قطعنامه کمیسیون آفریقایی حقوق بشر در مورد حق بر تابعیت
کمیسیون آفریقایی حقوق بشر و ملل [1] طی قطعنامه شماره 234 ورود به مسأله حق بر تابعیت پرداخته است. کمیسیون در این قطعنامه تأکید کرده است که حق بر تابعیت یکی از حقوق بنیادین بشر است و به همین دلیل از کشورهای آفریقایی درخواست نموده که از انجام اقدامات تبعیض‌آمیز در مورد تابعیت افراد و هم‌چنین وضع قوانینی که افراد را از داشتن تابعیت منع کرده یا تابعیت آنها را سلب می‌نماید خودداری کنند.

قطعنامه هم‌چنین از کشورهای عضو خواسته است که قوانینی وضع کنند که مانع از بی تابعیتی گردند. به‌عنوان‌مثال:
 به رسمیت شناختن این مسأله که تمام کودکان حق برخورداری از تابعیت کشوری که در آن به دنیا آمده‌اند رادارند؛
 ممنوعیت خودداری خودسرانه از اعطای تابعیت یا سلب خودسرانه آن؛
 به رسمیت شناختن حقوق برابر برای مردان، زنان و مردم با هر نژاد یا مذهبی در مورد برخورداری از تابعیت.
قطعنامه از کشورهای آفریقایی خواسته است که امکانات ثبتی و سجلی خود را تقویت نمایند تا تولد تمام نوزادان ثبت گردد.

هم‌چنین عنوان گردیده است که کشورها می‌بایست در گزارشهای دوره‌ای خود به کمیسیون، کیفیت اعمال مقرره‌های این قطعنامه و وضعیت مسأله تابعیت در کشورشان را بگنجانند. در ادامه متن کامل قطعنامه ارائه می‌گردد. علاقه‌مندان به مشاهده متن انگلیسی قطع‌نامه اینجا کلیک کنند.

کمیسیون آفریقایی حقوق بشر و ملل در پنجاه و سومین دور جلسات عادی خود که از 9 تا 23 آوریل 2103 (20 فروردین تا 3 اردیبهشت 1392) در شهر بانجوی [2] گامبیا برگزار شد؛
با در نظر گرفتن مقررات مطروحه دربند (ب) بخش (1) ماده 45 منشور آفریقایی حقوق بشر و ملل که بیان می‌دارد کمیسیون، مقررات و قواعد لازم برای حل معضلات قانونی موجود بر سر راه حقوق بشر و ملتها و آزادیهای بنیادین که دولتهای کمیسیون ممکن است در قانون‌گذاری با آنها برخورد کنند را وضع و تدوین خواهد کرد؛
با در نظر گرفتن ماده 4 منشور آفریقایی حقوق و رفاه کودکان [3] که اشعار می‌دارد تمام کودکان از زمان تولد این حق را خواهند داشت که از نام برخوردار باشند، بلافاصله پس از تولد نام و مشخصاتشان ثبت شود و هم‌چنین بلافاصله پس از تولد از تابعیت برخوردار باشند؛ و هم‌چنین نظر به اینکه کشورهای طرف منشور متعهد شده‌اند که تضمین نمایند در تنظیم قوانین اساسی خود قواعدی را به رسمیت بشناسند که بر اساس آنها یک کودک در زمان تولد تابعیت کشور محل تولد را کسب خواهد کرد اگر هیچ کشور دیگری حاضر به اعطای تابعیت به وی نشود؛
با توجه به مقررات موضوعه در ماده 2 منشور آفریقایی و بندهای (h) و (g) پروتکل الحاقی به منشور آفریقایی حقوق بشر و ملل در مورد حقوق زنان در افریقا که بیان می‌دارد زنان و مردان در تحصیل تابعیت همسر خویش از حقوق مساوی برخوردارند؛
با مدنظر قرار دادن ماده 15 اعلامیه جهانی حقوق بشر که بیان می‌دارد هر شخصی از حق بر تابعیت برخوردار است و هیچ فردی به‌طور خودسرانه توسط حکومت سلب تابعیت نخواهد شد و حق تغییر تابعیت وی نیز قابل
 سلب نیست؛
بر اساس مقررات موضوعه در سایر معاهدات بین‌المللی حقوق بشری که به تابعیت مرتبط هستند مانند بند 3 بخش (d) ماده 5 کنوانسیون بین‌المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی [4]، بخش 3 ماده 24 پیمان بین‌المللی حقوق شهروندی و سیاسی [5]، مواد هفتم و هشتم کنوانسیون سازمان ملل در مورد حقوق کودک [6]، مواد 1 تا 3 کنوانسیون سازمان ملل در مورد تابعیت زنان متأهل [7]، ماده 9 کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان [8] و کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد کاهش بی تابعیتی [9]؛
و نهایتاً با در نظر گرفتن اینکه افرادی که توسط حکومتشان به‌طور خودسرانه سلب تابعیت شده‌اند تحت حمایت کنوانسیون حاکم بر وجوه خاص مشکلات پناهندگان در افریقا [10] و هم‌چنین کنوانسیون سازمان ملل در مورد وضعیت افراد بی تابعیت [11] و کنوانسیون سازمان ملل در مورد وضعیت پناهندگان [12] و پروتکلهای الحاقی به آنها هستند؛
نگرانی عمیق خود را نسبت به سلب خودسرانه تابعیت از افراد و گروهها توسط دولتهای آفریقایی ـ به‌خصوص با دلایل تبعیض‌آمیز نژادی، اخلاقی، رنگی، جنسی، زبانی، مذهبی، سیاسی یا هر دلیل دیگری ـ بیان کرده؛ و
از اینکه کشورهای آفریقایی در تضمین ثبت شدن مشخصات یک کودک به‌محض تولد ناتوان هستند اظهار تأسف می‌نماید و به این نتیجه رسیده است که این مسأله موردنظر و علاقه تمام ملت افریقا و دولتهای آفریقایی است که حق بر تابعیت تمام افراد ساکن در قاره به رسمیت شناخته شود، تضمین شود و مهیا شود و هیچ‌کس در معرض خطر بی تابعیتی قرار نگیرد؛
دوباره تأکید می‌‌شود که حق بر تابعیت برای هر فردی از حقوق بنیادین بشر به شمار می‌رود که بر اساس مقررات ماده 5 منشور آفریقایی حقوق بشر و ملل اعمال می‌شود و این حق برای بهره‌‌مندی از سایر حقوق و آزادیهای بنیادین ضروری است؛
از همه کشورهای آفریقایی درخواست می‌شود که از انجام اقدامات تبعیض‌آمیز در مورد تابعیت خودداری کرده و از وضع قوانینی تابعیت افراد را بر اساس نژاد، اعتقاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا سایر عقاید از آنها سلب می‌کند اجتناب نمایند؛
از کشورهای آفریقایی درخواست می‌شود که حداقل استانداردها را لحاظ کنند به‌طوری‌که تصمیمات مربوط به شناسایی، تحصیل، سلب یا تغییر تابعیت حاوی خودسری و بی‌قانونی نباشند و بر اساس تعهدات کشورهای تحت ماده 7 منشور آفریقایی، این قوانین تحت نظارت یک محکمه بی‌طرف قرار داشته باشد.

هم‌چنین کشورهای آفریقایی متعهد می‌شوند که در تقنین اساسی و سایر قانون‌گذاریهای خویش مقرراتی وضع و اعمال کنند که به دنبال جلوگیری از و کاهش بی تابعیتی باشند و هماهنگ با قواعد حقوق بین‌الملل و ماده 6 منشور آفریقایی حقوق و رفاه کودک تنظیم‌شده باشند.

هم‌چنین این قوانین باید در راستای بخشهای (g) و (h) ماده 6 منشور و به‌خصوص موارد زیر تنظیم‌شده باشند:
 به رسمیت شناختن اینکه تمام کودکان حق بر تحصیل تابعیت کشور محل تولد خود رادارند اگر انجام ندادن این کار موجب بی‌تابعیتی آنها شود؛
 ممنوع ساختن سلب خودسرانه تابعیت افراد توسط دولتها
 تأکید دوباره بر حقوق برابر مردان وزنان و افراد دارای هر نژاد یا قوم درزمینه تابعیت.
همه کشورهای آفریقایی متعهد می‌شوند تمام معاهدات بین‌المللی و آفریقایی حقوق بشری مربوط به این حوزه را تصویب کنند، من‌جمله کنوانسیون مرتبط با وضعیت افراد بی تابعیت و کنوانسیون کاهش بی تابعیتی؛
از همه کشورهای آفریقایی درخواست می‌شود که اقدامات لازم را برای تقویت خدمات ثبت‌احوال انجام دهند تا ارتقاء ثبت موالید کودکان در داخل مرزهایشان بدون تبعیض تضمین گردد؛
از کشورهای افریقایی خواسته می‌شود که در گزارشهای دوره‌ای که بر اساس ماده 62 منشور افریقایی و ماده 26 پروتکل الحاقی به منشور افریقایی حقوق بشر و ملل و حقوق زنان در افریقا باید به کمیسیون ارائه دهند اطلاعاتی از وضعیت شناسایی و اجرای حق بر تابعبت در کشور خویش بگنجانند،
با در نظر گرفتن ضرورت انجام تحقیقات بنیادین و عمیق در موضوعات مرتبط با حق بر تابعیت:

– تصمیم گرفته شد که این وظیفه به گزارشگر ویژه پناهندگان، مهاجران و آوارگان در افریقا سپرده شود؛

– از تمام جوامع مدنی درخواست می‌شود که گزارشگر ویژه را در انجام این مأموریت یاری کنند.
بانجول، گامبیا، 23 آوریل 2013
 [1] African Commission on Human and Peoples’ Rights.
 [2] Banju.
[3] African Charter on Rights and Welfare of the Child
 [4] International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination
[5] International Covenant on Civil and Political Rights
[6] UN Convention on the Rights of the Child
[7] UN Convention on the Nationality of Married Women
[8] Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women
[9] UN Convention on the Reduction of Statelessness
[10] Convention Governing the Specific Aspects of Refugee Problems in Africa
[11] UN Convention relating to the Status of Stateless Persons
[12] UN Convention relating to the Status of Refugees
 منبع: پایگاه تخصصی حقوق بین الملل
برگرفته شده از
http://international-law.blog.ir/1392/06/23/African%20Commission%20on%20Human%20and%20Peoples%27%20Rights%20Resolution%20234%20on%20the%20Right%20to%20Nationality
international-law.blog.ir