بررسی تطبیقی دادرسی کیفری جدید و قدیم

بررسی تطبیقی دادرسی کیفری جدید و قدیم

پدیدآور: سجاد فتاحی‌زفرقندی

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: مجید وزیری

دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دفاع: 1395

چکیده

قانون آیین دادرسی کیفری، از مهم‌ترین قوانین پایه‌ای هر کشور می‌باشد. قانون جدید با وجود برخی از اشکالات و ایرادات مترتب بر آن، برخوردار از جنبه‌ها و نکات مثبت بسیاری در خصوص رعایت حقوق شهروندی، حقوق متهم، حق دفاع، وکیل مدافع، روند دادرسی، تضمینات تحقق دادرسی عادلانه و منصفانه است و اگر دچار تغییرات کلی و جدی نشود و با تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی مقرر در آن، با استفاده از تجارب حرفه‌ای کارشناسان، قضات و وکلای دادگستری، در تضمین حقوق شهروندی و اساسی مردم می‌تواند مؤثر و نقش‌آفرین گردد. این قانون، مشتمل بر هفت فصل در قالب “کلیات، کشف جرم و تحقیقات مقدماتی، دادگاههای کیفری، رسیدگی و صدور رأی، اعتراض به رأی، اجرای احکام کیفری و اقدامات تأمینی و تربیتی، هزینه دادرسی و سایر مقررات” تنظیم و تدوین‌شده است. قانون آیین دادرسی کیفری جدید با تغییرات عددی، شکلی و ماهوی گسترده در قانون آیین رسیدگی کیفری و نحوه تعقیب متهم، نوعاً گرایش بر اعمال “اصل تفسیر مضیق به نفع متهم”، رعایت اصول و هنجارهای حقوق شهروندی و بشری و تلاش برای تحقق نظام دادرسی عادلانه نسبت به شاکی، متهم، بزه دیده، شاهد، مطلع، وکیل و مانند آنها در فرایند رسیدگی کیفری دارد. در این قانون، ضمن حذف بسیاری از محدودیتها و موانع مقرر در خصوص حق دفاع و وکالت از متهم، اصل را بر لزومِ داشتن وکیل و حق دفاع وی از متهم به‌عنوان موکل خود و ضرورت تفهیم حقوق قانونی متهم از سوی مرجع قضایی و ضابطان دادگستری در تمام امور کیفری قرار داده است. تغییر در صلاحیت نهاد دادستانی و فصلهای تابعه، تخصیص ضمانتهای ناشی از مسؤولیت انتظامی و قانونی آنها، حذف عملی قاضی تحقیق و قاضی تحکیم و مسؤولیتهای رئیس حوزه قضایی و انتقال آن به دادستان و بازپرس، نظام‌مند کردنِ وظایف و مسؤولیتهای قانونی دادستان و مراجع قضایی و ضابطان دادگستری، تقسیم‌بندی دادگاههای کیفری و تخصیص صلاحیت آنها، تغییر در نظام صدور قرارهای تأمین قانونی و تخصیص قرارهای نظارت قضایی، پیش‌بینی تشکیل دادسرا و دادگاه ویژه اطفال و نوجوانان و دادگاه کیفری یک ویژه اطفال و نوجوانان، تشکیل پلیس اطفال، تخصیص حق ملاقات متهم با خانواده و وکیل خویش، پیش‌بینی حق جبران خسارت و ضرر و زیان مادی و معنوی، پیش‌بینی نظام دادرسی کیفری الکترونیکی، تقویت نقش و جایگاه وکیل مدافع در حقوق متهم و تقویت دادرسی عادلانه و مانند آنها و نیز تلاش برای منطبق ساختن نظام دادرسی کیفری با اصول نظام دادرسی عادلانه مقرر در اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و دیگر اسناد حقوق بشری مربوطه، در راستای “اصل احترام به حقوق و آزادیهای اساسی بشری” به‌عنوان یکی از قواعد شناخته‌شده در حقوق بین‌الملل و در نتیجه، پررنگ ساختنِ رویکرد حقوق بشری بدان و نیز گرایش به سیستم دادرسی و رسیدگی مختلط در عمل، دارد.

کلیدواژگان: قانون، آیین دادرسی کیفری، اصول دادرسی

منبع: سایت ایران داک