدمتش را تمام کند و به خواستگاری پرستو برود. سرانجام نیز 10 روز قبل از پایان دوره سربازی‌اش وقتی به آخرین مرخصی آمد با پدر و مادرش درباره ازدواج با پرستو صحبت کرد. بعد هم قرار شد برای خواستگاری به خانه پدر پرستو در شمال بروند.
بدین ترتیب اشکان در تماس تلفنی با دختر موردعلاقه‌اش به او گفت که تصمیم دارند برای خواستگاری به خانه آنها بروند؛ اما آن روز ناگهان پرستو خبر ناباورانه‌ای به اشکان داد و کاخ رؤیاهایش را یک‌باره فروریخت: «اشکان من چند روز قبل با یکی از همکارانم نامزد کرده‌ام و قرار است به‌زودی هم ازدواج کنیم!»
پسر جوان که با شنیدن این حرف شوکه شده بود ابتدا تصور کرد پرستو شوخی می‌کند؛ اما در گفت‌وگوهای بعدی مطمئن شد که او نامزد کرده است ناگهان تمام رؤیاهای هشت‌ساله‌اش را بربادرفته دید.
دراین میان پرستو که متوجه شده بود اشکان حسابی به‌هم‌ریخته ناگهان صحبت از خودکشی به میان آورد و با ارسال تصویر تیغی گفت که می‌خواهد به زندگی‌اش پایان دهد. مهندس جوان با شنیدن این حرف سعی کرد او را از این تصمیم منصرف کند اما پرستو تأکید کرد که این تصمیم را عملی می‌کند. بالاخره اشکان نیز در اوج نابسامانیهای روحی، روانی وقتی دختر موردعلاقه‌اش را مصمم دید به پرستو گفت: «حالا که تو می‌خواهی به این عشق پایان‌دهی زندگی برای من هم بدون تو رنگ و بویی ندارد پس من هم این زندگی را نمی‌خواهم! و …»
دختر و پسر جوان سرگرم ارسال پیامهای تلگرامی بودند که ساعتی بعد اشکان عکسی از خودش ارسال کرد که طناب دار دور گردنش حلقه‌زده بود. بعد هم آخرین پیام خداحافظی ارسال شد و …
پرستو که با دیدن این عکس و پیامها به‌شدت ترسیده بود خیلی سریع پیامی برای اشکان فرستاد و نوشت: «تمامی 71 دقیقه «چت» دروغ بوده است.» و …
اما زمانی این پیام ارسال شد که پسر جوان عاشق‌پیشه به زندگی‌اش پایان داده بود.
هنوز ساعتی از این ماجرا نگذشته بود که مادر اشکان به خانه برگشت هرچه زنگ در را به صدا درآورد کسی پاسخ نداد. مادر که حالا دل‌آشوب شده بود با کمک همسایه‌ها قفل در را شکست. وقتی وارد آپارتمان شد از پسرش خبری نبود او سراسیمه خودش را به حیاط پشتی خانه رساند؛ اما در کمال ناباوری با صحنه‌ای هولناک روبه‌رو شد. بعد هم فریاد زنان از همسایه‌ها کمک خواست و بی‌حال روی زمین افتاد.
دقایقی بعد امدادگران اورژانس به محل حادثه رسیدند اما آنها پس از معاینات لازم اعلام کردند از مرگ پسر جوان ساعتی گذشته است؛ اما روز بعد و زمانی که یکی از نزدیکان اشکان به سراغ گوشی تلفن همراهش رفت ماجرای هولناک فاش شد. پیغامهایی که حکایت از ترغیب خودکشی داشت را دختری ارسال کرده بود که آنها او را به‌خوبی می‌شناختند. بلافاصله خانواده پسر جوان از پرستو شکایت کردند. بدین ترتیب او برای تحقیقات به دادسرای جنایی تهران احضار شد؛ اما دختر جوان مدعی شد که در مرگ اشکان هیچ دخالتی نداشته است.
این در حالی بود که خانواده قربانی ادعای دیگری مطرح کردند. آنها گفتند: «پرستو هم‌زمان بااینکه با اشکان در ارتباط بوده با یکی از همکارانش نیز رابطه دوستی داشته است. او چند روز بعد از مراسم خاک‌سپاری اشکان با پسر جوان عقد کرده و این موضوع نشان می‌دهد مرگ اشکان با برنامه قبلی طراحی‌شده است. از طرفی طبق اطلاعاتی که به‌دقت آوردیم مشخص شد آخرین نفری که با اشکان تماس گرفته پرستو بوده است. پس او می‌توانست موضوع را به ما اطلاع دهد و از تصمیم اشکان باخبرمان کند.»
با توجه به اظهارات خانواده اشکان، مدارک موجود در پرونده و بررسیهای پلیسی بازپرس ایلخانی از شعبه هشتم دادسرای جنایی تهران برای دختر جوان قرار وثیقه دویست میلیون تومانی صادر کرد و تحقیقات جنایی دراین‌باره با بررسی پرینت مکالمات و پیامهای تلگرامی تا کشف حقیقت ادامه دارد. منبع: ایسنا
نگاهی به خودکشی از زاویه قانونی
خودکشی نوعی قتل نفس همراه با وحدت قاتل و مقتول است. انتحار از دیدگاه اسلام حرام بوده و ادله آن شامل کتاب، سنت و اجماع است و برای مرتکب، کیفر اخروی وعده داده‌شده است. معاونت در خودکشی نیز از دیدگاه حقوق جزای اسلام، کمک در گناه، محسوب می‌شود و مرتکب آن مستوجب تعزیر است.
اما در حقوق جزای ایران، خودکشی و شروع به آن جرم نیست و ازآنجاکه قانون‌گذار ایران از نظریه «مجرمیت عاریه‌ای» استفاده کرده است، معاونت در خودکشی هم جرم نبوده و قابل کیفر نیست. دکتر رضا عابدی، جرم‌شناس و استاد دانشگاه حقوق درباره خودکشی به روزنامه ابتکار می‌گوید: ازنظر حقوق کیفری، خودکشی در زمره قتلها قرار می‌گیرد. این نوع قتل که انتحار هم نام‌گذاری می‌شود، زمانی به وقوع می‌پیوندد که مرتکب جرم یا قاتل، مفعول جرم یا مقتول باشد. به عبارت فقهی هرگاه منجی علیه یا بزه‌دیده قتل، خود قاتل باشد، خودکشی حادث‌شده است. این حقوقدان ادامه می‌دهد: بعضی از کارشناسان معتقدند پس از تصادف، دومین عامل مرگ در جوانان خودکشی است. اگر بخواهیم خودکشی را ازنظر حقوقی موردبررسی قرار دهیم باید سه منبع اصلی قابل استناد در قوانین یعنی کتاب، سنت و اجماع را در نظر بگیریم تا بتوانیم وضع خودکشی را در نظام حقوقی ایران موردبررسی قرار دهیم.
عملی غیرقابل‌بخشش
عابدی با اشاره به اینکه در دین اسلام حیات، ودیعه وامانت الهی بوده و خیانت دراین امانت، ازنظر عقل، مذهب و اخلاق، غیرقابل‌بخشش است، می‌گوید: براین اساس اسلام خودکشی را گناهی نابخشودنی دانسته و آن را در زمره گناهان بزرگ قرار داده و مرتکب آن را مستوجب عقاب و کیفر اخروی می‌داند. این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در قرآن و روایات و احادیث به‌عنوان دو رکن قابل استناد در حقوق اساسی ما، بارها خودکشی را مذمت کرده و آن را گناهی بزرگ و مستوجب عذاب دانسته است، درباره وضع خودکشی از منظر فقها توضیح می‌دهد: اجماع در خودکشی با توجه به اینکه در کتاب و سنت دلیلی برای اثبات حکم آن وجود دارد، از نوع اجماع مدرکی است و ازنظر علما و فقهای دینی خودکشی امری غیرقانونی است.
حکم فقهی خودکشی
عابدی با اشاره به اینکه از دیدگاه فقهی «جنایت بر خود» به دو نوع عمد و غیر عمد تقسیم می‌شود، می‌گوید: ازنظر فقهای شیعه اگر به‌صورت عمدی مرتکب قتل خود شود، دیه و کفاره به او تعلق نمی‌گیرد. اما بعضی از علمای مانند شافعی معتقد است براین فرد کفاره تعلق می‌گیرد و باید آن را از میراث فردی که خودکشی کرده تأمین کنند. در مورد جنایت بر خود به‌صورت غیر عمد هم چنانچه جنایت بر خود به‌صورت خطا انجام پذیرد، به‌عنوان‌مثال کسی از بالای درخت یا کوهی بیافتد یا مواد منفجره در دست او منفجر شود و مقتول یا مجروح شود، خونش به هدررفته و «عاقله» (بستگان ذکور نسبی پدری یا پدری و مادری) مسوول دیه او نخواهند بود. این موضوع بین فقهای شیعه و بسیاری از فقهای اهل سنت اشتراک دارد.
این حقوقدان اضافه می‌کند: همچنین بر اساس قوانین کیفری ایران، اگر کسی به دیگری فرمان دهد که خود را بکشد و او خودکشی کند، چنانچه فرد خودکشی کننده کودک غیر ممیز (فردی که مسائل را از هم تشخیص ندهد) باشد، فردی که دستور خودکشی داده را قصاص می‌کنند؛ اما اگر فرد خودکشی کننده صغیر ممیز و یا کبیر (کودک تشخیص‌دهنده مسائل و یا بزرگ‌سال) باشد، فرد دستوردهنده قصاص نمی‌شود؛ چراکه دراین حالت نمی‌توان قتل را به آمر منتسب دانست، بلکه به خود مقتول منتسب است.
خودکشی در ایران جرم نیست
این جرم‌شناس درباره جرم بودن خودکشی در قوانین ایران می‌گوید: خودکشی یا خودزنی در قوانین ایران، جرم شناخته‌نشده است. در قانون مجازات عمومی مصوب 1304 شمسی و اصلاحات آن در 1352، خودکشی جرم نبود و راجع به خودکشی، شروع به خودکشی یا معاونت و مشارکت در خودکشی، مجازاتی پیش‌بینی‌نشده بود. در حال حاضر نیز در قوانین جزایی ایران خودکشی یا شروع به آن جرم نیست؛ چراکه اعمال کیفر نسبت به خودکشی کننده، جنبه پیشگیری ندارد و هر نوع عکس‌العمل قانونی، به بستگان فرد خودکشی کننده لطمه مادی و معنوی می‌زند؛ اما از غیرقابل مجازات بودن خودکشی نباید نتیجه گرفت که دیگر صدمات بدنی که کسی به انگیزه خاص، به خود وارد می‌کند، مانند کسی که برای فرار از خدمت وظیفه عمومی عضوی از بدن خود را ناقص کند، قابل مجازات نیست، بلکه این نوع صدمات شخصی بدنی به‌عنوان عمل مجرمانه، ممنوع و قابل مجازات هستند. عابدی در پاسخ به این پرسش که اگر خودکشی به‌صورت دونفره انجام شود به‌عنوان‌مثال زن‌وشوهری به‌اتفاق تصمیم به خودکشی بگیرند و برای این کار زن در آشپزخانه دراز کشیده و شوهر پس از باز کردن شیر گاز درروی زمین می‌خوابد. پس از مدتی، زن به دلیل مسمومیت با گاز فوت می‌کند، اما شوهر بنا به دلایلی همچون پشیمان شدن، سر رسیدن همسایه‌ها یا قطع گاز، زنده می‌ماند، آیا شوهر قاتل همسرش محسوب می‌شود یا اینکه فقط معاونت در خودکشی کرده است، بیان می‌کند: پاسخ به این پرسش چندان آسان نیست. در حقوق جزای انگلستان، شاید بتوان عمل شوهر را با عنوان «قرارداد خودکشی» تلقی کرد و او را مرتکب «قتل غیر عمد ارادی» دانست؛ اما چنین تفسیری با توجه به‌ضرورت تفسیر مضیق قوانین جزایی نمی‌تواند ملاک عمل قرارگیری. برخی اهل سنت، معتقدند شوهر به دلیل اقدام به خودکشی که فعلی حرام است، مجرم بوده و دارای مجازات تعزیری است. همچنین با توجه به اینکه قواعدی مانند «الکل معصیه التعزیر» «کل فعل الحرام فعلیه العقوبه» و «کل من فعل محرماً او ترک واجباً کان للامام تعزیره» در فقه شیعه وجود داشته و بسیاری از فقهای امامیه همچون علامه حلی و میر عبدالفتاح مراغه‌ای، به آنها تصریح کرده‌اند، بعید نیست که بتوان برای شوهر مجازات تعزیری قائل شد. البته از دیدگاه فقهی، شوهر در خودکشی همسرش معاونت هم کرده و ازاین‌جهت مرتکب «اعانت بر اثم» شده و مستوجب تعزیر است. این حقوقدان به اعتقاد برخی استادان مبنی بر اینکه رضایت مجنی‌علیه به‌عنوان یکی از «علل موجهه جرم» (اسباب اباحه) اشاره‌کرده و می‌گوید: اما بیشتر استادان، در قتل رضایت مجنی‌علیه را به‌عنوان عامل موجهه جرم نمی‌پذیرند؛ اما اگر عمل شوهر را مباشرت در قتل تلقی نکرده و معاونت در خودکشی بدانیم، چون بر اساس قوانین جزایی ایران، خودکشی جرم نیست، پس معاونت در خودکشی نیز قابل مجازات نیست.
خودکشی رایانه‌ای جرم است
عابدی به قانون مجازات جرایم رایانه‌ای، در بحث خودکشی اشاره‌کرده و دراین‌باره می‌گوید: این قانون، خودکشی به‌وسیله سیستمهای رایانه‌ای و مخابراتی، جرم دانسته است و طبق بند «ج» ماده 16 این قانون، «هرکس از طریق سیستم رایانه‌ای یا مخابراتی برای ارتکاب جرایم و انحرافات جنسی یا دیگر جرایم یا خودکشی یا استعمال مواد روان گران، اشخاص زیر 18 سال تمام را آموزش داده، یا تبلیغ یا تحریک یا تهدید یا تشویق یا دعوت کرده یا فریب دهد، یا طریق ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل کند، یا آموزش دهد، به حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی از دو میلیون و 500 هزارتا 10 میلیون ریال یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
وصیت خودکشی کننده معتبر نیست
این جرم‌شناس درباره چگونگی عمل کردن به وصیت‌نامه کسی که خودکشی کرده هم تصریح می‌کند: ماده 836 قانون مدنی ایران، وصیت فرد خودکشی کننده مقرر را معتبر ندانسته است. دراین ماده‌قانونی آمده است: «هرگاه کسی به‌قصد خودکشی خود را مجروح یا مسموم کند یا اعمال دیگر از این قبیل که موجب هلاکت است، مرتکب گردد و پس‌ازآن وصیت نماید، وصیت در صورت هلاکت باطل است و هرگاه اتفاقاً منتهی به فوت نشد، وصیت نافذ خواهد بود» نکته مهم دراین ماده، «قصد خودکشی» موصی است؛ بنابراین درصورتی‌که موصی قصد خودکشی نداشته باشد و هدفش جلب رأفت و محبت دیگری باشد، مثلاً موصی‌به این منظور که پدرش نسبت به او محبت بیشتری پیدا کند با اسلحه کمری به کتف خود شلیک کند و این امر موجب هلاکت وی شود، وصیتی که پس از ارتکاب این عمل می‌کند، باطل نخواهد بود؛ چراکه در ماده 836 قانون مدنی قیدشده که عمل به‌قصد خودکشی انجام‌شده باشد و حال‌آنکه دراین مورد، مرتکب چنین قصدی نداشته است.
سکوت قانون جزاء در مورد خودکشی
اما حسین دادپرور، از وکلای دادگستری با انتقاد از جرم نبودن خودکشی می‌گوید: قانون جزا در مورد قتل عمدی و خطایی احکامی تعیین کرده است اما این قانون در مورد خودکشی سکوت اختیار کرده است و قاضی تحقیق حق ندارد در مورد علل خودکشی و اطراف و جهات قضیه تحقیق و محرکین انتحار و کسانی که دراین قسمت تبانی کرده و یا اینکه وسایل انتحار را فراهم کرده‌اند بازجوئی و تعقیب کیفری کند. چراکه موضوعی که اصل آن ازنظر قانون بزه شناخته‌نشده پس شریک و معاون نیز در صورت جود داشتن قابل‌تعقیب جزائی نخواهند بود. این حقوقدان با اشاره به اینکه خودکشی مخل نظم عمومی بوده و در صورت جلوگیری نکردن و سرایت آن، علاوه بر تقلیل نفوس، مفاسد و مضرات اجتماعی زیادی دارد، ادامه می‌دهد: به همین دلیل هم تمامی ادیان و مذاهب این عمل را نهی کرده و دین مقدس اسلام عذاب جاویدان اخروی برای مرتکب خودکشی در نظر گرفته است. به گفته دادپرور، خودکشی گرچه از ضعف نفس و بیماری روحی و تشنجات فکری و جهات دیگری سرچشمه می‌گیرد اما همان‌طوری که مأمورین انتظامی باید قبل از وقوع جرم، حتی‌الامکان از وقوع آن جلوگیری کنند در مورد خودکشی نیز باید تدابیری اتخاذ شود تا این صحنه‌های جگرخراش کمتر نظایری پیدا کند. این وکیل پایه‌یک دادگستری اضافه می‌کند: راحت‌ترین و آسان‌ترین وسیله خودکشی تریاک است که اشخاص ضعیف‌النفس با خوردن آن انتحار می‌کنند. اگر فروشندگان تریاک و داروهای سمی که موجبات انتحار را فراهم ساختهاند به‌عنوان معاون جرم تحت تعقیب قرار گیرند مسلماً از میزان خودکشی بسیار کاسته خواهد شد. همچنین وسایل خودکشی را تا جایی که ممکن است از دسترس مردم خارج کنند به‌طور حتم از شمار خودکشیها جلوگیری خواهد شد. دادپرور یکی دیگر از مصادیق کاهش خودکشی را پایبندی به اخلاقیات دانسته و می‌گوید: در مواردی از خودکشیها به زیر پا گذاشتن اخلاقیات برمی‌خوری که مواردی از آن مربوط به خیانت همسران است که عملی بسیار زشت و قبیح است اما دراین گونه موارد قانون سکوت اختیار کرده و با توجه به اینکه خودکشی جرم نیست دنبال علل و موجبات این عمل نیز نمی‌رود که خود ضعف بزرگی برای قانون ماست. حال دیگر اینکه خودکشی چه درجه‌ای از تنفر را در جامعه دارد موضوعی است که در تمامی جوامع جهانی مشخص است و فردی که خودکشی می‌کند در حقیقت خود را از بزرگ‌ترین موهبت الهی که همان حیات است محروم می‌کند و این ازنظر مردم منفور است.
منبع: خبرگزاری الف