حصول وثوق، تنها شرط اعتبار نظریه کارشناسی

حصول وثوق،  تنها شرط اعتبار نظریه  کارشناسی

عنوان: واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه

نویسندگان: حبیب اله طاهری ، محمد حکیم

چکیده

گستردگی و تأثیر فراوان دیدگاه کارشناسی اهل خبره در ابواب متعدد فقهی و به‌ویژه تأمل در تأثیر روزافزون سرعت تخصصی شدن علوم و فنون در استنباط فقهی و حقوقی، نشان‌دهنده اهمیت نظریه کارشناسی است. در مصادر فقهی و اصولی امامیه، حجیت شرعی نظر اهل خبره، بر مبنای سیره عقلاییّه مورد امضای شارع استوار است و گزاره‌های متعددی مانند خبرویت محضه؛ حکم عقل؛ حصول اطمینان و در نتیجه، الغای احتمال خلاف و هم‌چنین الغای خصوصیت و کشف اعتبار کلی؛ به‌عنوان مناط و ملاک عُقلا در جریان این سیره مطرح شده‌اند. در مقاله حاضر، با تبیین و بررسی مناطات مطرح‌شده، الغای احتمال خلاف و حصول وثوق و اطمینان نفس را به‌عنوان ملاک اصلی سیره، پذیرفته‌ایم و پس از واکاوی شرایطی همچون عدالت و تعدد؛ تحصیل وثوق؛ استنباط و استنتاج از مقدمات حدسیه؛ اعلمیت؛ حیات و … به‌عنوان شرط اعتبار نظر اهل خبره، مناط فوق را تنها ملاکِ دخیل در اعتبار نظریه کارشناسی می‌دانیم. بر این اساس، با تبیین ملاک سیره عُقلا در عمل به نظریه کارشناسی و بیان تفاوت بین شهادت و نظریه کارشناسی، حصول وثوق و اطمینان (به‌استثنای موارد خارج‌شده با دلیل خاص) به‌عنوان تنها شرط اعتبار پذیرفته می‌شود.

کلیدواژگان: اهل خبره، سیره عقلا، شهادت (بینه)، نظریه کارشناسی، وثوق و اطمینان

پژوهشهای فقهی دوره 12 شماره 2 تابستان 1395