دانشگاهها متعهد به آموزش جدی «مدیریت رفتارهای پسا بحران» می‌شوند؟
دانشگاهها متعهد به آموزش جدی «مدیریت رفتارهای پسا بحران» می‌شوند؟
دانشگاهها متعهد به آموزش جدی «مدیریت رفتارهای پسا بحران» می‌شوند؟
«ارائه آموزشهای متناسب با نیازهای جامعه «یکی از مهم‌ترین رسالتهای دانشگاهها و سیستم آموزشی عالی است؛ زیرا این مراکز موظف‌اند دانشجویانی را تربیت کنند که بدانند در مواقع بحران چه اقداماتی را باید انجام دهند. حواشی ایجاد شده در حادثه «پلاسکو» موجب شد این سؤال به اذهان متبادر شود که مراکز آموزش عالی تا چه اندازه مسأله «مدیریت بحران و رفتارهای پسا بحران» را در برنامه‌های آموزشی خود جای داده‌اند و آموزشهای ارائه شده در سیستم آموزش عالی تا چه اندازه نیازهای جامعه را پاسخ می‌دهد.
موضوع مدیریت بحران و اهمیت آن در جامعه بعد از وقوع حادثه «پلاسکو» و حواشی که ایجاد شد به‌صورت جدی موردتوجه محافل مختلف و تأثیرگذار جامعه بخصوص دانشگاهها، مراکز علمی و آموزشی قرار گرفت مراکزی که می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در آموزش «مدیریت رفتارهای پسا بحران» ایفا کنند. موضوعی که در اکثر دانشگاهها و مراکز آموزشی معتبر دنیا نیز مورد غفلت واقع نشده و این مراکز اقدامات گسترده‌ای را برای برنامه‌ریزی و مدیریت بحران در محدوده‌های خود آغاز کرده و دارای سازمانها و برنامه‌های آموزشی مشخصی در این زمینه هستند.
این در حالی است که ایران کشوری بحران‌خیز است مسأله «آموزش مدیریت رفتارهای پسا بحران» به‌صورت کاملاً پراکنده و جزیره‌ای در دانشگاهها و مراکز آکادمی جامعه موردتوجه قرار گرفته است و این مراکز چارت و واحدی درسی اجباری با این عنوان در برنامه‌های درسی خود ندارند تا فارغ‌التحصیلان در مواقع بحران شیوه‌های مواجهه، مدیریت و به حداقل رساندن هزینه‌ها را آموزش ببینند؛ بنابراین و با توجه به‌قرار گرفتن کشور در کانون انواع بحرانهای طبیعی و غیرطبیعی انتظار می‌رود دانشگاهها به‌صورت کاملاً علمی و جدی به این موضوع بپردازند. در همین رابطه کارشناسان و مسؤولان آموزش عالی طی گفت‌وگوهایی با ایسنا دیدگاهها و اظهارنظرهای خود را در خصوص این موضوع در میان گذاشتند.
ضرورت توجه به نیازهای جامعه در برنامه‌های آموزشی دانشگاهها
در همین راستا مقصود فراست خواه عضو مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در خصوص ضرورت اضافه شدن واحد «مدیریت رفتارهای پسا بحران» به دروس دانشگاهی اظهار کرد: رشته‌های دانشگاهی باید از نیازهای واقعی جامعه نشأت گرفته باشند و این نیازها باید توسط خود دانشگاهیان از طریق ارتباط بیشتر با جامعه و درگیر بودن با نیازهای آن به وجود بیاید.
وی هم‌چنین با اشاره به این‌که اضافه شدن درس مدیریت پسا بحران به واحدهای دانشگاهی در همه دروس موضوع قابل‌بررسی است، گفت: این مسأله نیازمند برنامه درسی است که برنامه‌ریزی آن جزو اختیارات دانشگاهها و دپارتمانهای دانشگاهی می‌باشد. اگرچه دپارتمانهای دانشگاهی نیز می‌توانند از طریق تعامل با جامعه این درس را به‌عنوان نیازهای جدید و میان‌رشته‌ای تعریف کنند و از این طریق پاسخگویی اجتماعی مؤثرتری داشته باشند. فراست خواه ادامه داد: جامعه ایران جامعه‌ای است که مخاطرات و ریسک فاکتورهای زیادی همچون سیل، زلزله و بحرانهای طبیعی دیگر آن را تهدید می‌کند در این راستا از آنجایی که باید توسعه مبتنی بر دانش باشد بنابراین باید دانش لازم برای مواجهه با این مخاطرات اجتماعی در کشور وجود داشته باشد. عضو مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی ادامه داد: اگر دانشگاهها استقلال داشته باشند و دپارتمانهای دانشگاهی نیز استقلال علمی خاص خود را حفظ کنند می‌توانند این آزادی عمل را داشته باشند که با نهادهای اجتماعی تعامل کنند و برنامه‌ریزیهای جدید در غالبهای جدید درسی داشته باشند چرا که این نهادها بهتر می‌توانند نیازهای اجتماعی را پی‌جویی کنند.
به گفته وی، به نظر می‌رسد موضوع اضافه شدن درس مدیریت پسا بحران باید به دپارتمانهای تخصصی دانشگاهی واگذار شود و این موضوع در این دپارتمانها مورد بحث قرار گیرد تا پاسخگویی اجتماعی دانشگاه به این نیاز اجتماعی افزایش یابد.
مسؤولیت دانشگاهها فراتر از چند واحد درسی مدیریت بحران است
هم‌چنین دکتر حسین سلیمی در گفت‌وگو با ایسنا نقش دانشگاهها برای مواجه‌شدن با بحران را مؤثر ارزیابی کرد و افزود: دانشگاهها برای جاری کردن فرهنگ «چگونه برخورد کردن در مواقع بروز بحران و هم‌چنین بعد از بحران» مسؤولیت جدی در جامعه دارند و این فرهنگ را فقط از طریق اضافه کردن واحد درسی در چارت دانشگاهی نمی‌توان در رفتار دانشجویان و سایر افراد جامعه جاری و ساری کرد. وی در ادامه تصریح کرد: اگر بخواهیم آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران را فقط با تصویب کردن یک یا چند واحد درسی خلاصه کنیم، نتیجه‌ای که به دنبال آن هستیم، به دست نخواهد آمد چرا که در حال حاضر دانش‌آموزان و دانشجویان در دوران مدرسه تا دانشگاه زمانهای بسیار زیادی را برای آموزش «زبان انگلیسی» صرف می‌کنند، اما در نهایت این زبان برای جامعه علمی ما بیگانه است، بنابراین لزوماً گنجاندن یک واحد درسی به‌عنوان «آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران» در دانشگاهها نمی‌تواند در نهادینه کردن و فرهنگ‌سازی آن رفتار کمک کند. رئیس دانشگاه علامه طباطبایی هم‌چنین تأکید کرد: ما در جامعه دانشگاهی نیازمند این هستیم که «آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران» را در نوع تربیت دانشجویان در دانشگاهها نهادینه‌سازی کنیم، چراکه دانشگاه یک محیط تربیتی است، جایی نیست که فقط دانشجو در آن محل تعدادی جزوه و کتاب حفظ کند، بلکه محلی است که دانشجویان نحوه جامعه‌پذیری را می‌آموزند؛ این‌که چگونه باید قواعد انسانی و دینی زندگی اجتماعی را یاد بگیرند. وی ادامه داد: «آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران» در همه اقدامات دانشگاه اعم از فرهنگی، آموزشی و پژوهشی باید جاری و ساری باشد تا دانشجویان یاد بگیرند هر فردی از اعضای یک جامعه چه مسؤولیتی در هنگام بروز یک بحران دارد. در حادثه اخیر «پلاسکو» باید به این مسأله بیندیشیم که دلایل بروز این حادثه و اتفاقات آن را می‌توان در فرهنگ عمومی جامعه جست‌وجو کرد. به گفته دکتر سلیمی، مسؤولیتی که دانشگاهها می‌توانند در بروز چنین بحرانهایی ایفا کنند، این است که استادان، دانشجویان و کانونهای فرهنگی باید به بررسی و موشکافی این نوع مسائل و حوادث در دانشگاهها بپردازند. آنها می‌توانند سلسله نشستهایی را با موضوعات «رفتارهای اجتماعی در زمان بروز بحرانهای طبیعی و غیرطبیعی» برگزار کنند. نقشی که این نوع فعالیتهای دانشجویی در شکل‌گیری فرهنگ می‌تواند ایفا کند، گنجاندن لزوماً یک واحد درسی به‌تنهایی نمی‌تواند مؤثر باشد. دکتر سلیمی گفت: علاوه بر سلسله نشستهای فوق به نظر می‌آید وجود رشته‌هایی با عنوان «مدیریت بحران اجتماعی» یا «مدیریت سوانح طبیعی و غیرطبیعی» در دانشگاهها بسیار کم است. این در حالی است که جامعه ما هم از لحاظ طبیعی با بحرانهایی نظیر سیل و زلزله و هم از لحاظ غیرطبیعی با بحرانهای اجتماعی بسیاری نظیر حاشیه‌نشینی مواجه است؛ بنابراین راه‌اندازی رشته‌هایی با این عناوین در این دانشگاهها بسیار ضروری به نظر می‌رسد. منبع: ایسنا