ضرورت توجه به «آینده‌نگاری» برای دستیابی به آینده مطلوب نظام آموزش عالی
ضرورت توجه به «آینده‌نگاری» برای دستیابی به آینده مطلوب نظام آموزش عالی
ضرورت توجه به «آینده‌نگاری» برای دستیابی به آینده مطلوب نظام آموزش عالی
وزیر علوم در مراسم روز جهانی «آینده؛ تصمیم سازی مبتنی بر بینش آینده‌نگری» گفت: برای دستیابی به آینده مطلوب نظام آموزش عالی، باید در کنار توجه به تجارب گذشته و حال، موضوع آینده‌نگری و آینده‌نگاری در کانون توجه قرار گیرد.
دکتر محمد فرهادی با بیان این مطلب اظهار داشت: علی‌رغم اختلاف‌نظرهای موجود در پیش‌بینی آینده، تقریباً همه صاحب‌نظران اعتقاد دارند که آینده از آن کشورهایی است که بتوانند تغییرات بالقوه را به‌درستی رصد کرده و برنامه‌ریزی مناسبی در جهت مقابله با چالشهای احتمالی و استفاده از فرصتهای ممکن پیش رو داشته باشند.
وی گفت: تطابق با جهان آینده در وهله اول منوط به پذیرفتن تغییرات در ابعاد مختلف و سپس منوط به داشتن نگرش جامع، برنامه‌ریزی همه‌جانبه و دگرگونی در اکثر شئون و ارکان تثبیت شده خواهد بود.
دکتر فرهادی با بیان این‌که در جهان امروز با توجه به محدودیت منابع در اختیار کشورها، پیشبرد اهداف علم و فناوری در گرو آینده‌نگری است افزود: به کمک مطالعات آینده‌نگری امکان شناسایی پییشرانهای مؤثر بر توسعه علم و فناوری در سطوح تحلیل نهادی، ملی و بین‌المللی فراهم و بر این اساس، امکان شناسایی اولویتها و تخصیص بهینه منابع مهیا می‌شود.
وی افزود: احصای این پیشرانها ناظر بر شناسایی تحولات علم و فناوری در زمان گذشته، حال و آینده است و از این‌رو تمامی مؤسسات آموزش عالی کشور برای دستیابی به آینده مطلوب ناچار به آینده‌نگری هستند تا از غافل‌گیری در برابر موج تغییرات پیش رو جلوگیری کنند.
وزیر علوم تصریح کرد: طراحی برنامه‌های آموزشی، پژوهشی متناسب با نیازهای جامعه و تغییرات حوزه علم و فناوری از جمله اقتضائات رویکرد آینده‌نگری و آینده‌پژوهی برای توسعه آموزش عالی متوازن و پیشرو است و مؤسسات آموزش عالی کشور به هیچ‌وجه نباید تسلیم روزمره‌گی شوند و از قافله پیشرفت باز بمانند.
وی به افزایش کمّی مؤسسات آموزش عالی در سالهای گذشته اشاره کرد و گفت: افزایش کمی مؤسسات آموزش عالی بدون توجه به تغییرات جمعیت‌شناختی کشور باعث شده در حال حاضر در تعدادی از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور و در برخی رشته‌های آموزشی به‌رغم اعلام ظرفیت مجدد همچنان ظرفیت خالی داشته باشیم و کلاسهای درس به حدنصاب نرسند.
وزیر علوم در ادامه گفت: افزایش تعداد دانش‌آموختگان در حوزه آموزش عالی از یک‌سو پیشرانی برای دستیابی به اهداف توسعه است و از سوی، دیگر درصورتی‌که برنامه مناسبی برای استفاده درست از منابع انسانی آموزش دیده نداشته باشیم، شاهد تشدید بیکاری دانش‌آموختگان در کشور خواهیم بود.
وی با اشاره به این‌که تغییرات فناوری نیز از دیگر پیشرانهایی است که نظام آموزش عالی را متحول کرده و خواهد کرد افزود: فناوری اطلاعات و ارتباطات، شیوه‌های جدید آموزشی را اقتضا کرده و پارادایم جدید به وجود آورده است. چنانچه برنامه‌های آموزشی برخط فراگیر، نظام آموزش عالی سنتی که محدود به زمان و مکان است را به چالش کشیده است.
وزیر علوم بیان کرد: از حیث اقتصادی، موضوع ایده‌های خلاقانه و نوآور پژوهشگران و دانشجویان در مؤسسات آموزش عالی امکان شکل‌گیری شرکتهای زایشی و دانش‌بنیان را مهیا کرده و باعث شکل‌گیری نگاه جدیدی به درآمدزایی در دانشگاه و تجاری‌سازی خدمات علمی و فناوری شده است.
وی تصریح کرد: از حیث زیست‌محیطی، توسعه علم و فناوری موفق، در گرو الزام آن به توسعه پایدار و توسعه محیط‌زیست است و از این‌رو علم و فناوری در تدبیر چگونگی کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و هدایت جامعه در مسیر توسعه پایدار نقش تعیین‌کننده‌ای دارند.
دکتر فرهادی با بیان این‌که زمانی می‌توان از علم و فناوری برای تحقق آینده مطلوب بهره‌مند شد که فضای بین‌الاذهانی در جامعه در خصوص ارزشهای علم و فناوری شکل بگیرد، افزود: از این‌رو علم و فناوری نقش مهمی در ترویج ارزشهایی چون خلاقیت، نوآوری و عقلانیت در جامعه دارد و هم‌چنین توسعه آن منوط به اجماع نظر افراد جامعه در خصوص ضرورت گسترش و پیشرفت علم و فناوری دارد.
وی خاطرنشان کرد: از حیث سیاسی، تجربه چند سال اخیر نشان داد که با رویکرد به کار گرفته شده در موضوع برجام چگونه بسیاری از مشکلات پیش روی توسعه علم و فناوری در کشور کم‌رنگ شده و مسیر گسترش مراودات بین‌المللی علم و فناوری مهیا شده است.
دکتر فرهادی افزود: این موضوع از یک‌سو بیانگر نقش سیاست ملی و خارجی کشور در توسعه علم و فناوری است و از سوی دیگر بیانگر نقش اقتدار علم و فناوری کشور در پیشبرد اهداف و منافع ملی در عرصه بین‌المللی است.
وزیر علوم گفت: بدیهی است برای دستیابی به آینده مطلوب نظام آموزش عالی باید در کنار توجه به تجارب گذشته و اکنون، موضوع آینده‌نگری و آینده‌نگاری در کانون توجه قرار گیرد. منبع: ایسنا