تاریخچه‌ی قانون کپی‌رایت
تاریخچه‌ی قانون کپی‌رایت
تاریخچه‌ی قانون کپی‌رایت
تاریخچه حق تکثیر با حقوق انحصاری و امتیازات چاپ کتاب آغاز شد، اساسنامه آن در سال 1709 که از آن ملکه بریتانیای کبیر نام خود را گرفته است، اولین اساسنامه حق تکثیر است. در ابتدا حق تکثیر تنها شامل تکثیر کتابها می‌شد، با گذر زمان محدودیتهای دیگر از قبیل ترجمه و آثار اشتقاقی به آن اضافه شد.
تاریخچه قانون حق تکثیر در ایران مربوط می‌شود به قانون ثبت علائم تجاری که در سال 1304 تصویب شد؛ و در سال 1348 قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان به‌عنوان بدنه اصلی حق تکثیر در ایران تصویب شد. در ایران قانون حق تکثیر هیچ‌گاه به‌درستی اجرانشده است.
قوانین بین‌المللی حق تکثیر: چیزی به نام حق «حق نشر بین‌المللی» که به‌صورت خودکار نوشته‌های نویسندگان را در سراسر جهان محافظت کند وجود ندارد. محافظت در مقابل استفاده در هر کشوری به قوانین ملی آن کشور بستگی دارد. بااین‌وجود بیشتر کشورها برای آثار خارجی تحت شرایط خاص، محافظتهایی فراهم می‌کنند که تا حد زیادی به‌وسیلهٔ معاهدات و کنوانسیونهای بین‌المللی حق نشر ساده‌شده است. دو کنوانسیون مهم دراین زمینه وجود دارند، یکی کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری و دیگری کنوانسیون جهانی حق نشر Universal Copyright Convention (UCC). ) بااین‌همه، کشورهایی وجود دارند که برای کارهای خارجی، محافظت حق نشر کمی ارائه می‌دهند و یا اصلاً ارائه نمی‌دهند.
ایران و حق تکثیر: در ایران مجموعه‌ای از قوانین، قانون حق تکثیر را تشکیل می‌دهند، ازجمله قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348، قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب 1352 ٬قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب 1379 و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب 1383، قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری و مواد 62، 63 و 74 قانون تجارت الکترونیکی.
ایران از سال 2001 عضو سازمان جهانی مالکیت فکری است؛ و تابه‌حال تعدادی از پیمانهای مربوط به مالکیت فکری را پذیرفته است. ایران در سال 1380 به پیمان مادرید برای ثبت بین‌المللی علائم ملحق شد، ولی عضو کنوانسیون برن و هیچ‌یک از کنوانسیونهای بین‌المللی مربوط به‌حق تکثیر نیست و در سازمان تجارت جهانی تنها ناظر است و به موافقت‌نامه تریپس نپیوسته است. بعضی آثار ایرانی ازجمله آثاری که در حال حاضر پدید می‌آیند شامل حق تکثیر در ایالات‌متحده نمی‌شوند و به حوزهٔ عمومی تعلق دارند.
در سال 1390 پیش‌نویس لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دولت ایران تقدیم شد؛ که در صورت تصویب جایگزین قوانین فعلی حق تکثیر ایران خواهد شد، دراین پیش‌نویس، مدت حمایت حقوق پدیدآورندگان از 30 سال به 50 سال افزایش‌یافته است.
بنا بر قوانین ثبتی در ایران پس‌ازاینکه مخترع یا همان پدیدآورنده، محصول یا اثر انحصاری خود را پس از طی مراحل عنوان‌شده در قوانین مربوطه به ثبت رساند می‌بایست بر اساس تعرفه‌های موجود به‌صورت سالیانه مبلغی را به‌عنوان حق مالکیت در وجه سازمان ثبت واریز نمایید تا در طول این مدت حق مالکیت را در انحصار خود نگه دارد.
اخذ حق تکثیر: قانون حق تکثیر در هر کشوری متفاوت است، در بعضی از کشورها اعلان حق تکثیر همراه با علامت حق تکثیر © باید استفاده شود تا آثار محافظت شوند. تا قبل از سال 1989، تمام آثار منتشرشده در ایالات‌متحده آمریکا باید دارای یک اعلان حق تکثیر، شامل علامت حق تکثیر © همراه با تاریخ نشر و نام مالک حق تکثیر می‌بودند تا محافظت بشوند ولی شرایط دیگر چنین نیست و استفاده از اعلان حق تکثیر در آمریکا اکنون اختیاری است، بااین‌حال هنوز استفاده می‌شود.
در تمام کشورهایی که عضو کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری هستند، حق تکثیر به‌طور خودکار به آثار تعلق می‌گیرد و نیازی به ثبت از طریق دفترهای دولتی نیست. بااین‌حال، درحالی‌که برای اعمال حق تکثیر به ثبت نیاز نیست، ولی در حوزه‌های قضایی، ثبت به‌عنوان مدرک اثبات برای معتبر بودن حق تکثیر تلقی می‌شود.
منبع: آی آر وب