شرایط گرفتن مرخصی بدون حقوق

شرایط گرفتن مرخصی بدون حقوق

ایام مرخصی یکی از موضوعات حیاتی و حایز اهمیت در طول خدمت کارمندان به شمار می‌رود که استفاده از آن به اشکال متعدد و با داشتن شرایطی در قانون دیده‌شده است.

کارمندان رسمی و ثابت می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند؛ برابر قوانین و مقررات استخدامی کشور، مرخصی استحقاقی، مرخصی استعلاجی، مرخصی بدون حقوق و مرخصی ساعتی از انواع مرخصیهای پیش‌بینی‌شده برای کارمندان به شمار می‌رود و طبعاً اطلاع کامل کارمندان از چگونگی دریافت مرخصی و شرایط آن در جلوگیری از مواجه با کسر کار، غیبت و پاره‌ای از مشکلات اداری نظیر بیمه و حقوق و دستمزد مؤثر و ضروری است.

در این بین مرخصی بدون حقوق یکی از انواع مرخصیها به شمار می‌رود و اعطای آن اعم از نیاز شخصی یا ادامه تحصیل از طریق درخواست رسمی کارمند و ارائه آن به واحد مربوطه امکان‌پذیر است.

در این نوع مرخصی با وجود آن‌که کارمند حقوقی دریافت نمی‌کند می‌تواند از کمک‌هزینه‌ها و پاداش پایان خدمت استفاده کند؛ اما شرایط دریافت مرخصی بدون حقوق چیست؟

کارمند باید تقاضانامه استفاده از مرخصی بدون حقوق را با ذکر علت و مدت آن توسط مدیر واحد به سازمان متبوع ارسال کند تا تصمیم لازم را در این خصوص اتخاذ و در صورت موافقت، حکم مرخصی بدون استفاده از حقوق را با رعایت تبصره یک ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری صادر کنند، هم‌چنین طبق ماده ۳۶ این آیین‌نامه، مرخصی بدون حقوق کارمندان پیمانی متناسب با مدت قرارداد حداکثر تا پایان قرارداد و با رعایت سقف مقرر در قانون امکان‌پذیر است.

 ماده 49 قانون استخدام کشوری

برابر تبصره 2 ماده 49 قانون استخدام کشوری مستخدم رسمی دولت می‌تواند در طول خدمت خود با موافقت وزارتخانه یا اداره و مؤسسه متبوع از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

اعطای مرخصی مزبور اگر برای مدتی بیش از یک سال متوالی باشد، موکول به جلب موافقت سازمان امور اداری و استخدامی کشور نیز خواهد بود اما ‌محفوظ ماندن پست سازمانی مستخدم رسمی در مدتی که از مرخصی بدون حقوق استفاده می‌کند، الزامی نیست و درصورتی‌که پس ‌از پایان دوران مرخصی پست مناسب برای ارجاع به مستخدم مذکور موجود نباشد به حال آماده به خدمت درمی‌آید.

کارمندان دستگاههای اجرایی می‌توانند در طول مدت خدمت خود با موافقت دستگاه ذی‌ربط حداکثر سه سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند و درصورتی‌که کسب مرخصی برای ادامه تحصیلات عالی تخصصی در رشته مربوط به شغل کارمندان باشد تا مدت دو سال قابل‌افزایش خواهد بود و کارمندان زن نیز که همسر آنها در مأموریت به سر می‌برند می‌توانند تا پایان مأموریت حداکثر به مدت شش سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند.

به‌موجب ماده ۳۴ آیین‌نامه مرخصیها موضوع ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری، استفاده از مرخصی بدون حقوق در دوره آزمایشی ممنوع است مگر در برخی موارد از جمله این‌که کارمند استحقاق مرخصی نداشته و احتیاجش به استفاده از مرخصی مسلم شود، قصد ادامه تحصیل داشته باشد و مدارک لازم را ارائه دهد یا این‌که ناگزیر باشد به‌اتفاق همسرش به خارج از محل خدمت خود مسافرت کند.

 آیین‌نامه استخدام پیمانی

به‌موجب ماده 13 آیین‌نامه استخدام پیمانی- موضوع تبصره ماده 6 قانون استخدام کشوری نیز مستخدمین پیمانی می‌توانند در صورت نیاز با موافقت دستگاه استخدام‌کننده هر سال یک ماه از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند.

علیرغم پیش‌بینی مرخصی بدون حقوق در کنار مرخصیهای استحقاقی و استعلاجی در قانون و باوجود الزامات قانونی متعدد در مورداستفاده از مرخصی بدون حقوق برای کارمندان دولت، در هیچ‌یک از مواد پیش‌گفته مدت مرخصی بدون حقوق از لحاظ بازنشستگی جزو سوابق خدمت افراد محسوب نمی‌شود؛ به عبارتی اگر کارمندی در طول خدمت خود مرخصی بدون حقوق گرفته باشد بسته به میزان ایام مرخصی از یک ماه تا یک سال و بیشتر تأثیری در زمان بازنشستگی وی ندارد و جزو سابقه خدمتی او محاسبه نمی‌شود.

مدت مرخصی بدون حقوق جزو سابقه خدمت کارمندان محسوب نمی‌شود مگر این‌که در طی این مدت حق بیمه و کسور بازنشستگی سهم خود و کارفرما را از طریق دستگاه متبوع پرداخت کرده باشند که در این صورت مدت مزبور به‌عنوان سابقه خدمت قابل‌قبول از لحاظ بازنشستگی و وظیفه دوره بازنشستگی قابل‌محاسبه است.

 قانون کار ایران

در قانون کار جمهوری اسلامی ایران نیز مرخصی بدون حقوق در مواردی پیش‌بینی‌شده است.

در ماده 67 قانون کار آمده است که هر کارگر حق دارد به‌منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت یک ماه به‌عنوان ‌مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

البته قرارداد کارگرانی که مطابق این قانون از مرخصی تحصیلی یا دیگر مرخصیهای بدون حقوق یا مزد استفاده می‌کنند در طول مرخصی و به مدت دو سال به حال تعلیق درمی‌آید اما مرخصی تحصیلی برای دو سال دیگر قابل تمدید است.

و نیز نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران، مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین‌شده است. منبع: ایسنا