جرایم مرتبط با درختان
جرایم مرتبط با درختان
جرایم مرتبط با درختان
ماده یک قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها، قطع درخت را بدون اجازه شهرداری ممنوع اعلام کرده است. البته این قانون با ضوابط و شرایطی خاص، به شهرداری اجازه داده است که در صورت لزوم، اقدام به قطع درخت کند. این قانون مقرر کرده است: «به‌منظور حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی‌رویه درختان، قطع هر نوع درخت و یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میدان‌ها، بزرگراه‌ها، پارک‌ها، بوستان‌ها، باغات و نیز محل‌هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر، باغ شناخته شوند، در محدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوط ممنوع است.»
ضوابط و چگونگی اجرای این ماده در چارچوب آیین‌نامه مربوط با رعایت شرایط مناطق مختلف کشور از سوی وزارت کشور، با هماهنگی وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزی و شهرداری، به تصویب شورای عالی استان‌ها می‌رسد.
تبصره این ماده نیز مقرر کرده است: «درخت ازنظر این قانون هر درختی است که محیط بُن آن از 50 سانتی‌متر بیشتر باشد.»
مساحت فضای سبز، در مجاز بودن قطع درختان تأثیر دارد
قانون حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی‌رویه درخت، اراضی و باغ‌هایی را که از 500 مترمربع کمتر است از شمول این قانون خارج کرده است؛ یعنی در تمامی اراضی مشجری که در داخل شهر قرار دارند و کمتر از 500 مترمربع هستند، نیازی به رعایت این قانون نیست.
تبصره 2 ماده 4 این قانون مقرر کرده است: «اراضی مشجر و اماکن مسکونی و محل‌های کسب و پیشه و تجارت که مساحت آنان از 500 مترمربع تجاوز نکند از شمول این قانون مستثنا است. تفکیک قطعات اراضی مشجر و باغات بزرگ‌تر از 500 مترمربع با رعایت مقررات شهرسازی مجاز است، ولی قطع درخت در قطعات تفکیک‌شده به هر مساحت که باشد، بدون اجازه طبق مقررات این قانون ممنوع است.»
طبق تبصره یک این ماده نیز «قطع درخت در محل‌های مشمول این قانون از تاریخ ابلاغ شناسنامه ممنوع است، مگر با تحصیل اجازه که طبق مقررات آیین‌نامه مذکور در ماده 12 داده خواهد شد.»
در مورد اراضی با بیش از 500 مترمربع نیز در تبصره 3 ماده 4 بحث شده است. بر این اساس، در پروانه ساختمان‌هایی که بر اساس جامعه هادی شهرها از طرف شهرداری صادر می‌شود، تعداد درختی را که نیاز است در آن منطقه قطع شود، شهرداری تعیین می‌کند؛ یعنی در این قانون، تنها موردی که تخلف محسوب می‌شود، جایی است که صاحبان اراضی مشجر و باغ‌ها بدون اجازه شهرداری اقدام به قطع درخت کنند؛ بنابراین، اگر به هر دلیلی، شهرداری اجازه قطع درخت را صادر کند، کسانی که اقدام به قطع درخت و از بین بردن باغ‌ها کنند، متخلف محسوب نمی‌شوند.
تبصره ماده 6 این قانون نیز به کسانی اشاره دارد که اراضی و باغ‌های آنها بیش از 500 مترمربع باشد و بدون اجازه شهرداری اقدام به قطع درخت کنند، به‌نحوی‌که باغ یا زمین مشجری را از بین ببرد. در این موارد، آن زمین به‌طور کامل به نفع شهرداری ضبط می‌شود.
همچنین اگر پس از دریافت پروانه و قطع درخت، ظرف مدت مندرج در پروانه، بدون عذر موجه اقدام به ساختمان نشود، مرتکب مشمول مجازات مقرر در این قانون خواهد شد.
منظور از «تخریب» در قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها
تخریب ممکن است به‌قصد شخم و شیار و کشت زراعت دیم یا برای بوته کنی یا چرای بدون مجوز یا چرای بدون مجوز و صدمه شدید به پوشش گیاهی مرتع یا به‌قصد ساخت‌و‌ساز یا هر قصد دیگری انجام شود. تخریب با هر قصدی که انجام شود، نتیجه آن درهرصورت، تخریب مراتع ارزشمند مملکت است و قانون باید به جرم آنها رسیدگی کند.
جایگزینی برای مجازات حبس برای جرم درخت کشی
نظام کیفری ما به‌گونه‌ای است که قانون در بیشتر موارد، مجازات نقدی را به مجازات حبس و مجازات سنگین ترجیح می‌دهد. قانون‌گذار در مجازات زیست‌محیطی نیز «حبس و زندان یا جزای نقدی» را مقرر کرده است. اگر گفته می‌شد «مجازات زندان و جزای نقدی» قاضی مکلف بود برای مجازات فرد، هم زندان و هم جزای نقدی را در نظر بگیرد، اما در این موارد عمدتاً متخلفان به جزای نقدی محکوم می‌شوند.
ماده 686 قانون مجازات اسلامی در این مورد مقرر کرده است: «هر کس درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز را عالماوعامدا و برخلاف قانون مذکور قطع یا موجبات از بین رفتن آنها را فراهم آورد، علاوه بر جبران خسارت وارده، حسب مورد به حبس تعزیری از 6 ماه تا 3 سال یا جزای نقدی از 3 میلیون‌تا 18 میلیون ریال محکوم خواهد شد.»
آتش زدن درختان
تخریب و آتش زدن جنگل‌ها به‌موجب قانون ممنوع و برای مرتکبان آن مجازاتی در نظر گرفته‌شده است. مهم‌ترین ماده‌ای که در ارتباط با آتش زدن عمدی جنگل‌ها می‌توان به آن استناد کرد ماده 47«قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع» است که مجازات سنگینی را برای مرتکبان این جرم تعیین کرده است.
به‌موجب این ماده‌قانونی، هرکس در جنگل عمداً آتش‌سوزی ایجاد کند به حبس مجرد از سه تا ده سال محکوم خواهد شد و درصورتی‌که مرتکب، مأمور جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.
ماده 45 این قانون نیز می‌گوید: «آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است. درصورتی‌که درنتیجه بی‌مبالاتی، حریق در جنگل ایجاد شود مرتکب به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.»
بر اساس ماده 46، هر کس مبادرت به کت زدن یا روشن کردن آتش در تنه درخت جنگلی نماید به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال و برای هر درخت که‌کت یا پی زده و یا در آن آتش روشن کرده باشد به پرداخت جریمه نقدی از یک‌صد ریال تا یک هزار ریال محکوم خواهد شد.
منبع: وب‌سایت خبرگزاری میزان