دوستی با چاشنی خیانت
دوستی با چاشنی خیانت
دوستی با چاشنی خیانت
در کوچه پسکوچههای شبکههای اجتماعی چه میگذرد؟
ارتباطات اینترنتی و یا تعاملات میان دو جنس مخالف در شبکههای مجازی یا اجتماعی از نمونه معضلاتی است که در طول سالیان اخیر با هزینههای سنگین روحی، عاطفی و شکستهای خسارت باری همراه و همگام شده است.
البته نباید از نظر دور داشت که اساساً انسان موجودی اجتماعی است که فارغ از هرگونه تفکیک جنسیتی، نیازمند به ارتباط و رابطه اجتماعی است و سلب چنین امری از انسان، اجتنابناپذیر به نظر میرسد. لذا آنچه باعث تحمیل خسارات و شکستهای سنگین روحی، روانی، عاطفی اجتماعی و فرهنگی میشود، مشمول روابطی است که چارچوبها، هنجارها و اصول و قواعد رایج و شایع در نظام ارزشی و فرهنگی جامعهای همچون ایران در آن لحاظ نمیشود.
زهره کولیوند، جامعهشناس و آسیبشناس مسایل اجتماعی، در تشریح و واکاوی الزامات و آسیبهای ارتباطات اجتماعی در فضای مجازی اظهار داشت: میل به پیشرفت و توسعه یکی از نیازها و اهداف جدی تمامی انسانها به شمار میرود و بهواقع میتوان گفت فرد فرد جامعه به انحای مختلف تلاش میکنند تا با پیمایش مسیری که بهزعم آنها صحیح و اصولی است به موفقیت و پیشرفت موردنظر خویش نایل شود.
وی افزود: از این رهگذر، تعاملات و ارتباطات اجتماعی یکی از اصلیترین ضروریات و الزامات حصول پیشرفت، پویایی، توسعه و بالندگی است و در فقدان این امر، عملاً تحقق اهداف موردنظر مُیَسَر و امکانپذیر نخواهد شد.
جامعهشناس و آسیبشناس مسایل اجتماعی عنوان کرد: در این میان، استفاده از فناوریهای روز، ابزار و ظرفیتی محسوب میشود که با اتکای به آن به نحو شایسته و مؤثرتری اهداف تعریف و طراحی شده در اذهان افراد را قابل حصول میکند. وی افزود: تردیدی وجود ندارد که فضای مجازی یکی از نقاط عطف قرن 21 به شمار میرود و قطعاً در آینده و در بررسی و مطالعه تاریخ علم، از فضای مجازی بهعنوان اصلیترین رکن توسعه و پیشرفت بشریت در دوران معاصر یاد خواهد شد. کولیوند عنوان کرد: در میان مزایا و ثمرات غیرقابلانکار فضای مجازی، آسیبها، مخاطرات و چالشهای بسیاری نیز وجود دارد که با اندکی تأمل بهروشنی در مییابیم بسیاری از ناهنجاریهای اجتماعی بهواسطه سوءاستفاده، کج فهمی و یا برخی از انگیزهها و تمایلات انحرافی در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی ظهور و بروز پیدا میکند.
وی افزود: به تعبیری میتوان گفت فضای مجازی، بستر و عرصهای است آکنده از فرصتها و تهدیدات متعدد و متکثر که میتواند زمینه صعود یا سقوط انسانها را فراهم سازد.
جامعهشناس و آسیبشناس مسایل اجتماعی عنوان کرد: البته تفسیر سقوط یا صعود یا فراز و نشیب سرنوشت انسانها یا طبقات اجتماعی در قالب فرهنگ و ارزشهای حاکم بر جامعه معنا پیدا میکند و ممکن است برخی از آسیبهای فعلی در جامعه ایران، بهعنوان دغدغه جدی و معضل اجتماعی جوامعِ دیگر مطرح نباشد و یا بالعکس، اما به هر ترتیب صعود یا سقوط هر جامعهای بر اساس خوانِشی که از فرهنگ، ارزشها و بایدها و نبایدهای مرسوم و مصطلح در آن وجود دارد تعبیر و معنا میشود. وی افزود: با این اوصاف، استفاده و بهرهگیری از فضای مجازی باید در قالب فرهنگ و عرفِ حاکم بر جامعه معنا و مفهوم پیدا کند و از این منظر هر آنچه هنجارهای موجود و مرسوم را زیر سؤال ببرد تهدیدی بالقوه و جدی محسوب میشود که جامعه را بهتدریج با چالشهای عدیدهای مواجه خواهد ساخت.
کولیوند گفت: لازمه مصونیت و دفع تهدیدات اجتماعی در فضای مجازی استفاده صحیح، مؤثر و کارآمد از این ظرفیت است، امری که خوب و بد آن در قالب فرهنگ و عرف مرسوم و رایج در جامعه مفهوم پیدا میکند.
وی افزود: متأسفانه بعضاً در میان قشر جوان و نوجوان، افراد و گروههایی در شبکههای اجتماعی یا فضای مجازی حضور پیدا میکنند که بدون درکی صحیح از فرصتهای سازنده این فناوریها در رشد و توسعه فردی و اجتماعی، به صورتی مخرب نقشآفرینی میکنند که دوستیهای نابهنجار از نمونه این معضلات به شمار میرود. کولیوند گفت: چرایی و ریشهیابی گرایش و تمایل جوانان یا نوجوانان به برقراری ارتباطات ناهنجار در فضاهای مجازی به یک عامل خاص و منفرد خلاصه نمیشود و به واقع انگیزهها و دلایل متعدد و متنوعی را میتوان برای آن تشریح و تعریف کرد.
جامعهشناس و آسیبشناس مسایل اجتماعی عنوان کرد: اما آنچه ضریب تمایل و گرایش چنین افرادی را برای حضور در فضاها و شبکهای اجتماعی تشدید میکند به کنترل نسبتاً ضعیفی بازمیگردد که در فضای مجازی شاهد آن هستیم و به واقع پنهانی بودن شخصیت و هویت افراد، بستری را فراهم میکند تا افرادیکه مستعد برقراری چنین ارتباطاتی هستند با آزادی عمل هر چه بیشتری به اهداف و خواستههای خویش دست یابند.
از اعتماد به نفس ضعیف تا مُسکّنی برای کاهش دردهای روحی و روانی
راضیه اشرفآبادی، روانشناس و کارشناس امور خانواده، در تشریح و واکاوی دلایل و عوامل مؤثر در ترغیب برخی جوانان به برقراری ارتباط در فضای مجازی یا شبکههای اجتماعی عنوان کرد: یکی از عوامل تأثیرگذار در تشویق و تشدید تمایل جوانان و نوجوانان به حصول چنین ارتباطاتی در فضای مجازی را باید در اعتماد به نفس ضعیف آنها جستجو کرد.
وی افزود: گمنامی و پنهان بودن شخصیت و مناسب و مهیا بودن فضا برای طرح ادعاهایی واهی، کاذب و دروغین و شخصیتسازیهای کاذب از ویژگیها و مختصات فضای مذکور به شمار میرود.
روانشناس و کارشناس امور خانواده عنوان کرد: به واقع در چنین بستر و شرایطی افراد ضعیفالنفس قادر هستند در راستای تمایلات و نیازهای درونی خویش، نسبت به برقراری ارتباطات دوستانه اقدام کنند.
اشرفآبادی گفت: البته طرح این موضوع به این معنا نیست که لزوماً هر آنکس که در این فضا حضور پیدا میکند ضرورتاً در جهت و مسیر ناصحیح گام بر میدارد، اما نمیتوان این واقعیت را نیز انکار کرد که به هر حال بستر مورد اشاره برای عدهای از افراد و گروههای اجتماعی فضایی مناسب برای نایل شدن به اهداف خاص خویش محسوب میشود.
وی افزود: تنوع و گستردگی مخاطبان از دیگر ویژگیهای فضای مجازی به شمار میرود و به واقع فرد در آن قادر است با تعداد بسیاری از مخاطبان و کاربران ارتباط برقرار کند و این ویژگی برای افراد تنوعطلب، فرصت ویژهای محسوب میشود که میتوانند نسبت به برقراری ارتباط در دامنه وسیعتری اقدام کنند.
روانشناس و کارشناس امور خانواده گفت: کم نیستند افراد شکستخورده و سرخوردهای که حضور در این فضا را بهمثابه مُسَکِنی برای کاهش و التیام زخمها و دردهای روحی، روانی، عاطفی و درونی خویش میپندارند و از این طریق تلاش میکنند نیازهای خود را تأمین کنند. وی عنوان کرد: تجربه ثابت کرده که بسیاری از ارتباطات اینچنینی بهتدریج به محل و عاملی برای بروز و تشدید آسیبهای جدی و عمیقتر مبدل میشود که ثمره و نتیجهای جز انزوا، افسردگی، خستگی روحی و روانی، ناامیدی دلسردی و… در پی ندارد.
اشرفآبادی در خاتمه یادآور شد: آموختن و فراگیری سواد رسانهای و کسب مهارتهای زندگی از ضروریاتی است که باید به عنوان اولویتی ویژه در دستور کار مراکز و نهادهای آموزشی و تربیتی جامعه قرار گیرد، در غیر این صورت در عصری که هر روز شاهد عرضه فناوریهای جدیدتر و بهروزتر در حوزه ارتباطات و فضای مجازی هستیم، ضریب و دامنه آسیبهای مرتبط با این حوزه با افزایش هر چه بیشتری همراه خواهد شد. منبع: باشگاه خبرنگاران جوان