بررسی حادثه شهادت مرزبانان در مرز میرجاوه، با نگاهی به قواعد حقوق بین الملل

دسته: گزارش حقوقی
بدون دیدگاه
سه شنبه - ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۶


بررسی حادثه شهادت مرزبانان در مرز میرجاوه، با نگاهی به قواعد حقوق بین الملل

17بهمن ماه 92با شنیدن خبر به گروگان گرفته شدن پنج تن از مرزبانان در منطقه مرزی جکیگور استان سیستان و بلوچستان توسط گروهک تروریستی موسوم به «جیش العدل» میخکوب شدیم. روزها میگذرد و اخبار ضد ونقیضی درباره سرنوشت مرزبانان به گوشمان میخورد. همینقدر میدانیم که این افراد به کشور پاکستان منتقل شدهاند. دوماه بعد از حادثه و در اوایل سال 93با تلاش و پیگیری مسئولان ومردم ،چهار نفر از مرزبانان آزاده شده و به کشور باز میگردند؛ این درحالی است که نفر پنجم یعنی «استوار دوم، داناییفر»، یکماه پس از حادثه به دست این گروهک به شهادت رسیده است و در نهایت پیکر این شهید پس از گذشت یک سال از شهادتش در اول فروردین 94 به کشور منتقل میشود. اما این آخرین حادثه نبود و تاریخ تکرار میشود.

16 تیر 95 ، چهار تن از مرزبانان کشورمان طی درگیری مسلحانه با اعضای یک گروه تروریستی که قصد ورود به کشور از مرزهای شرقی را داشتند، به شهادت می‌رسند. این حادثه نیز در منطقه جکیگور در استان سیستان و بلوچستان رخ می‌دهد. به قول یکی از مسئولان وقت، در سایه بی‌توجهی دولت پاکستان، تروریست‌ها به داخل خاک این کشور فرار می‌کنند. این درحالی است که تقریبا یک ماه پیش از این حادثه نیز، سردار سعید منتظر المهدی، سخنگوی ناجا از درگیری میان ماموران نیروی انتظامی ایران و اعضای یک گروهک تروریستی در شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان خبر می‌دهد؛ درگیری که طی آن یک نیروی پلیس به شهادت رسید ه و پنج تروریست کشته می‌شوند. هنوز غم از دست دادن این عزیزان سلحشور را فراموش نکرده ایم که در 6 اردیبهشت ماه سال جاری خبر شهادت هشت تن از مرزبانان کشورمان در منطقه مرزی میرجاوه و به گروگان گرفته شدن یک تن دیگر، ما را به سوگ می‌نشاند.

متن خبر چنین است؛ تعدادی از مرزبانان در حال گشت‌زنی در منطقه مرزی میرجاوه بودند که تعدادی از تروریست‌های گروه جیش‌العدل از خاک پاکستان به سمت آنان شلیک می‌کنند متاسفانه در پی این حادثه هشت نفر از مرزبانان به شهادت رسیدند. چند روز بعد نیز، خبر شهادت مرزبان به گروگان گرفته شده ، منتشر می‌شود.

تمامی این وقایع زنگ خطری هستند برای جمهوری اسلامی ایران که بارها و بارها فرزندان مرزبان خود را توسط گروه‌های تروریست و اشرار حاضر در خاک دولت پاکستان از دست داده است. اینکه آیا دولت پاکستان، دولتی ناتوان از کنترل مرزهای خود و برخورد با گروه‌های تروریستی جاخوش کرده در خاک این کشور است یا اینکه بنا به دلایلی تمام توان خود را صرف برخورد با جنایتکاران و پیشگیری از تکرار حوادث نمی‌کند، مساله‌ای است که نمی‌توان به راحتی درباره آن حکم داد اما هرچه هست با ادامه روند کنونی، این آخرین بار نخواهد بود که مرزبانان کشورمان در معرض خطر قرار گرفته یا جان خود را از دست می‌دهند.

در این راستاعلیرضا ابراهیم گل، حقوقدان و استاد دانشگاه درباره مسئولیت دولت پاکستان در قبال حادثه رخ داده در مرز میرجاوه به «قانون» گفت: البته این نخستین بار نیست که چنین حادثه‌ای رخ داده است و باید گفت براساس حقایق موجود، تیراندازی از درون مرزهای دولت پاکستان انجام شده است. براساس اصول حقوق بین‌الملل، هر دولتی در محدوده سرزمینی خود- جایی که اعمال حاکمیت می‌کند- مسئول تمامی اتفاقاتی است که رخ می‌دهد. در این مورد نیز، دولت پاکستان مسئول این حادثه است.

دولت پاکستان نیز ملزم به جبران خسارت است

وی ادامه داد: اگر دولت پاکستان درباره حادثه‌ای که در مرز میرجاوه رخ داد، اطلاعاتی داشته است ،تردیدی در مسئولیت وی نیست؛ همچنین دولت ایران باید موضوع را پیگیری کرده و دولت پاکستان نیز ملزم به جبران خسارت است.

ابراهیم‌گل با اشاره به اینکه در مواقعی ممکن است دولت پاکستان بگوید من در این ماجرا دخالت نداشته‌ام و گروه‌های تروریستی در خاک من حضور دارند، اظهار کرد: این مساله نیز رافع مسئولیت دولت پاکستان نیست و این دولت به این دلیل که در خاک پاکستان اعمال حاکمیت می‌کند، باید ماجرا را پیگیری کرده و تمام عاملان این واقعه را مجازات کند؛ بنابراین در مسئولیت دولت پاکستان تردیدی نیست. این حقوقدان با یادآوری اینکه دولت از طریق مجاری دیپلماتیک، اقدام و وزارت خارجه کشورمان سفیر دولت پاکستان را احضار کرده است، خاطرنشان کرد: دولت ایران در این ماجرا مراتب اعتراض شدید خود را ابراز و درخواست کرده است که دولت پاکستان این موضوع را ‌پیگیری و مجرمان را دستگیر کند و به سزای اعمال خود برساند.

از تکرار حوادث مشابه درآینده جلوگیری شود

وی افزود: اگر مجرمان، اتباع کشور ما باشند، می‌توانیم درخواست استرداد آن‌ها را داشته باشیم اما اگر اتباع کشور پاکستان یا کشور ثالث باشند، باید ببینیم در فرآیندهای استرداد مجرمان آیا این امکان وجود دارد یا خیر؛ اما اگر مجرمان، اتباع کشور پاکستان باشند، درخواست ما این است که این افراد بازداشت، محاکمه و مجازات شده و از تکرار حوادث مشابه درآینده جلوگیری شود. این استاد دانشگاه درخصوص ضمانت اجرای پیشگیری از وقوع این حوادث، عنوان کرد: ممکن است دولت پاکستان بگوید پیگیری‌های لازم را انجام دادم اما نتوانستم مجرمان را دستگیر کنم، از این رو باید دید آیا دولت پاکستان تمام تلاش‌های لازم را کرده است یا خیر؛ هرچند که حتی این مساله نیز رافع مسئولیت دولت پاکستان نیست.

ابراهیم گل درادامه با بیان اینکه همچنین ممکن است این دولت اعلام کند تمامی تلاش خود را کرده ‌است اما تعدادی از متهمان از مرزهای پاکستان خارج شده‌اند یا بگوید پرونده این متهمان همچنان مفتوح است و تمام تلاش خود را به کار می‌بریم، گفت:معمولا چنین پروسه‌هایی زمان‌برهستند و در فرآیند محاکمه نیز متهمان می‌توانند براساس قوانین داخلی کشور پاکستان وکیل بگیرند و از خود دفاع کنند؛ بنابراین این مساله باید براساس حقوق داخلی پاکستان پیگیری شود.

این حقوقدان همچنین درباره امکان انجام اقدام متقابل از سوی دولت ایران درصورت تکرار این اعمال، خاطرنشان کرد: حقیقت آن است که باید براساس طرق عادی که وجود دارد، عمل کنیم. به بیان دیگر ما نمی توانیم وارد خاک دولت پاکستان شده ومتهمان را دستگیر و محاکمه کنیم. وی اضافه کرد: درعمل، مواردی بوده است که اگر دولتی که متهمان در داخل خاک آن حضور دارند اقدامات لازم را انجام ندهد، این امکان برای دولت قربانی یا زیان‌دیده از چنین حوادثی ایجاد شود که اقدامات لازم را انجام دهد؛ در مواردی نیز رویه دولت ایران چنین بوده است. به عنوان مثال وقتی دولت عراق اقدامات لازم برای برخورد با گروهک منافقین در عراق را انجام نمی‌داد، دولت ایران اقدامات لازم را انجام داد. ابراهیم‌گل در پایان تاکیدکرد: در واقع انجام اقدامات متقابل به صورت عادی معمول نیست اما چنانچه دولت پاکستان به وظایف خود در این زمینه عمل نکند، دولت ایران نیزمی‌تواند اقدامات مورد نیاز را انجام دهد اما این حالت استثنایی است و امیدوارم کار به چنین جایی نرسد.

دولتها باید مانع وقوع تخلف از طریق خاک کشور خود به سایر کشورها شوند

گروه تروریستی موسوم به جیش‌العدل نه از ارکان منتسب به دولت پاکستان بوده و نه تحت اختیار مقامات این کشورند و به عبارت دیگر به عنوان شخص خصوصی محسوب شده و نمی‌توان اعمال این گروه را به عنوان عمل متخلفانه بین‌المللی به این دولت منتسب کرد اما پر واضح است که این دولت نیز همچون سایر دولت‌ها موظف به پیشگیری از وقوع تخلف و ایجاد ضررو زیان از طریق خاک کشور خود به سایر کشورها است.

با توجه به اینکه حوادثی همچون حادثه میرجاوه پیش از این نیز اتفاق افتاده و بارها جان هموطنان ما از طریق گروه‌های تروریستی حاضر در خاک این کشور در معرض تهدید قرار گرفته و بارها مرزبانان ما طی حوادثی مشابه جان خود را از دست داده‌اند، به نظر می‌رسد وصف «غیرقابل پیش‌بینی بودن» این حوادث برای دولت پاکستان از بین رفته و این دولت موظف به برنامه‌ریزی‌های قاطع‌تر و هوشمندانه‌تر برای پیشگیری از وقوع چنین حوادثی بوده است که از آن جمله می‌توان به افزایش نیروهای مرزبانی این کشور در مرز میان ایران و پاکستان و توجه بیشتر دولت یادشده به مرزهای خود با جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد.

اما با وقوع حادثه میرجاوه و کشته شدن تعدادی از مرزبانان کشورمان طی روزهای اخیر می‌توان این حوادث را نوعی کوتاهی یا عدم کفایت کنترل یا عدم مراقبت لازم از مرزهای مشترک دو کشور توسط ارکان دولت پاکستان تلقی کرد.

در «طرح مواد راجع به مسئولیت بین‌المللی» جبران خسارت به شیوه قطع و عدم تکرار عمل متخلفانه و جلب رضایت زیان دیده به شیوه‌های مختلف و ضروری، از جمله روش‌هایی هستند که دولت مسئول باید در پیش بگیرد که در این راستا تعقیب، بازداشت و مجازات عاملان عمل خلاف قطعا ضروری است. اما چنانچه دولت مسئول به اعمال متخلفانه پایان ندهد، راه برای انجام اقدامات متقابل از سوی دولت زیان‌دیده با رعایت شرایطی خاص باز خواهد شد . حال باید دید دولت پاکستان در حوادث قبل، چه اقداماتی درجهت پیشگیری از تکرار این حوادث برای اتباع ایران انجام داده است و آیا نسبت به تعقیب و مجازات مجرمان اقدام کرده است یا خیر و برای حادثه اخیر نیز چه برنامه‌ای را در پیش خواهد گرفت.

همچنین با توجه به تکرار این حوادث طی چند سال اخیر باید دید جمهوری اسلامی ایران چه مواضعی را برای عدم وقوع دوباره این حوادث در پیش خواهد گرفت زیرا به نظر می‌رسد روش‌های دیپلماتیکی که تا کنون در پیش گرفته شده، موثر نبوده است و دولت پاکستان نیز قادر به کنترل مرزهای خود نیست؛ بنابراین شاید بهترباشد نمایندگان کشور ما به راه‌‌هایی دیگر برای تکمیل مراحل قبلی و ایجاد امنیت در مرزهای پاکستان بی‌اندیشند.

منبع: قانون


نوشته شده توسط:صادق کاخکی - 11476 مطلب
پرینت اشتراک گذاری در فیسبوک اشتراک گذاری در توییتر اشتراک گذاری در گوگل پلاس
بازدید: ۱۱۶
برچسب ها:
دیدگاه ها

تصویر امنیتی را وارد کنید *