فرا بورس
فرا بورس
فرا بورس
دادوستد خارج از بورس یا به‌اصطلاح فرا بورس (OTC) به‌طور مستقیم بین دو طرف بدون هیچ‌گونه نظارتی از جانب یک بورس انجام می‌گیرد. فرا بورس در مقابل دادوستد بورسی که در بازارهای سازمان‌یافته رخ می‌دهد قرار دارد. یک بورس اوراق بهادار مزایایی همچون تسهیل نقد شوندگی، کاهش ریسک اعتباری در مورد نکول یکی از طرفین معامله، شفافیت و در دسترس بودن قیمت جاری بازار را دارد.
در معاملات بازار فرا بورس قیمت برای عموم لزوماً منتشر نمی‌شود و به دلیل اینکه قراردادها دوجانبه هستند هر طرف می‌تواند نگران ریسک اعتباری طرف دیگر باشد. همچون معاملات بورسی معاملات فرا بورس در مورد کالا، ابزارهای مالی (شامل سهام) و اوراق مشتقه آنها انجام می‌گیرد. بازار اوراق مشتقه فرا بورس در داراییهایی مثل نرخ بهره، نرخ ارز، سهام و کالا فعال است.
محصولاتی که در بورس مبادله می‌شوند باید به‌خوبی استاندارد باشند. درواقع برای ایجاد شفافیت، محصولات مبادله شده باید مطابق با کمیت، کیفیت و عینیت مشخص تعریف‌شده به‌وسیلهٔ بورس و در تمام معاملات یکسان باشند. بازار فرا بورس این محدودیتها را ندارد. برای مثال ممکن است طرفین روی کمیت غیرمعمول توافق کنند در سال 2008 تقریباً 16 درصد از سهام ایالت متحده در خارج از بورس مبادله می‌شد. در آوریل سال 2014 این رقم تا حدود 40 درصد افزایش پیدا کرد در اواخر سال 2012 اگرچه مقدار معاملات اوراق مشتقه فرا بورس 3٫3 درصد نسبت به سال قبل کاهش داشت، حجم معاملات پایاپای شده بالغ‌بر 346٫4 تریلیون دلار بود. آمار منتشره بانک تسویه حسابهای بین‌المللی در مورد بازارهای اوراق مشتقه فرا بورس نشان می‌داد که این مقدار پایان ژوئن سال 2013 بالغ‌بر 693 تریلیون دلار بود. ارزش بازار ناخالص اوراق مشتقه فرا بورس که هزینه جایگزینی تمام قراردادهای در حال اجرا در قیمتهای جاری بازار است از 25 تریلیون دلار در اواخر سال 2012 به 20 تریلیون دلار در پایان سال 2013 کاهش یافت.
سهام مورد معامله در فرا بورس
در ایالات‌متحده دادوستد سهام در خارج از بورس توسط بازار ساز با استفاده از خدمات مظنه گذاری معامله گران مانند تابلوی اعلانات فرا بورس ( OTC Bulletin Board) زیر نظر سازمان نظارتی صنعت مالی) و خدمات آنلاین فرا بورس (OTCLink)تنظیم‌شده توسط انجمن بازارهای فرا بورس) انجام می‌گیرد. تابلوی اعلانات فرا بورس مجوز خدمات آنلاین فرا بورس را برای اوراق بهادار آن صادر می‌کند. اگرچه سهام بورسی می‌توانند در فرا بورس مبادله شوند (بازار سوم) ولی این کار معمول نیست. سهام فرا بورسی نیز معمولاً در بورس مبادله نمی‌شوند. سهامی هم که در تابلوی اعلانات فرا بورس مظنه گذاری می‌شوند باید الزامات گزارش گری کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات‌متحده را رعایت کنند. سایر سهام فرا بورسی دستورالعملهای افشایی دیگری دارند (مثل سهام OTCQX انجمن بازارهای فرا بورس). هم‌چنین بعضی سهام نیز هیچ الزام گزارش گری ندارد (مثل اوراق بهادار pink sheets و سهام بازار خاکستری gray market) ) بعضی شرکتها همچون وال مارت Wal-Mart) )در ابتدا در فرا بورس مبادله و سرانجام وارد بورس شدند. در سال 1969 مجموعه وال مارت به‌صورت یک شرکت درآمد. سهام این شرکت در سال 1972 با زیرمجموعه‌هایی در 5 ایالت آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا، اوکلاهاما و میسوری در فرا بورس عرضه شد. طی یک سال درآمد فروش این شرکت بالغ‌بر 1 بیلیون دلار بود که سریع‌ترین شرکت از این لحاظ نامیده شد. در سال 1972 وال مارت با نماد WMT وارد بورس اوراق بهادار نیویورک شد.
قراردادهای فرا بورس
قرارداد خارج از بورس یک قرارداد دوجانبه است که در آن طرفین (کارگزار یا واسط آنها) روی چگونگی دادوستد توافق می‌کنند البته معمولاً این کار توسط یک شرکت تأمین سرمایه انجام می‌گیرد. قراردادهای آتی و تاخت از نمونه‌های اصلی این قراردادها هستند که معمولاً به‌صورت آنلاین یا تلفنی صورت می‌گیرند. این قراردادهای اوراق مشتقه توسط انجمن بین‌المللی اوراق مشتقه و سواپ مدیریت می‌شوند. به این بخش از بازار فرا بورس اصطلاحاً بازار چهارم گفته می‌شود. منتقدان از بازار فرا بورس به‌عنوان بازار تاریک (dark market ) یاد می‌کنند به این دلیل که معمولاً قیمت نه منتشر می‌شود و نه از اصولی پیروی می‌کند. اوراق مشتقه خارج از بورس مخصوصاً برای پوشش ریسک اهمیت دارند؛ یعنی اصطلاحاً آنها یک حصار امن و کامل (perfect hedge )برای عدم ورود ریسک ایجاد می‌کنند. به دلیل استانداردهای وضع‌شده بر قراردادهای بورسی جهت داشتن یک الگوی واحد برای همهٔ ابزارها، انعطاف‌پذیری زیادی برای پوشش ریسک وجود ندارد. به‌وسیله اوراق مشتقه فرا بورس یک بنگاه می‌تواند بهترین شرایط را بر قرارداد جهت مقابله با ریسک وضع کند.
ریسک طرف معامله (نکول)
اوراق فرا بورس ممکن است ریسک مهمی دربرداشته باشند. از طرفی به خاطر بحران اعتباری سال 2007 تأکید زیادی بر ریسک طرف معامله شد. ریسک طرف معامله ناشی از این است که یک‌طرف قبل از انقضای معامله نکول کرده و از پرداخت مبلغ مندرج در قرارداد خودداری کند. راههای زیادی برای محدود کردن این ریسک وجود دارد. یکی از این راهها تمرکز بر کنترل این ریسک با تنوع‌بخشی، ابهام‌زداییnetting)) استفاده از وثیقه و مصون‌سازی است. انجمن بین‌المللی اوراق مشتقه و سواپ در نشریه سال 2010 استفاده از وثیقه در قراردادهای مشتقه فرا بورس را به‌عنوان یکی از راههای کاهش ریسک موردبررسی قرارداد.
منبع؛ وب‌سایت ویکی‌پدیا