زبان دیپلماسی

سرمقاله

زبان دیپلماسی

محمدرضا خسروی

علوم سیاسی از سرشاخه‌های دانش حقوق به شمار است و بی‌گمان رشته‌ای دانشگاهی است که با عواقب و رویدادها و پدیده‌های ظریف و شکننده سروکار دارد. می‌گویم همچنان که رأی قاضی در اختلافات و منازعات می‌بایست که حساب‌شده و سنجیده و سخته و پخته باشد قراردادها، عهدنامه‌ها، پیمانها و مقاوله‌نامه‌های سیاسی نیز می‌بایست با بینشی ژرف و دورنگر و همه‌جانبه رقم خورده باشد تا قابلیت امضای سیاستمدار را پیدا کند. این‌که نوشتم در واقع توضیح امر واضح است و هیچ‌کسی را نمی‌شناسم که جز این گفته یا نوشته باشد اما در سخن من پرداختن به این توضیح واضح مقدمه‌ای است تا بگویم جز در رأی و حکم و قرار که نظر مکتوب قاضی است و جز در عهدنامه و قراردادها و پیمانهای دوجانبه و چندجانبه که تعهد مکتوب سیاستمدار است، این دو بی‌هیچ اماواگری لازم است که در سخن گفتن و اظهارات شفاهی خویش چندان مبادی ادب قضایی و سیاسی و مراعی جوانب و آثار و عواقب گفته‌های خود باشند که اگر بلافاصله کسی همان سخن را بنویسد و گوینده را به امضای آن فراخواند، تردیدی در امضای آن نداشته باشد. قضات دادگستری لازم نیست پیش از صدور رأی کسی را ترغیب یا تهدید یا امیدوار یا ناامید کنند، قضات دادگستری در جمع اصحاب دعوا یا مراجعان حرفی را بر زبان نمی‌آورند که بعدها در رأی مکتوب خود جز آن را مورد حکم قرار داده باشند. به همین‌گونه سیاستمداران نیز نمی‌بایست بدون تأمل و اندیشه به چیزی و به سخنی زبان بگشایند که دربند آن گرفتار آیند و نتوانند راه برون‌رفت از حرف ناسنجیده را پیدا کنند و در خصوص دیپلماتها به‌ویژه باید اضافه کنم که ادب گفتار و نوشتار در هر حالی لازمه کار آنان است. قول به‌اصطلاح لیّن و زبان نرم و احترام‌آمیز به‌مراتب کارسازتر از رجزخوانی و هتک حرمت و شخصیت مخاطب خواهد بود.

در این لحظه و در این مقطع خطیر تاریخی و سیاسی که ما در آن قرار گرفته‌ایم انتظار مردم از کسانی که در ارتباط باسیاست ملی سخن می‌گویند این است و جز این نیست که در هر مقوله‌ای که باسیاست خارجی ربط پیدا می‌کند شمرده و سنجیده و بر نمط مدارا سخن بگویند. بگذارید ما این‌گونه شناخته شویم و دیگران که مخاطب ما هستند البته خود دانند. ما پرورش‌یافته مکتبی هستیم که دست‌کم 800 سال است می‌گوید: آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است.

با دوستان مروت با دشمنان مدارا