جنایت تجاوز، در سراشیبی افزوده شدن به صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی
جنایت تجاوز، در سراشیبی افزوده شدن به صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی
جنایت تجاوز، در سراشیبی افزوده شدن به صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی
عنوان:چالشهای حقوقی گسترش صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی به جنایت تجاوز
نویسنده: عبدالمجید سودمندی
چکیده
پذیرش اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی در کنفرانس 1998 رم که جنایت تجاوز را به‌عنوان یکی از جنایات بین‌المللی، مشمول صلاحیت این دیوان قرارداد و همچنین پذیرش مقررات لازم برای «تعریف جنایت تجاوز و تعیین شرایط اعمال صلاحیت دیوان در خصوص این جنایت» در کنفرانس بازنگری کامپالا در سال 2010، نمایانگر نقاط عطف حقوق بین‌الملل کیفری هستند. این دو رویداد، عدالت‌طلبان و حامیان حقوق بشر را امیدوار کرده است که در آینده‌ای نزدیک، افراد متهم به ارتکاب جنایت تجاوز ـ که مهم‌ترین جنایت بین‌المللی و منشأ بسیاری از جنایات دیگر همچون نسل‌کشی، جنایات جنگی و جنایات ضد بشریت است ـ در معرض محاکمه دیوان کیفری بین‌المللی قرار خواهند گرفت؛ اما عواملی که پس از دادگاههای نورمبرگ و توکیو مانع شمول جنایت تجاوز در صلاحیت دیوانهای کیفری بین‌المللی ویژه شده بودند، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در دو رویداد فوق نیز آثار نامطلوبی به‌جا گذاشتند؛ ازجمله این‌که آیین اصلاح اساسنامه جهت افزودن مقررات لازم برای اعمال صلاحیت دیوان در خصوص جنایت تجاوز، به شکلی مبهم تدوین‌شده است و ازاین‌رو، مقررات مربوط به جنایت تجاوز که در کنفرانس کامپالا پذیرفته شدند نیز از بعضی جهات مبهم و یا با اساسنامه دیوان درتعارض هستند. از همه مهم‌تر این‌که آیین لازم‌الاجرا شدن اصلاحیه‌های کامپالا آن‌گونه که دراین اصلاحیه‌ها پیش‌بینی‌شده، با آنچه در خود اساسنامه پیش‌بینی‌شده درتعارض است. درهرحال، می‌توان گفت اگر ابهامها و تعارضهای فوق‌الذکر رفع نشوند، قانونی بودن اصلاحیه‌های کامپالا و امکان اتکای دیوان به آنها برای اعمال صلاحیت در خصوص جنایت تجاوز دچار چالش جدی خواهد بود.
کلید واژگان: جنایت تجاوز؛ دیوان کیفری بین‌المللی؛ کنفرانس بازنگری کامپالا؛ آیین اصلاح اساسنامه دیوان
پژوهشهای حقوق تطبیقی؛ دوره 20، شماره 1، بهار 1395