بحران ۱۰ ساله اعتیاد زنان

بحران ۱۰ ساله اعتیاد زنان

امروزه اعتیاد، به یکی از اصلی‌ترین آسیبهای اجتماعی در کشور تبدیل شده و اهمیت این آسیب در شرایطی است که به تنهایی تأثیرات مستقیمی بر سایر آسیبها همچون کارتن‌خوابی، طلاق، سرقتهای خرد، روسپیگری و به‌تازگی به دلیل توهمات مصرف مخدر شیشه، موجب قتلهای زیادی نیز شده است. اما آنچه بیش از همه‌نگرانیها دراین‌باره را افزایش داده، رشد آمارهای مربوط به‌اعتیاد زنان است. هم‌اکنون براساس آمارهای رسمی از سوی دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر آمار اعتیاد زنان در 10 سال اخیر چهار برابر شده است. شهیندخت مولاوردی در این خصوص می‌گوید: براساس یکی از پژوهشهای انجام‌شده، 83,6 درصد زنان معتاد اعلام کرده‌اند قبل از شروع اعتیاد، سیگار و قلیان مصرف می‌کردند و این مسأله زنگ خطری است برای همه خانواده‌هایی که با قصد تفریح با دختران خود اقدام به‌مصرف قلیان می‌کنند.
بااین‌حال، آمار‌ها نشان می‌دهد شیوع مصرف موادمخدر و نیز قرصهای روانگردان درمیان زنان و مردان و در رده‌های سنی بین 15 تا 65 سال است که از این‌ میان 9درصد جمعیت معتادان را زنان و 91 درصد را مردان تشکیل می‌دهند و با توجه به این آمارها، لزوم اجرای برنامه‌های مداخله‌ای در بحث پیشگیری از اعتیاد زنان به‌شدت حس می‌شود و باید نظارت جامع‌تری بر بحث اعتیاد زنان انجام شود.
اهمیت اعتیاد زنان اما از نگاهی دیگر، به آسیب‌پذیری آنها در شرایط اجتماعی برمی‌گردد، هرچند آمار اعتیاد زنان در جهان بسیار پایین‌تر از آمار اعتیاد در مردان است، ولی علل و عوامل فردی، اجتماعی، خانوادگی و محیطی گرایش به اعتیاد، برای هر دو گروه یکسان است و فقط تفاوت در روش گرایش به مصرف مواد مربوط می‌شود. مولاوری در اظهارات خود دراین‌باره به مواردی نیز اشاره می‌کند که حائز اهمیت است.
اضافه‌شدن عوامل فرعی در بحث اعتیاد زنان
مولاوردی درباره دلایل اعتیاد زنان می‌گوید: براساس یکی از پژوهشهای انجام‌شده، 83,6 درصد زنان معتاد اعلام کرده‌اند قبل از شروع اعتیاد، سیگار و قلیان مصرف می‌کردند و این زنگ خطری است برای همه خانواده‌هایی که با قصد تفریح با دختران خود اقدام به مصرف قلیان می‌کنند.
معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه بالارفتن نرخ شیوع اعتیاد در زنان، بالابودن جرایم مرتبط با موادمخدر در زنان، کاهش سن مصرف مواد و حضور پررنگ اعتیاد در رده سنی 20 تا 36 سال، تغییر الگوی مصرف مواد از سنتی به صنعتی، مصرف با انگیزه‌های نوظهور همچون کاهش وزن و قدرت تمرکز همگی جزء تغییراتی هستند که در عرصه سوءمصرف مواد به چشم می‌خورند، گفت: مواجهه با هر یک از این موضوعات، مستلزم ظرفیتهای عظیمی از منابع مادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.
مولاوردی در ادامه گفت: در جمعیت زنان شاهد هستیم که اگر تا چندسال قبل زنان فقط با انگیزه همراهی با همسران یا با فشار یکی از مردان خانواده و با هدف همسوشدن با انگیزه‌های منفعت‌جویانه مردان معتاد درگیر اعتیاد می‌شدند، امروز پژوهشها نشان می‌دهد تنها عامل درگیری زنان در اعتیاد این‌گونه عوامل نیست و انگیزه‌های دیگری همچون کاهش وزن، رهایی از استرس، تفریح و اصرار دوستان جزء عوامل اصلی اعتیاد زنان به شمار می‌آید.
وی تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد 50 درصد از زنان معتاد در 15 تا 19سالگی مصرف مواد را آغاز کرده‌اند.
مواد مخدر جدید باعث افزایش اعتیاد شده است
فرید براتی‌سده، مدیر کل سابق دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی با تأیید افزایش آمار اعتیاد زنان معتقد است رشد آمار اعتیاد زنان ناگهانی نبوده است. او می‌گوید: در سالهای اخیر الگو و تبلیغاتی که درباره موادمخدر وجود دارد موجب شده رشد میزان اعتیاد به‌ویژه در زنان زیاد شود. در این سالها مواد محرک وارد عرصه شده و گفته می‌شود اعتیادآور نیستند، موجب کاهش اشتها می‌شوند، حافظه را تقویت می‌کنند یا مواردی از این قبیل که همه اینها موجب شده افراد بیشتر به سمت آنها گرایش پیدا کنند و این اقدامات در مراکزی که بیشتر محل تجمع زنان هم است انجام می‌شود؛ مانند باشگاههای ورزشی یا آرایشگاهها که دسترسی آنها را به این‌گونه مواد آسان‌تر می‌کند. درعین‌حال باید درباره اعتیاد زنان به مسائلی که زنان در جامعه با آن مواجه هستند هم اشاره کرد و اینکه نگاهی که به آنها وجود دارد موجب شده این میزان رشد به‌وجود بیاید.
زنان کمتر از مردان برای درمان اقدام می‌کنند
وی درباره راههای درمان زنان از اعتیاد می‌گوید: بعد از اعتیاد هم مسأله‌ای که وجود دارد درمان است و می‌بینیم که زنان به دلایل گوناگون، کمتر از مردان برای درمان اعتیادشان مراجعه می‌کنند. باوجوداینکه این مواد تأثیر بیشتری روی زنان می‌گذارد تا مردان، اما انگ اعتیاد زنانه موجب می‌شود آن را پنهان کنند و به‌اندازه‌ای این کار طول می‌کشد که دیگر مجال کمی برای درمان و بازگشت به زندگی سالم برایشان باقی می‌ماند.
براتی‌سده درباره وضعیت کمپهای ترک اعتیاد زنان، بیان می‌کند: در بیشتر استانها این خدمات وجود دارد اما باید در همه استانها امکاناتی ایجاد شود و مراکز درمان سرپایی یا کلینیکها و اقامتگاههای ویژه زنان تهیه شود. به نظر من باید به مراکز ترک اعتیاد برای زنان اضافه شود و درعین‌‌حال باید خانواده‌ها را هم آگاه کرد که با این افراد همراهی کنند و کار دیگری هم که باید انجام شود این است که از خانواده افراد معتاد حمایت شود. بسیاری از زنان به دلیل اینکه نمی‌دانند در مدتی که برای ترک اعتیادشان اقدام می‌کنند چه بر سر فرزندشان می‌آید اصلا ترجیح می‌دهند مراجعه نکنند.
فرزندان مادران معتاد آسیب‌پذیرترند
بخش دیگری از اظهارات مولاوردی اما ناظر بر پژوهشهایی است که درباره اعتیاد زنان انجام شده است. مولاوری با بیان اینکه بسیاری از پژوهشها نشان می‌دهد فرزندان مادران معتاد بسیار آسیب‌پذیرتر از فرزندان پدران معتاد هستند، گفت: علاوه‌براین اعتیاد زنان باردار نیز می‌تواند مخاطرات فراوانی را متوجه نوزادان و کودکان این دسته از مادران کند، بنابراین باید در سیاست‌گذاریهای اجرایی به این اصل مهم توجه شود.
معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه امروز بحث اعتیاد زنان الگوهای جدیدتری را به خود اختصاص داده است، گفت: کشیده‌شدن دامنه اعتیاد زنان از مناطق کم‌برخوردار و حاشیه‌نشین به سطح عام‌تری از جامعه همچون مراکز ورزشی و آرایشگاههای زنانه واقعیتی است که اگرچه از نظر کمی قابل توجه نیست اما از نظر اجتماعی و فرهنگی موضوعی است که نمی‌توان از آن به‌سادگی گذشت و باید در برنامه‌ریزیها به عنوان یکی از نقاط هدف مورد توجه قرار بگیرد.
مولاوردی تأکید کرد: یکی از یافته‌های پژوهشی انجام‌شده مؤید آن است که بیش از 60 درصد از جمعیت معتادان را افراد متأهل تشکیل می‌دهند که این آمار نشان‌دهنده وضعیت مخاطره‌آمیز خانواده‌ها درزمینه پدیده اعتیاد است. امروز تعداد بسیاری از افراد جامعه به‌عنوان اعضای خانواده یک فرد معتاد به‌طور غیر‌مستقیم و از آثار و تبعات سوء این پدیده متأثر هستند و آسیبهای دیگری همچون کودک‌آزاری، خشونت خانگی، قتل و مواردی از این دست ازجمله مشکلاتی است که به‌واسطه اعتیاد برای خانواده ایجاد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه باور به اثرگذاربودن مشارکتهای مردمی و سازمانهای غیر‌دولتی در حل مشکلات جامعه ازجمله اعتیاد، ما را بر آن داشته تا با برگزاری کارگاههای آموزشی، نقش خود را در زمینه ارتقای توانمندیهای سازمانهای مردم‌ نهاد  ایفا کنیم، گفت: همچنین با اعتقاد به کامل‌شدن فرایند درمان در زنان معتاد، توجه ویژه خود را در توانمندسازی زنان بهبودیافته از اعتیاد معطوف کرده‌ایم؛ زیرا معتقدیم بهبودیافتگانی که توانمندی لازم را برای حضور مجدد در عرصه اجتماع کسب نکنند، در واقع فرایند درمان خود را کامل طی نکرده‌اند و دیر یا زود مجدداً به دامان این آسیب باز خواهند گشت.
مولاوردی تأکید کرد: براین ‌باوریم که استفاده از ظرفیت سازمانهای مردم‌نهاد مهم‌ترین راهکار ارائه خدمات اجتماعی در عرصه توانمندسازی زنان بهبودیافته است. منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه