سرنوشت «اتاقهای امن تزریق» به کجا خواهد رسید؟

سرنوشت «اتاقهای امن تزریق» به کجا خواهد رسید؟

درحالی‌که معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی از راه‌اندازی اتاقهای امن تزریق به‌طور آزمایشی در 3 استان کشور خبر می‌دهد؛ قایم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر این موضوع را در حد «طرح» دانسته و معتقد است که در حال حاضر نمی‌توان زمان عملیاتی‌کردن این طرح را در کشور مشخص کرد.

به گفته محسن روشن پژوه، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی اتاق امن تزریق در حقیقت همان اتاقهای مصرف مدیریت شده (Drug consumtion room) یا (DCR) هستند که در این اتاقها مصرف مواد تحت نظارت کارشناسان آموزش دیده انجام می‌شود.

روشن‌پژوه می‌گوید: در دنیا برای اتاقهای امن تزریق، چند مدل تعریف شده است که یکی از آنها همان ماشینهای سیار بهزیستی است که در آن امکانات بهداشتی وجود دارد و یک پرستار آموزش‌ دیده در آن فعالیت می‌کند، در یک ساعت مشخص به محلهای تجمع معتادان می‌روند و وسایل تزریق بهداشتی را بین آنان توزیع می‌کنند، مدل دیگر آن وابسته به اتاق مصرف مدیریت شده DCR است و ما اکنون می‌خواهیم این اتاقها را در کشور راه‌اندازی کنیم که در آن یک فضای ثابت داریم که پرستار آموزش دیده در آن‌جا مستقر است. وی ادامه داد که در این مراکز سرنگ و سوزن و دیگر وسایل لازم برای مصرف مواد به‌صورت رایگان به معتادان داده می‌شود اما عرضه مواد به معتادان در دستور کار ما نیست و مواد توسط خود فرد معتاد تأمین می‌شود. معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی معتقد است که این اتاقها با هدف آن‌که کسی که می‌خواهد مواد مصرف کند، بیش از حد مصرف نداشته باشد و به اصطلاح «اوردوز» نکند یا این‌که مواد آلوده نباشد، راه‌اندازی می‌شود. هم‌چنین به اعتقاد روشن‌پژوه، استفاده از این اتاقها موجب کاهش خطرات ناشی از انتقال بیماری از طریق تزریق غیربهداشتی، جلوگیری از مرگ‌و‌میر بر اثر مصرف بیش از حد مواد و اتصال مصرف‌کنندگان مواد‌مخدر در معرض خطر بالا با خدمات درمان اعتیاد و دیگر خدمات اجتماعی خواهد شد و به همین دلیل سازمان بهزیستی براساس تفکر علمی و مبتنی بر داده‌های علمی و تجربه جهانی این کار را انجام خواهد داد. این درحالیست که به گفته وی کشورهای پیشرفته‌ای مانند آلمان و سوییس و بسیاری از کشورهای دیگر این اتاقهای تزریق را دارند و به‌طور‌کلی نیز فلسفه اجرای برنامه‌های کاهش آسیبی هم‌چون راه‌اندازی «اتاقهای امن تزریق» آن است که عوارض مصرف مواد در شخص مصرف‌کننده کنترل شود. معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی تأکید دارد که اعتیاد، صرف‌نظر از نوع مصرف مواد، عوارض مختلفی از بیماریهای عفونی، بیش مصرفی (اوردوز) و مرگ‌ومیر تا رفتارهای مخاطره‌آمیز جنسی دارد؛ بنابراین ارایه امکانات و خدماتی به معتادان مانند اتاق تزریق، مصرف او را مدیریت خواهد کرد این مسأله به معنای «مصرف مدیریت شده برای کاهش آسیب» است.

روشن‌پژوه در ادامه با بیان آن‌که وقتی برنامه کاهش آسیب را در کشور پذیرفته‌ایم پس باید به‌طور کامل و مبتنی بر شواهد آن‌را اجرا کنیم و یکی از این حلقه‌های برنامه کاهش آسیب که در دنیا تجربه موفقی داشته و اثربخشی آن در کاهش عوارض از جمله خشونت و ابتلا به ایدز و اوردوز نشان داده شده «راه‌اندازی اتاق تزریق» یا به عبارت دقیق‌تر «اتاقهای مصرف مدیریت شده» است؛ می‌گوید: پیشنهاد راه‌اندازی اتاقهای امن تزریق را از سالهای قبل مطرح کردیم؛ به‌طوری‌که یک بار حدود دو سال پیش در ستاد مبارزه با مواد‌مخدر مطرح اما مقاومتهایی در برابر آن صورت گرفت و سرانجام موافقت نشد؛ سپس با همکاری و موافقت معاونت رفاهی وزارت رفاه مجدداً این طرح را مطرح کردیم که این‌بار تصویب شد و چند ماه پیش نیز در جلسه اصلی و جلسه کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد‌مخدر مقرر شد که به‌صورت آزمایشی با در نظرگرفتن ملاحظات فرهنگی، اجتماعی، قضایی، حقوقی و انتظامی اجرا شود.

به گفته معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در حال حاضر مطالعات اولیه راه‌اندازی اتاقهای مصرف مدیریت انجام شده و قرار است به زودی این اتاقها در سه استان کرمان، خوزستان و سیستان‌و‌بلوچستان به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی شود.

روشن‌پژوه ادامه می‌دهد که راه‌اندازی این اتاقها فعلاً به صورت آزمایشی در حد محدود، با مدیریت و نظارت دقیق است تا بتوانیم مستندسازی خوبی داشته باشیم زیرا در حال حاضر با وجود آن‌که احساس می‌کنیم راه‌اندازی چنین اتاقهایی لازم است اما نمی دانیم راه‌اندازی این اتاقها تا چه حد برای کشور ما لازم است، به این ترتیب در این مطالعه پایلوت، هدف ما طراحی درست و استخراج دقیق شواهد است تا براساس آن بگوییم این طرح خوب است یا نه و این‌که راه‌اندازی این اتاقها در کشور باید با چه گستره‌ای انجام شود.

وی هم‌چنین تأکید دارد که پیشنهاد بهزیستی برای راه‌اندازی این اتاقها برای آن است که پدیده تجاهر به اعتیاد در کشور کاهش یابد و معتقد است اگر به یک معتاد سرنگ و سوزن، بدهیم و بگوییم که به‌طور بهداشتی تزریق کند چنان‌چه بازهم اقدام به مصرف در زیر پلها یا مکانهای دیگر کند، متجاهر خواهد بود. به گزارش ایسنا این اظهارات معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در حالی مطرح می‌شود که قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر راه‌اندازی این اتاقهای امن تزریق را تنها در حد یک طرح خواند و معتقد است که در حال حاضر نه تنها امکان راه‌اندازی این مراکز در کشور وجود ندارد بلکه اصلاً زمان عملیاتی‌کردن آن نیز مشخص نیست که آن هم دلایل زیادی داشته و به هرحال این مراکز اکنون قابل دسترسی نخواهند شد. به گزارش ایسنا، اولین‌باری که خبر راه‌اندازی اتاقهای امن تزریق توسط محسن روشن‌پژوه در رسانه‌ها مطرح شد نیز فوراً مورد تکذیب قرار گرفت اما ظرف مدت کمی دوباره به‌طور رسمی این خبر تأیید شد. در چنین شرایطی باز هم مجدداً شاهد اظهار‌نظرهای کاملاً متناقض در خصوص راه‌اندازی این اتاقها در کشور هستیم تا جاییکه این موضوع ظن و شایبه‌های زیادی در اذهان عمومی و حتی برخی مسؤولان به وجود آورده است؛ به همین دلیل امیدواریم سرنوشت راه‌اندازی «اتاقهای امن تزریق» به زودی در کشور مشخص و در این‌باره تصمیم‌گیری نهایی اتخاذ شود.

منبع: ایسنا