شرایط مسؤولیت کیفری در حدود
شرایط مسؤولیت کیفری در حدود
درباره قانون مجازات اسلامی ( قسمت1)
شرایط مسؤولیت کیفری در حدود
به قلم حجت الله فتحی
بر اساس ماده 217 ق.م.ا. در تمامی حدود، شخص وقتی دارای مسؤولیت کیفری است که علاوه بر شرایط عمومی مسؤولیت کیفری، قاصد بوده و بهحکم و موضوع علم داشته باشد.
ماده 140 قانون مجازات اسلامی شرایط عمومی مسؤولیت کیفری را بیان کرده و مقرر میدارد: «مسؤولیت کیفری تنها زمانی محقق است که فرد حین ارتکاب جرم، عاقل، بالغ و مختار باشد، بهجز در مورد اکراه بر قتل که حکم آن در کتاب سوم آمده است».
بنابراین، شرایط عمومی مسؤولیت کیفری در حدود عبارتاند از:
یکم: قصد
یکی از شرایط مسؤولیت کیفری که در ماده 217 به آن تصریحشده قصد است. قصد یکی از ارکان عمومی هر جرم است که بدون آن، جرم محقق نمیشود و به دلیل اهمیت این عنصر در تحقق عنوان مجرمانه و به جهت توجه دادن به این امر، قانونگذار آن را در کنار سایر شرایط مسؤولیت کیفری ذکر کرد. این شرط اصطلاحاً عنصر روانی جرم نامیده میشود. برخلاف حقوق مدنی که بهصرف ایجاد عنصر مادی و ایراد خسارت، مسؤولیت و ضمان محقق میشود در حقوق کیفری تحقق عنصر مادی جرم مساوی با مسؤولیت کیفری نیست و لازم است قصد مجرمانه یا تقصیر جزایی نیز احراز شود تا مسؤولیت کیفری ایجاد گردد. قصد مجرمانه به این معنی است که مرتکب با عمد و سوءنیت، مرتکب عمل مجرمانه شود یا مرتکب بیمبالاتی و بیاحتیاطی جزایی شود. البته در حدود، تقصیر جزایی فرض ندارد.