Elizabeth Burleson
ترجمه: محبوبه فراست
در یک رویداد بی­‌سابقه­ جهانی 150 نفر از رهبران کشورها، مذاکرات مهمی را در مورد آب‌وهوا در پاریس آغاز کردند. توافق‌نامه پاریس 2015، ابزاری برای همبستگی کشورها در جهت اهداف آب و هوایی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، محدود کردن جاه‌طلبی کشورها به‌طور جمعی و نظارت بر اجرا و عملکردشان فراهم می‌آورد.

نمایندگان 195 کشور این طرح کلی آب و هوایی را پذیرفتند.
این نوشتار، مروری کلی بر تصمیمات اتخاذشده توسط کنفرانس کشورهای عضو کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب‌وهوا (تصمیم بیست و یکمین اجلاس اعضای متعاهدین (COP21)) و توافق‌نامه‌ی پاریس است که شامل موارد زیر است:

کاهش انتشار: کاهش سریع انتشارات (کاهش منابع تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای) برای رسیدن به دمای ایده آل (طبق ماده‌ی 2، ثابت نگه‌داشتن میانگین افزایشِ دمای جهانی به زیر 2 درجه سانتی‌گراد یعنی بالاتر از میزان آن پیش از صنعتی شدن و به دنبال آن، تلاش برای محدود کردن افزایش دما به 5/1 درجه سانتی‌گراد)
 یک سیستم شفافیت و سرمایه‌گذاری جهانی (مبتنی با بازار جهانی): بررسی فعالیتهای آب و هوایی
 سازگاری: تقویت توانایی کشورها برای مقابله با تأثیرات آب و هوایی
 آسیب و از دست دادن: تقویت تواناییهای خود برای بهبود اثرات ناشی از تغییرات اقلیمی آب و هوایی
 پشتیبانی: که شامل تأمین منابع مالی کشورها برای ساختن آینده‌ای تمیز و انعطاف‌پذیر می‌شود.

(1)
تعهد اصلی و الزام‌آور توافق‌نامه‌ی پاریس، از کشورها می‌خواهد تا همکاریهای مشتاقانه‌ی تعیین‌شده‌ی ملیِ (NDCs) روزافزون خود را در قالب دوره‌های 5 ساله ارایه و اجرا نمایند. کشورها به‌واسطه‌ی تعیین برنامه‌های اقدامات آب و هوایی ملی، مسیری طولانی در پیش دارند و درصددند هرچه سریع‌تر، سقف انتشار گازهای گلخانه‌ای را متعادل و متناسب نمایند. اگرچه ماهیت تسهیل‌کننده‌ی بررسیهای پنج‌ساله به‌روشنی تعریف‌نشده‌اند، توافق‌نامه‌ی پاریس اصولی را تعیین می‌کند که در این صورت طرحهای ملی آینده کمتر از طرحهای موجود بلند پروازانه نیست.
برنامه‌های اقدامات آب و هوایی که تاکنون ارایه‌شده به‌عنوان پایه و اساسی برای جاه‌طلبیهای بیشتر به شمار می‌آید. کشورها کمکهای تعیین‌شده‌ی ملی خود را هر پنج سال یک‌بار در فرآیندی که به دنبال کاهش جاه‌طلبیهای آب و هوایی است، بروز رسانی خواهند کرد.


افزایش جاه‌طلبی از طریق یک فرایند دومرحله‌ای رخ می‌دهد، با دانستن این موضوع که مقررات کنونی باعث ایجاد حس توافق بر روی دمای آرمانی 2 درجه سانتی‌گراد نشده است چه برسد به دمای 1.5 درجه سانتی‌گراد. تا زمانی که توافق‌نامه‌ی پاریس به اجرا درآید، تبادل‌نظری تسهیل‌کننده­ و موقت در سال 2018 سهم اقدامات جمعی کشورها را تعیین خواهد کرد. این رویداد با همراهی تصمیم بیست یکمین اجلاس اعضای متعاهدین (COP21) بر توافق پاریس رخ خواهد داد و باید راجع به ماهیت و گنجایش تعهدات آینده اطلاع‌رسانی کند.


کشورها ازنظر قانونی محدود به یک چهارچوب شفاف برای حرکت به‌سوی پیشرفت هستند. بخش اصلی توافق‌نامه‌ی پاریس، مساله بررسی چرخه‌ی پنج‌ساله‌ی کمکهای تعیین‌شده ملی است. درحالی‌که کشورها ازنظر قانونی ملزم به برقراری ارتباط با کمکهای تعیین‌شده‌ی ملی هستند، ازنظر قانونی به اهداف مشخصی محدود نشده‌اند.(2) پیگیری جهانی باعث کاهش انتشار، سازگاری، به اشتراک‌گذاری فناوری و پشتیبانی می‌شود. با انجام پیگیریهای (3) مداوم پنج‌ساله در خلال چرخه‌ی کمک­های تعیین‌شده ملی، این افزایش واکنش آب و هوایی رو به بالا باید بار سنگین نگه‌داشتن گرمای کره‌ی زمین را در زیر 2 درجه‌ی سانتی‌گراد و یا 1.5 درجه، یعنی بالاتر از سطح پیش از صنعتی شدن به دوش بکشد. (4)
عناصر مهم و قابل‌توجهی که در توافق پاریس جای نگرفتند عبارت‌اند از:

جبران خسارت چیزهای ازدست‌رفته و آسیبها، اشاره به حقوق مردم بومی در مناطقی که تحت تأثیر توافق بودند و درخواستی مبنی بر مخالفت در برابر استخراج سوختهای فسیلی.
حتی اگر توافق پاریس تا سال 2020 به اجرا درآید، اصطلاحات عمومی آن همچنان نسبت به جزییات موردتوجه و آشکاری مانند حقوق خاص و تعهدات، متداول نیستند. (5)
جنگل‌کاری (ماده‌ی 5: فروبردن) در سرزمینهای تخریب‌شده و تالابها می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را متعادل کند و آن‌را کاهش دهد. با تسهیل استفاده درست از زمین ازنظر محیط زیستی و اجتماعی، جنگل‌داری و بهترین شیوه‌های کشاورزی می‌تواند به‌سرعت تا اواسط این قرن، اقتصاد جهانی را کربن گیری کند. (6) بخش زمین و همه‌ی خاکها، بخش دریایی و اکوسیستمهای ساحلی، فرو برنده‌های طبیعی مؤثر و مخازن خوبی هستند. (7)
انتشار گاز در بخش حمل‌ونقل دریایی و حمل‌ونقل هوایی، پنج درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای انسانها را نشان می‌دهد،

اما یک سؤال بی‌جواب باقی می‌ماند و آن این است که آیا این انتشارات مربوط به کشورهای محل ثبت است و یا کشورهایی که تولید گازهای گلخانه‌ای در آنها رخ‌داده است.(8) تنظیم مبادلات تجاری و کسب‌وکار بین‌المللی سوا لاتی چالش‌برانگیز را افزایش می‌دهد، از قبیل اینکه کجا را باید برای افزایش سریع انتشارات حمل‌ونقل هوایی و دریایی در نظر بگیریم. این سؤال نیاز به رسیدگی در انجمنهای تخصصی آینده خواهد داشت. 
توافق پاریس نشان می‌دهد که بازارها (ماده‌ی 6) رویکردی عملی و تمام‌عیار می‌باشند.

این توافق‌نامه اصطلاحات جدیدی را ارایه می‌کند مانند ” برون داد کاهش انتقال بین‌المللی “(ITMOs) (9)، برای توصیف انتشار کربن و به‌وضوح بیان می‌کند که مکانیزمی برای برون داد کاهش انتقال بین‌المللی (ITMOs) باید طراحی شود تا به کاهش کلی در انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی منجر شود. توافق‌نامه‌ی پاریس از اشاره به اصطلاحات رویکردهای مبتنی بر بازار، به‌عنوان یک امتیاز برای کشورهای مخالف با آنها اجتناب می‌کند. کشورها می‌توانند با انتقال واحد‌هایی از برونداد کاهش انتشار، کمکهای تعیین‌شده‌ی ملی خود را به‌گونه‌ای پیاده‌سازی کنند که تضمین‌کننده‌ی اجتناب از شمارش دوباره شود. گنجایش انتشارات تجاری گازهای گلخانه‌ای بستگی به این دارد که دستورالعملهای حسابداری برای کمکهای تعیین‌شده ملی کشورهای درحال‌توسعه تا چه میزان قوی است و تا چه حد قابل‌اجرا خواهد بود. توافق‌نامه‌ی پاریس، مکانیزمی جدیدی برای موفقیت مکانیزم توسعه پاک پروتکل کیوتو ایجاد کرد که شامل قوانینی است که در اولین نشست کشورها تصویب‌شده و بعد از توافق پاریس به اجرا درمی‌آید.
توافق‌نامه‌ی پاریس نیاز به تلاش برای انطباق (ماده 7) را تشخیص داده تا در ایجاد هدف انطباق، افرادی حساس (10) باشیم. (11) جامعه‌ی جهانی هنوز هم نیاز دارد تا بررسی کند که چگونه کشورهای درحال‌توسعه برای اعمال انطباقی به شیوه‌ای روشن و قابل پیش‌بینی حمایت خواهند شد.
آسیب دیدن و از دست رفتن ساده‌ی قوانین (ماده‌ی 8)، باعث گسترش آسیب رساندن و از بین بردن چارچوب موقتی که مکانیزم بین‌المللی ورشو در نوزدهمین اجلاس اعضای متعاهدین (COP 19) ایجاد کرده، می‌شود.
مقصود، کمک به کشورهای آسیب‌پذیر است تا بتوانند سیستمهای هشداردهنده‌ی اولیه، بیمه‌ی خطر و دیگر ابزار‌های مقابله با تغییرات آب و هوایی را برپا کنند.

ماده‌ی 8 که در مورد از دست دادن و آسیب است، برای کشورهای به‌شدت آسیب‌پذیر، حیاتی بود، اما همچنان مسأله اصلی که موجب ناراحتی می‌شود در تصمیم بیست و یکمین اجلاس اعضای متعاهدین (COP 21) بند 52، توضیح داده‌شده و در آن کشورها پذیرفته‌اند که از دست دادن و آسیب، مبنایی برای هرگونه جبران خسارت و مسؤولیت‌پذیری مشترک نیست.(11) هیئت اجرایی مکانیزم عوامل ورشو بر آن است که برای پیشنهاد روشهایی برای واکنش به مهاجرتهای ناشی از تغییرات آب و هوایی یک گروه کاری ایجاد کند.(13)
توافق‌نامه‌ی پاریس خواهان کمک مالی (ماده‌ی 9) کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای درحال‌توسعه‌ای که تحت کنوانسیون سازمان ملل متحد هستند، برای کاهش انتشار و انطباق تغییرات آب و هوایی است. مذاکرات حول این مسأله بود که چگونه بیشتر از 100 میلیارد دلار در سال سرمایه‌گذاری کنند و کشورها در چه بازه‌ی زمانی می‌توانند به‌طور معقولی تجهیز شوند و پشتیبانیها را بررسی کنند. کشورها پذیرفتند که تا سال 2025، اجلاس اعضای متعاهدین (COP) یک هدف جدید مشترک کمی که حداقل 100 میلیارد دلار در سال باشد را تعیین خواهند کرد.(14) کشورهای توسعه‌یافته، هر دو سال یک‌بار متعهد به ارایه‌ی اطلاعات کمی و کیفی در مورد حمایتهای آینده هستند درحالی‌که دیگر کشورها به انجام داوطلبانه این کار تشویق می‌شوند. شرکت‌کنندگان در بیست و یکمین اجلاس اعضای متعاهدین (COP 21) از جزایر کوچک آسیب‌پذیر به کشورهای بزرگ منتشرکننده گازهای گلخانه‌ای گفتند که “حق ما برای نجات مردم از فقر، حقمان را برای زنده ماندن نفی نمی‌کند.(15) پیشنهاد ائتلاف بسیار بلند پروازانه “1.5 برای زنده ماندن بعدازاینکه تقریباً در بحثهای جدی مربوط به پاریس تابو شده بود، موردپذیرش قرار گرفت و توانست اعتبار گسترده‌ای در میان ملتهای آفریقایی، کاراییبی و کشورهای اقیانوس آرام به دست آورد. سپس ایالات‌متحده به این ائتلاف بسیار بلند پروازانه ملحق شد و به دنبال آن کانادا، استرالیا و برزیل نیز پیوستند.

ورود این کشورهای توسعه‌یافته و تولیدکننده‌ی نفت به سالن عمومی به همراه جزایر مارشال، پویایی بلوک مذاکرات کشورهای درحال‌توسعه را تحت تأثیر قرارداد.
فراسوی پذیرش برای بررسی همکاریهای تعیین‌شده ملی در هر 5 سال که از سال 2018 آغاز می‌شود و قبل از اینکه توافق پاریس به اجرا درآید، کشورها باید ماهیت دقیق این بررسیها را آنالیز کنند. آنها این کار را از طریق یک کمیسیون تسهیل‌کننده‌ی اجرایی غیر تنبیهی انجام خواهند داد. این بدان معنی است که اگر یک کشور از همکاری خود مضایقه کند، هیچ تحریمی بر آن اعمال نخواهد شد. اولین مرحله از ارایه همکاریهای تعیین‌شده ملی، سطح کمکهایی را مشخص کرد که بسیاری از کشورها هنوز در تعیین میزان نشر فعلی و آینده‌ی خود و در تعیین ضریب اکوسیستم، بازده و دیگر راه‌حلهای فناوری سازگار با محیط‌زیست، به آن نیاز دارند که می‌تواند بالاترین سطح از جاه‌طلبی را برای هر کشوری آسان کند.

فناوریهای سازگار با محیط زیست و جامعه و راه‌حلهای مبتنی بر طبیعت فراوان‌اند و به‌طور فزاینده‌ای در حال گسترش هستند که ازنظر اقتصادی راههای کاربردی بادوامی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و افزایش انعطاف‌پذیری می‌باشند. با تکمیل کردن دستورالعملهای حسابداری توسط اجلاس اعضای متعاهدین، بررسیهای تجارت جهانی می‌تواند پویایی روند پشتیبانی رازمانی که کشورها هر دو سال یک‌بار گزارش مالی می‌دهند، مشخص کند.
فرمان‌برداری کشورها در امور مالی و فنّاوری توسط کارشناسان فنی و با نگرشی برای یافتن راههای بهبود شفافیت و ارایه فرصتی برای اشتراک‌گذاری بهترین عملکردها، بررسی خواهد شد. تصمیم بیست و یکمین اجلاس اعضای متعاهدین (COP 21) در پاریس مکانیزم فناوریTM)) را تقویت می‌کند و چارچوب فناوری جدیدی برای ارایه‌ی دستورالعملهای اساسی ایجاد می‌کند. با مرتبط ساختن مکانیزم فناوری و ساختار مالی کنوانسیون سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی ممکن است به بالا بردن بودجه‌ی موردنیاز، کمک کند که با آن به‌طور گسترده‌ای بتوان از انرژیهای تجدید پذیر و نوآوریهایی دیگر سود برد.(17)
توافق‌نامه‌ی پاریس ظرفیت‌سازی جدیدی (ماده‌ی 11) را ایجاد کرد که آغازی برای تسهیل شفافیت کشورهای درحال‌توسعه است. اعضای متعاهد توافق کردند که همه‌ی کشورها به‌جز کشورهای کمتر توسعه‌یافته و کشورهای جزیره‌ای کوچک درحال‌توسعه، باید اطلاعات مربوط به سازگاری، از دست دادن و آسیب، امور مالی و فناوری خود را به اشتراک بگذارند.

این ارسال اطلاعات باید یک سال در میان انجام پذیرد.
ماده‌ی 12 توافق‌نامه بار دیگر تعهدات کشورهای عضو را در مشارکت عمومی، دسترسی به اطلاعات، آموزش و آگاهی از آب‌وهوا مورد تأکید قرار می‌دهد.
چارچوب شفافیت ازنظر قانونی، همه‌ی کشورها را به مقررات گزارش دهی متصل می‌کند. ازاین‌رو تایید می‌شود که کشورهای درحال‌توسعه نیاز به حمایت دارند و کشورهای جزیره‌ای کوچک و کشورهای کمتر توسعه‌یافته نیاز به کمکهای بیشتری برای ظرفیت‌سازی دارند. این حمایت از طرف کشورهای توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته‌ای است که باید منابع مالی را تأمین کنند. کشورهای توسعه‌نیافته به ارایه‌ی چنین حمایتی به‌صورت داوطلبانه تشویق شده‌اند.(18) کشورها از گذاشتن شروط انحصاری بر توافق پاریس منع شده‌اند.
فرایند شکل گرفتن اجماع آب و هوایی در پاریس به‌عنوان یک فرایند تسهیل‌کننده و نه یک فرایند تنبیهی به حل مسأله نزدیک شده است.(19) کشورهای عضو، تعهداتی ملی تحت یک سند بین‌المللی باقدرت الزام‌آور ایجاد کردند و برخی از مسیرهای استراتژیکی را نیز برای آن تعبیه کردند اگرچه پایه و اساسی قوی برای هماهنگی سیاسی است.(20) بااین‌حال تلاش برای حفظ اصول حقوق بشر و تساوی بین نسلها در عمل کاهش‌یافته است. تلاش برخی از کشورها برای تنظیم از دست دادن و آسیب ازلحاظ مسؤولیت‌پذیری و جبران کردن آنها، شکست خورد. مناطق فرود هرگز برای ایجاد یک عنصر بالا به پایین برای چرخه‌ی پیگیری پنج‌ساله موافق نبودند. بخشهای حمل‌ونقل دریایی و هوایی بین‌المللی در توافق پاریس و یا تصمیمات مرتبط در اجلاس اعضای متعاهد موردتوجه نبودند. همچنین هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان‌دهنده حداکثر سالی باشد که در آن انتشارات و چاهکها همدیگر را متعادل کنند.

اینها غفلتهای مهمی هستند. بااین‌حال با توجه به مسیر مذاکرات در مورد آب‌وهوا، توافق پاریس یک موفقیت دیپلماتیک برای توافق بر روی فرایند­های قانونی الزام‌آور را نشان می‌دهد.
درباره‌ی نویسنده : الیزابت بورلسون، یکی از اعضای ASIL، نویسنده‌ی گزارشهایی برای سازمان ملل و یکی از شرکای شبکه و مرکز فناوری آب و هوایی کنوانسیون سازمان ملل متحد.
 1.توافق تاریخی پاریس در مورد تغییرات آب و هوایی : 195 کشور مسیری را برای حفظ افزایش دمای زمین در زیر 2 درجه‌ی سانتی‌گراد در پیش گرفتند، تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد

( 12دسامبر 2015)
http://newsroom.unfccc.int/unfccc-newsroom/finale-cop21/.
2.اهداف عبارت‌اند از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و طیف وسیعی از دیگر اقدامات آب و هوایی
3.تصمیم اجلاس اعضا در پاریس و ماده‌ی 14توافقنامه‌ی پاریس (12دسامبر 2015)اسناد سازمان ملل
https://unfccc.int/resource/docs/2015/cop21/eng/l09.pdf.
4.خلاصه‌ای از کنفرانس تغییرات آب و هوایی پاریس (29نوامبر – 13دسامبر 2015)، بیانیه‌ی مذاکرات کره‌ی زمین (15 دسامبر 2015) قابل‌دسترسی در http://www.iisd.ca/download/pdf/enb12663e.pdf.
5. ارزیابی حقوقی اولیه توافق‌نامه‌ی پاریس، طرح ابتکاری پاسخگویی حقوقی (14 دسامبر 2015)
http://legalresponseinitiative.org/preliminary-legal-assessment-of-the-paris-agreement/.
6.مراجعه کنید به سوزان گلدن برگ، تغییرات اقلیمی : آیا “1.5درجه برای زنده ماندن ” برای حفظ سیشل کافی است ؟ گاردین (12دسامبر 2015)
http://www.theguardian.com/environment/2015/dec/12/climate-change-seychelles-cop21-economy-collapse.
کشورها می‌توانند فروبردن گازهای گلخانه‌ای را افزایش دهند و این روند را از طریق نتایج مبتنی بر پرداخت و رویکردهای کاهش انتشار مشترک و سازگاری حفظ کنند.
7. جایگاه اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست (IUCN)در مذاکرات کنوانسیون سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی در سال 2015(مقاله موقعیت 2015) قابل‌دسترسی در http://cmsdata.iucn.org/downloads/eng_iucn_2015_position_paper_for_unfccc___final.pdf.
8. بنجامین هولاک، قوانین برای انتشار گازهای گل خانه‌ای کشتیها و هواپیماها که در توافق پاریس از قلم افتاد، Climate Wire، (14 دسامبر 2015) http://www.eenews.net/climatewire/2015/12/14/stories/1060029447.
9.توافق‌نامه پاریس، تبصره 3، ماده‌ی 6.3.
10.مینها رد دوئل، توافق‌نامه آب و هوایی پاریس : دستیابی به موفقیت تاریخی علیرغم کاستیها، وبلاگ دانشگاه دال‌هاس (13دسامبر2015( https://blogs.dal.ca/melaw/2015/12/13/the-paris-climate-agreement-historic-breakthrough-in-spite-of-shortcomings/.
11.توافق‌نامه پاریس، تبصره 3 ماده‌ی 2
12. تصمیم اجلاس اعضای متعاهدین در پاریس، تبصره 3 ¶ 52(پذیرش اینکه ماده‌ی 8 توافق‌نامه مبنایی برای هرگونه ایجاد مسؤولیت یا جبران خسارت را شامل نمی‌شود(.
13.همان. ¶ 50. همچنین مراجعه کنید به ارزیابیهای حقوقی اولیه‌ی توافق‌نامه‌ی پاریس، طرح ابتکاری پاسخگویی حقوقی،( 14 دسامبر 2015). http://legalresponseinitiative.org/preliminary-legal-assessment-of-the-paris-agreement/.
14.توافق‌نامه پاریس، تبصره 3 ماده‌ی 26.
15لیزا فریدمن، به عنوان مذاکرات اساسی اقلیمی، جایگاه هند در آغاز تأمین منابع مالی به چالشی تبدیل می‌شود، Climate Wire (2دسامبر 2015 http://www.eenews.net/stories/1060028805)
16.توافق پاریس، تبصره 3 ماده‌ی 15.
17.”پایان یک سفر، آغاز سفری دیگر” همانطورکه توافق‌نامه‌ی پاریس تصویب شد، مرکز بین‌المللی تجارت و توسعه‌ی پایدار (13دسامبر 2015)http://www.ictsd.org/bridges-news/biores/news/biores-paris-update-3-%E2%80%9Cthe-end-of-a-journey-the-start-of-another%E….
18. بیانیه‌ی مذاکرات در مورد کره‌ی زمین، تبصره‌ی 4.
19.توافق پاریس، تبصره 3، ماده‌ی 15.
20. کسانیکه به‌شدت مذاکرات آب و هوایی پاریس را به هم زدند، این نکته را از دست خواهند داد، دانشمند جدید، ماده‌ی یک (11نوامبر 2015) قابل‌دسترسی در https://www.newscientist.com/article/mg22830473-200-those-who-slam-the-paris-climate-talks-are-missing-the-

منبع:موسسه 
حقوق بین‌الملل پارس