سقط‌جنین ازنظر جامعه‌شناسی جنایی
سقط‌جنین ازنظر جامعه‌شناسی جنایی
سقط‌جنین ازنظر جامعه‌شناسی جنایی
روژین فاروقی
مسأله سقط‌جنین از مسایل مهم در همه کشورهاست و هر یک به گونه‌ای درباره آن به بحث پرداخته‌اند. سقط‌جنین که معادل آن در عربی اجهاض، اسقاط، امالص می‌باشد.
در زبان انگلیسی معادل آن (Abortion– aborsement, Feticide) است، که عبارت است از خاتمه دادن به دوران حاملگی، خواه از طریق سلب حیات از جنین درحالی‌که در رحم مادر بوده است، خواه از طریق اخراج آن قبل از موعد طبیعی به‌نحوی‌که قابل زیستن نباشد.
تعریف جنین و سقط‌جنین از دیدگاه حقوقی در ایران
اخراج عمدی قبل از موعد جنین به‌نحوی‌که زنده یا قابل زیستن نباشد و یا منقطع ساختن دوران بارداری.
از منظر حقوقی مبنا قابلیت یا عدم قابلیت حیات جنین است و در کل به معنای ابهام هرگونه اعمال مجرمانه است که موجب توقیف دوران تکامل جنین و اخراج قبل از موعد طبیعی آن خواهد شد، ازآن‌جهت که تحقق این جرم با سلب حیات جنین زنده همراه است (در قتل نفس) مطرح‌شده است.
در واقع سقط‌جنین در یک تعریف گویا و جامع حقوقی این‌چنین است
«اخراج خودبه‌خود یا باواسطه جنین یا حمل با آگاهی از آن با قصد اسقاط بدون مجوز قانونی.«
ازنظر حقوقی نیز مراحل رشد و تکامل جنین به دودسته تقسیم می‌شود که شرایط و مجازات در هر دوره متفاوت است،
1- مرحله قبل از حلول روح
2- مرحله بعد از حلول روح
سقط‌جنین جنایی
یکی از اقسام سقط‌جنین، سقط‌جنین جنایی است، به این معنا که اگر یکی از حالات زیر در سقط‌جنین به اثبات برسد سقط‌جنین جنایی محسوب می‌شود.
خروج محتویات رحم قبل از موعد طبیعی توسط مادر، از طریق دست‌کاری رحم یا خوردن دارو یا ضربه عمدی به رحم.
دست‌کاری رحم با تجویز داروی ساقط کننده جنین توسط شخص ثالث
به‌کارگیری وسایل مخصوص توسط طبیب، ماما یا افراد غیرمجاز
سقط‌جنین ضربه‌ای
سقط‌جنین عادتی و مکرر
سقط‌جنین از منظر قانون مجازات اسلامی
حیات یک موهبت الهی است و کسی حق ندارد آن را سلب نماید و جنین به‌عنوان یه نفس یا فرد از این حق برخوردار است و هیچ‌کس حتی والدین حق از بین بردن آن را ندارد.
لذا در مورد این‌که سقط‌جنین برای حیات مادر لازم و ضروری است در صورت حلول روح دو نظریه وجود دارد سقط‌جنین برای جان مادر جایز نیست زیرا با استفاده از قاعده فقهی (ترجیح بلا مرجع) نمی‌توان حق حیات مادر را بر حق جنین ترجیح داد. چون هر دو نفس انسان محترم است.
سقط‌جنین برای جان مادر جایز است زیرا با توجه به وجود دو حق و تعارض بین آن با عنایت بر قاعده فقهی (اعم و مهم) ترجیح اعم بلااشکال است، چون مادر که نفس کامله است اعم بوده و جان جنین که هنوز نفس کامله نشده است به اهمیت جان مادر نیست.
ماده 306 ق.م.ا حمایت از جنین
تبصره ماده 443 ق.م.ا حمایت از مادر و جنین
تبصره ماده 718 ق.م.ا حمایت از مادر
ق.م.ا مصوب 1392 به حمایت از (جنین، مادر، هر دو) و ماده 716-717-728-719-720 به دیه جنین اشاره‌شده است.
نتیجه‌گیری:
دادن آموزش و آگاهی لازم به افراد جامعه، تأمین مالی آن دسته از خانواده‌ها که به دلیل فقر اقدام به از بین بردن کودک خود می‌کنند و جلوگیری از اشاعه فساد و به‌ویژه خشونت و تجاوز به زنان ازجمله مسایلی است که در ارتباط با سیستم پیشگیری از جنین ناخواسته قرار دارد.
از طرف دیگر باوجود چنین مسأله‌ای و به‌منظور کاهش موارد غیرقانونی ونیز کنترل مسأله سقط‌جنین بیش‌ازپیش مطرح است.
در ایران خوشبختانه با تغییر قانون در این زمینه که سقط‌جنین را با نظر پزشکان متخصص در صورت لطمه زدن به‌سلامت مادر به‌صورت مشروط و تا زمان خاصی از رشد نطفه مجاز کرده است قدم مثبتی است که می‌توان از تأثیرات منفی شدید سقط‌جنین غیرقانونی جلوگیری شود.
منابع نوشتار:
1- دکتر ایرج گلدوزیان، حقوق جزایی اختصاصی، جلد اول
2- حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه تمامیت جسمانی، منفعت معنوی اموال و مالکیت، امنیت و آسایش
عمومی، علمی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ نوزدهم.
3- مجموعه آرای فقهی- قضایی در امور کیفری، مبحث دیات، جلد اول، معاونت آموزش قوه قضاییه.