جایگاه قضاوت زنان در فقه شیعه و حقوق ایران

جایگاه قضاوت زنان در فقه شیعه و حقوق ایران

نویسندگان: طوبی شاکری گلپایگانی؛ الهام وحیدی وحیدی؛ نسیم‌السادات محبوبی شریعت‌پناهی

چکیده

در ادوار فقهی گوناگون برای شخصی که قصد احراز منصب قضاوت دارد تقریباً شرایط مشترکی ذکر شده است، اما درباره شرط ذکورت نظرهای متفاوتی بیان شده است. برخی از فقها ذکورت را از جمله شرایط لازم برای قاضی ذکر کرده‌اند. در این مقاله به بررسی نظرهای فقهای اسلام از دوران غیبت صغری تا دوران معاصر و قضاوت زنان در حقوق ایران قبل و بعد از انقلاب پرداخته شده است. نتایج حاصل از مطالعات نشان می‌دهد که شرط ذکورت تا قبل از شیخ طوسی (از فقهای دوره اول فقه امامیه) جزو شرایط قاضی نبوده و ایشان در خلاف، خود آغازکننده این مناقشات بوده است. در دوره اول فقه هیچ شرطی از ذکورت نبوده است، اما در دوره دوم و سوم رفته‌رفته بر میزان افرادی که ذکورت را از جمله شرایط قاضی ذکر کرده‌‌اند افزوده می‌‌شود و در دوره چهارم نظرهای متفاوت‌‌تری از دوران قبل می‌‌بینیم. از منظر حقوقی تا قبل از انقلاب شرط ذکورت برای قاضی ذکر نشده است، اما پس از انقلاب در سال 1361 این شرط به شروط قاضی اضافه شد؛ در حالی‌‌‌که از شرط اجتهاد عدول شد.

کلیدواژه‌ها: قضاوت؛ قضاوت زنان؛ ذکورت؛ شرایط قاضی

پژوهش نامه زنان؛ دوره 7، شماره 16، تابستان 1395