بیمه عدم النفع
بیمه عدم النفع
بیمه عدم النفع
شرایط قبول بیمه عدم النفع و میزان آن
بیمهٔ عدم‌النفع ابتداء ممنوع بود و مدتى طول کشید تا مورد قبول واقع شد. زیرا طبق نظریهٔ علمى آن زمان در بیمهٔ عدم‌النفع امید بیمه‌شده به‌نفع احتمالى تبدیل به امرى قطعى و مسلم مى‌شد، بیمه‌شده از این امر منتفع مى‌گردید و بیمه نمى‌بایست براى بیمه‌گذار منشاء سود باشد. سرانجام در سدهٔ نوزدهم، خلاف این اصل مورد قبول واقع شد، بدین نحو که در بیمهٔ دریائی، بیمه‌گران که ابتداء ارزش کشتى و محمولهٔ آن را در بندر مبداء بیمه مى‌کردند، پذیرفتند که مبلغ بیمه‌شدهٔ قیمت کشتى و محموله در بندر مقصد باشد و به این ترتیب بیمه‌گذاران توانستند عدم‌النفع را هم بیمه کنند. در بیمه‌هاى غیر دریائى نیز به‌تدریج این بیمه را پذیرفتند.تحول طرز فکر علمى و حقوقى در این مورد صحیح و منطقى است زیرا مفهوم اصلى بیمه‌هاى غرامت، رفع زیان از بیمه شده است، البته به‌شرطى که این زیان از مبلغ بیمه‌شده در بیمه‌نامه تجاوز نکند. از دست‌دادن منفعتى که بیمه‌گذار در حدود متعارف احتمال آن را مى‌دهد با زیانى که از طریق فقدان یا صدمه به دارائى بیمه‌شده وارد مى‌گردد تفاوت عمده‌اى ندارد. قبول بیمهٔ عدم‌النفع برخلاف اصل غرامت نیست زیرا طبق اصل غرامت بیمه‌شده نباید از طریق بیمه ثروتمند شود در حالى‌که با تعهد عدم‌النفع بیمه‌گر منافع مشروع بیمه‌شده را بیمه مى‌کند و بیمه‌شده در صورت واقع‌نشدن خطر، افزون بر قیمت شیءِ بیمه‌شده منفعت متعارف را نیز به‌دست مى‌آورد. در واقع بیمه‌گر با قبول بیمهٔ عدم‌النفع، بیمه‌شده را در وضع و حالتى قرار مى‌دهد که بدون وقوع حادثه در آن وضع قرار داشت.
شرایط قبول بیمهٔ عدم‌النفع و میزان آن
با آنکه اصولاً بیمهٔ عدم‌النفع معتبر است ولى قبول آن از طرف بیمه‌گران غالباً مشروط به‌شرایط خاصى است. برآورد عدم‌النفع گهگاه به‌علت اشکال در تعیین دشوار است و به‌علاوه بیمه‌گذار نباید در تعیین آن از حدود متعارف و منطقى خارج شود و در میزان آن زیاده‌روى کند.
اولاً، بیمهٔ عدم‌النفع باید صریحاً در بیمه‌نامه تعهد شده باشد. اصولاً در بیمهٔ اشیاء، بیمه‌گر فقدان و از دست‌رفتن فورى و مستقیم اشیاء را که متضمن زیان براى بیمه‌گذار است بیمه مى‌کند. بیمهٔ عدم‌النفع به قرارداد خاصى نیاز دارد و اگر جداگانه هم بیمه شود غالباً به‌صورت بیمهٔ تکمیلى است.
ثانیاً ، در بیمهٔ عدم‌النفع ، فقط زیان حتمی و قطعی وارده به بیمه‌شده را می‌توان بیمه کرد.
ثالثاً ، تعهد بیمه‌گر موکول به وقوع حادثه در آینده است. در نتیجه اجباراً محدود به‌مدت زمان معین است و دیر یا زود نتایج آن با گذشت ایام از بین می‌رود.
رابعاً، شرایط برآورد عدم‌النفع پس از وقوع حادثه باید با دقت معین شده باشد. گهگاه تعیین عدم‌النفع از دست‌رفته آسان است مثل مال‌الاجارهٔ غیرمنقولى که بر اثر آتش‌سوزى از بین رفت است. برخلاف، برآورد منافع از دست‌رفتهٔ یک مؤسسهٔ تجارتى و صنعتى آسان نیست. در بیمهٔ خسارت ناشى از تگرگ، غرامت پرداختى به بیمه‌شده، معادل ارزش محصول کشاورزى او هنگام برداشت محصول است. در بیمهٔ مخاطرات ناشى از حمل و نقل، غرامت پرداختی، ارزش محموله در بندر مقصد است. در بیمهٔ مسئولیت مدنى در مقابل شخص ثالث، تعهد مقصر حادثه عبارت است از جبران زیان واقعى و عدم‌النفع زیان‌دیده که باید بیمه‌گرى که مسئولیت عامل زیان را بیمه کرده بپردازد.