درباره قانون مجازات اسلامی( قسمت15)

دسته: دانشجوی حقوق
بدون دیدگاه
دوشنبه - ۲۵ بهمن ۱۳۹۵


درباره قانون مجازات اسلامی( قسمت15)

درباره قانون مجازات اسلامی( قسمت15)

دکتر حجتالله فتحی

%d8%b5-11

یکی از مصادیق عدم اختیار در ماده 140 این قانون، اضطرار است، در حالیکه در حالت اضطرار، اختیار از مضطر سلب نمیشود ولی میتوان گفت مضطر، اراده آزاد ندارد و به عبارتی بر اثر اضطرار، اختیار او مخدوش شده است. لذا بهتر بود عدم اضطرار بهعنوان یکی از شرایط مسؤولیت کیفری صریحاً ذکر میشد همانگونه که در ماده 1-212 پیشنهادی لایحه قوه قضاییه آمده بود:

در جرایم موجب حد، مرتکب در صورتی مسؤول است که علاوه برداشتن شرایط عمومی (بلوغ، عقل، اختیار، آگاهی به موضوع و عدم اضطرار) به حرمت آن در شرع نیز آگاه باشد.

در هر صورت بدون شک، اضطرار در حقوق اسلام موجب فقدان مسؤولیت کیفرى مى‏شود ولى آیا در همه ابواب حدود، اضطرار موضوعاً قابل فرض و تحقق است؟ مسلماً در برخى از حدود مانند حد سرقت و حد مسکر اضطرار تحقق مى‏یابد، ولى آیا در حدودى مانند حد قذف، اضطرار قابل تحقق و موجب فقدان مسؤولیت است؟ قانون مجازات اسلامى 1370 فقط در حد سکر و سرقت اضطرار را از عوامل معافیت از مجازات شمرده است و در سایر حدود بیانى ندارد.

ماده 152 قانون مجازات اسلامی، اضطرار را مطلقاً چه ناشی از عوامل بیرونی مثل سیل و زلزله و چه ناشی از عوامل درونی مانند بیماری باشد موجب عدم مجازات می‌داند و همان‌گونه که از ماده مذکور استفاده می‌شود این موارد تمثیلی است و ملاک، بروز خطر فعلی شدید است. این ماده مقرر می‌دارد:

هر‌کس هنگام بروز خطر شدید فعلی یا قریب‌الوقوع از قبیل آتش‌سوزی، سیل، طوفان، زلزله یا بیماری به‌منظور حفظ نفس یا مال خود یا دیگری مرتکب رفتاری شود که قانوناً جرم محسوب می‌شود قابل مجازات نخواهد بود، مشروط بر این‌که خطر را عمداً ایجاد نکرده و رفتار ارتکابی با خطر موجود متناسب بوده و برای دفع آن ضرورت داشته باشد.

بنابراین به نظر مى‏رسد اضطرار با فرض تحقق، در تمامى حدود رافع مسؤولیت کیفرى است. آیات و روایات اضطرار نیز مطلق بوده و رافع بودن اضطرار را منوط به جرایم خاصى نکرده‏اند.

در آیه 173 سوره شریفه بقره آمده است:

إِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ.

جز این نیست که مردار و خون و گوشت خوک و آن‌چه را که هنگام کشتن نام غیر خدا بر آن خوانده‌شده بر شما حرام کرده است و هر کس به خوردن اینها ناچار شود در حالی‌که نه ستمکار و سرکش باشد و نه از حد بگذرد، گناهى بر او نیست.(که برای حفظ جان خود از آن بخورد) همانا خداوند آمرزنده و مهربان است.


نوشته شده توسط:صادق کاخکی - 11476 مطلب
پرینت اشتراک گذاری در فیسبوک اشتراک گذاری در توییتر اشتراک گذاری در گوگل پلاس
بازدید: ۶۹
برچسب ها:
دیدگاه ها

تصویر امنیتی را وارد کنید *