تاریخچه جرایم مطبوعاتی

تاریخچه جرایم مطبوعاتی

قسمت دوم

دکتر محمد مصدق با گرفتن اختیار خاص از مجلس جهت تصویب قوانین در تاریخ 20 /مرداد/1331، دو قانون جامع مطبوعاتی را به تصویب رساند. اولین لایحه قانونی مطبوعات در تاریخ 11/آذر/1331 به تصویب رسید. این قانون به علت اینکه بیشتر از دو ماه اجرا نشد به قانون ازیادرفته مشهور گشت.

همچنین این قانون مبنای تصویب قانون دوم مصدق، یعنی لایحه قانونی مطبوعات 15/بهمن/1331، شد. قانون فوق نسبت به قانون 5/محرم/1286 جهاتی روشن، منظم و منطقی‌تر بود. مزیت این قانون، تفکیک جرم مطبوعاتی از تخلفات مطبوعاتی و پیش‌بینی هیأت منصفه و مسائل مرتبط با آن بود.

با کودتا 28 مرداد 1332 و نسخ کلیه قوانین ناشی از اختیارات ویژه دکتر مصدق، سومین قانون مطبوعات (بدون احتساب قانون ازیادرفته)، در تاریخ 10/مرداد/1334 به تصویب رسید. این قانون، اساس خود را از لایحه قانونی مطبوعات 15/بهمن/1331 اخذ کرده بود و تا پیروزی انقلاب اسلامی در کشور اجرا می‌شد.

شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و قبل از تصویب قانون اساسی، لایحه قانونی مطبوعات در تاریخ 20/مرداد/1358 توسط شورای انقلاب به تصویب رسید. قانون مذکور تفاوت زیادی با قوانین مطبوعاتی سابق (ازجمله قانون مطبوعات 10/مرداد/1334) نداشت و تنها ویژگی ممتاز این قانون نسبت به قوانین سابق، جرم انگاری در قلمرو سانسور بود. مطابق ماده 29 این قانون، سانسور (اعمال فشار جهت چاپ یا کنترل مطبوعات) از ناحیه مقامات دولتی جرم محسوب می‌شد و مجازات آن از 6 ماه تا 2 سال حبس بود. سپس در تاریخ 12/آذر/1358، قانون اساسی جمهوری اسلامی به تصویب رسید. در این قانون اصل آزادی مطبوعات- اصل 24 و حضور هیأت منصفه در رسیدگی به جرایم مطبوعاتی و علنی بودن دادرسی (اصل 168) مورد تأکید قرار گرفت. دومین قانون جامع مطبوعاتی بعد از انقلاب اسلامی (پنجمین قانون مطبوعات کشور)، قانون مطبوعات مصوب 1364 است. این قانون، اولین قانون مطبوعات در ایران است که برای بررسی و تصویب تک‌تک مواد آن، نمایندگان مجلس اظهارنظر کردند و پس از 20 روز بحث و بررسی و پس از رفع ایرادات شورای نگهبان (5 مورد مغایرت با قانون اساسی و 4 مورد مغایرت با شرع) در تاریخ 22/12/1364 در 6 فصل، 36 ماده و 23 تبصره به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی رسید.

پس از تصویب این قانون اصلاحات و الحاقاتی به شرح ذیل در آن صورت گرفت:

1- قانون الحاق یک تبصره به‌عنوان تبصره 4 به ماده 10 آن، مصوب 1/4/1365

2- قانون اصلاح ماده 22 قانون مطبوعات مصوب 4/9/1369

3- ماده‌واحده الحاقی یک‌بند و یک تبصره به ماده 6 (فصل چهارم) قانون مطبوعات، مصوب 21/مرداد/1376

آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور نیز در تاریخ 8/11/1365 به تصویب هیأت وزیران رسید که در تاریخ 29/6/1366 نیز اصلاح شد. به‌علاوه در تاریخ 30/1/1379 قانون مطبوعات در آخرین روزهای اتمام دوره مجلس پنجم در جلسه علنی 374 اصلاح شد.

منبع؛ شیخ‌الاسلامی، دکتر عباس، جرایم مطبوعاتی، چاپ اول، 1390، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ص 45 و 46