حقوق و تکالیف عابران پیاده

حقوق و تکالیف عابران پیاده

بدون تردید یکی از قربانیان اصلی سوانح و حوادث ترافیکی در جهان و کشور ما، عابران پیاده هستند که درصد قابل‌توجهی از تلفات انسانی را تشکیل می‌دهند. به‌طوری‌که در برخی مناطق شهری تا 30 درصد از کشته‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. میانگین تلفات انسانی عابران پیاده نیز 5/22 درصد از قربانیان سوانح ترافیکی را شامل می‌شود. هر انسانی در هر جایگاه شخصی و اجتماعی با هر سن و سال و هر نوع جنس در چرخه ترافیکی می‌تواند عابر باشد و این بدان مفهوم است که خطر بالقوه برای شخصی که در فرایند ترافیکی و رفت‌وآمد قرار دارد، وجود دارد. به همین منظور قانون‌گذاران برای ایمنی و سلامت عابران، حقوق و تکالیفی قائل شده‌اند. به‌جرئت هم می‌توان گفت تعداد مواد قانونی که تأکید بر حقوق عابران دارد، بیش از 5 برابر مواد قانونی تکلیف عابران و ناظران است. دراین میان دستگاههای دولتی به‌ویژه شهرداریها و رانندگان نیز وظایفی بس سنگین در قبال عابران بر عهده‌دارند. از سوی دیگر وظایف دستگاهها شرط لازم ایمنی عابران است. شرط کافی برای ایمنی عابران هم آشنایی آنان با تکالیفشان و عمل به آنهاست. ذکر مواد قانونی و اشاره به مفاد آن می‌تواند موجب آگاهی هر یک از گروههای مسؤول در فرآیند ایمنی عابران باشد که برای آشنایی با برخی مفاهیم به‌حق و تکلیف عابران اشاره می‌شود.

عابران پیاده: شخصی غیر سوار که بدون استفاده از هیچ نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیر موتوری حرکت نموده یا مبادرت به جابه‌جایی کالسکه، چرخ‌دستی، جامه‌دان، سبدهای چرخ‌دار و مانند آن می‌نماید.

پیاده‌رو و «پیاده راه»: بخشی جداشده از خیابان است که در امتداد آن واقع‌شده و برای عبور و مرور پیاده‌ها اختصاص‌یافته است.

خط ایست: خط‌کشی عرضی است که در ورودی تقاطع و به‌منظور تعیین مرز توقف وسایل نقلیه پیش از گذرگاه پیاده‌بر سطح راه ترسیم می‌شود.

حقــوق عابـران: در آئین‌نــامه راهنمایی‌ورانندگی مصوب 1384 (با مخفف آ.) و قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 1390 (ق. ر) بر اساس ماده 218 آئین‌نامه راهنمایی‌ورانندگی، شهرداریها موظف‌اند پیاده‌روهای استاندارد، هموار و ایمن با در نظر گرفتن عبور سالخوردگان و معلولان با صندلی چرخ‌دار و یا بدون آن، در حاشیه معابر شهری ایجاد کنند. تأمین روشنایی معابر نیز در ماده 219 همین قانون اشاره‌شده است. متأسفانه گسترش اکثر شهرهای کشور بر بستر بافت سنتی استقراریافته است و شهرها فاقد پیاده‌رو مناسب هستند. حال‌آنکه همین موضوع، به لحاظ ناآگاهی متولیان و مدیران شهری درک نشده است؛ بنابراین ساماندهی معابر ایمن برای عابران، نیازمند زمان طولانی است و چنانچه شهرداران با مقررات عبور و مرور آشنایی داشته باشند، در ساماندهی پیاده‌روها مؤثرتر خواهند بود.

در ماده 136 آئین‌نامه راهنمایی‌ورانندگی نیز بر اجباری بودن رعایت حق تقدم برای همگان تأکید دارد. ماده 103 نیز در بیان معانی رنگ چراغهای راهنمایی عابر پیاده اشاره دارد:

چراغ سبز: پیادگان مجاز به عبور از عرض راه می‌باشند.

چراغ‌قرمز: عبور پیادگان از عرض راه ممنوع است، درواقع تأکید بر رعایت حق و تکلیف توأمان عابران دارد.

تکالیف عابران پیاده در قوانین و مقررات راهنمایی‌ورانندگی

 ماده 215 آئین‌نامه راهنمایی وظایف 9 گانه‌ای را برای عابران پیاده برشمرده که عبارت‌اند از:

1- در محلهایی که پیاده‌رو وجود دارد از سطح سواره‌رو استفاده نکنند.

2- در محلهایی که پیاده‌رو وجود ندارد یا در صورت وجود، به دلایلی غیرقابل تردد باشد، باید از منتهی‌الیه سمت چپ سواره‌رو و عکس جهت حرکت وسایل نقلیه عبور نمایند.

3- برای عبور از عرض راه، تنها از گذرگاههای پیاده، پلهای هوایی و گذرگاههای زیرزمینی مجاز عبور نمایند.

4- از دویدن، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو خودداری کرده و مراقب حرکت وسایل نقلیه باشند.

5- از حصار آزادراهها نگذرند و در بزرگراهها و خیابانها از لابه‌لای درختان و گل‌بوته‌های حاشیه و میانه راه عبور نکنند.

6- در تقاطعها با روشن شدن چراغ سبز مقابل خود (چراغ عابر) حرکت نمایند و هنگامی‌که چراغ عابر قرمز بود عبور نکنند.

7- از موانع و خط‌کشی‌ خطوط ویژه، سواره‌رو خیابانها و میدانها عبور نکنند.

8- در بزرگراهها و خیابانهای اصلی از خارج از گذرگاههای تعیین‌شده عبور نکنند.

9- در سواره‌رو خیابان برای سوارشدن به‌وسیله نقلیه و همچنین صحبت کردن و یا خریدوفروش با راننده یا سرنشینان وسایل نقلیه توقف نکنند.

ماده 4 قانون ایمنی راهها و راه‌آهن

 هرگاه حادثه‌ای رخ دهد که منجر به ضرب، جرح، قتل یا خسارت مالی شود راننده مجاز که وسیله نقلیه‌اش مجاز به حرکت در شاهراه باشد نسبت به موارد فوق مسؤولیتی نخواهد داشت.

طبق ماده 26 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 8/12/1390 مجلس شورای اسلامی: درراههایی که برای عبور عابران پیاده علائم، تجهیزات و مسیرهای ویژه اختصاص داده‌شده است عابران مکلف‌اند هنگام عبور از عرض یا طول سواره‌رو با توجه به علائم راهنمایی‌ورانندگی نصب‌شده در محل از نقاط خط‌کشی گذرگاههای غیرهمسطح و مسیرهای غیر ویژه استفاده نمایند. هرگاه عابران به این تکلیف عمل ننمایند، در صورت تصادف با وسیله نقلیه، راننده – مشروط به اینکه کلیه مقررات را رعایت نموده باشد و قادر به کنترل وسیله نقلیه و جلوگیری از تصادف یا ایجاد خسارت مادی و بدنی نباشد – مسؤولیتی نخواهد داشت. البته مسؤولیت نداشتن راننده مانع استفاده مصدوم یا وارث متوفی از مزایای بیمه نخواهد شد و شرکت بیمه با ارائه قرار منع تعقیب یا حکم برائت راننده ملزم به اجرای تعهدات موضوع بیمه‌نامه به مصدوم یا وراث متوفی خواهد بود. رانندگان نیز موظف‌اند در صورت عبور عابر پیاده از محلهای تعیین‌شده بافاصله‌ای که به‌وسیله خط‌کشی پشت مسیر ویژه مشخص می‌گردد توقف کامل کنند. در غیر این صورت برای آنها قبض جریمه صادر می‌شود.

تبصره 3 ماده 14 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی نیز به خاطر اهمیت حفظ جان انسانها در چرخه ترافیک – عابران نیز به‌موجب ماده یک همین قانون جزو این فرایند محسوب می‌شوند – احقاق حقوق شهروندی و ارتقای ایمنی ترافیک نسبت به مسؤولیت دستگاهها در قبال رانندگان و سرنشینان و عابران تأکید دارد.

درصورتی‌که بر اساس نظر کارشناسان تصادفات، نقص راه یا وسیله نقلیه در علت تصادفات مؤثر باشد حسب مورد متصدیان ذی‌ربط، مسؤول جبران خسارت وارده بوده و با آنان طبق قانون رفتار خواهد شد.

منبع؛ وب‌سایت تیتر آنلاین