بازبینی در قوانین کودک‌آزاری
بازبینی در قوانین کودک‌آزاری
بازبینی در قوانین کودک‌آزاری
اخبار مربوط به کودک‌آزاری همواره در رسانه‌ها شنیده می‌شود. قوانین حمایت از حقوق کودکان در ایران از نواقص فراوان رنج می‌برد. سازمان بهداشت جهانی در تعریف کودک‌آزاری می‌گوید: «هرگونه رفتار یا نارسایی از طرف والدین یا هرکسی که سرپرستی کودک را به عهده دارد و منجر به مرگ کودک، صدمات و آسیبهای روحی، آزارهای جنسی یا استثمار کودک شود، کودک‌آزاری تلقی می‌شود».
اگرچه کودک‌آزاری می‌تواند در محیط خانه یا خارج از آن اتفاق بیفتد، اما اکثر حدود ۷۰ درصد کودک‌آزاریها در محیط خانواده انجام می‌شود. خشونتها علیه کودکان به شیوه‌های مختلف بروز می‌کند که عبارت‌اند از وادار کردن کودکان به انجام کارهای سخت و طاقت‌فرسا، تنبیه و آزار بدنی، سوءاستفاده و آزار جنسی و…. وجود نواقص فراوان در قوانین دولت را وادار می‌کند تا به‌منظور کاهش خلأهای مربوط به بزه دیدگی کودکان و نوجوانان لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان را تصویب کند. این لایحه نکات مثبت فراوان دارد، از جمله این‌که در این لایحه پیش‌بینی‌شده تا در صورت بروز کودک‌آزاری خود کودک هم بتواند اعلام شکایت کند. این در حالی است که چنین اقداماتی تاکنون در کشور ما سابقه نداشته است.
کودک‌آزار مجرم است
کودک‌آزاری شامل هر نوع آزار و اذیت جسمی، روانی و جنسی کودک می‌شود. بر این اساس هرگونه رفتار آسیب‌زا به جسم و روان کودک در تعاریف کودک‌آزاری گنجانده می‌شود. کودک‌آزاری از لحاظ قانونی جرم محسوب و برای آن مجازات تعیین‌شده است. مهدکودکها را می‌توان منشأ بروز کودک‌آزاری دانست. شاید هر یک از مربیان و مسؤولان در این مراکز نسبت به کودکان مرتکب رفتارهای آزاردهنده شوند. این آزارها نیز فقط شامل تنبیه‌های متعارف و آسیبهای بدنی نمی‌شوند، بلکه هرگونه تنبیه و تحقیر کودک از لحاظ روانی با تأثیرهای روانی متعدد همراه است.
کودکان در سنین خاص برای نگهداری به مهدکودک سپرده می‌شوند. آنها در این شرایط به‌هیچ‌عنوان توانایی دفاع از خود را ندارند. در واقع مقوله کودک‌آزاری در مهدکودکها هم در همین مرحله از رشد کودک آغاز می‌شود. به همین دلیل باید با جدیت با کودک‌آزار برخورد شود. متأسفانه اعمال سیستم بازرسی و نظارت از سوی سازمان بهزیستی روی مهدکودکها به‌طور کامل و کافی پاسخگوی توقعات در این زمینه نیست. برای مثال در استخدام مربیان هیچ‌گونه قوانین نظارتی به شکل دقیق اعمال نمی‌شود و این امر باعث جذب افراد غیرمتخصص و غیر آگاه به اصول برخورد و تربیت کودک در مهدکودکها می‌شود. در این شرایط چگونگی رفتار با کودک به‌هیچ‌عنوان مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.
کودک‌آزاری به مراجع قضایی گزارش شود
قبل از توجه به مقوله نظارت در مهدکودکها باید به آموزشهای صحیح توجه کرد. در این اقدام مربیان با یک نظام آموزشی مشخص تحت تعلیم کم و کیف رفتار با کودک قرار می‌گیرند و به‌این‌ترتیب مربی بر اساس معیار‌ها و اصولی انتخاب می‌شود. از سوی دیگر رفتار آنها مداوم مورد نظارت قرارگرفته و سیستم نظارت صحیح در بسیاری از مهدکودکها اعمال می‌شود. در بسیاری از اخبار منتشرشده از مهدکودکهای متخلف شنیده‌شده است که زمان نظارت از سوی مأموران سازمان بهزیستی و بروز رفتار مجرمانه در فاصله زمانی کوتاه رخ‌داده است.
در این شرایط باید به این امر اذعان داشت که اعمال نظارتها از حساسیت زیادی برخوردار نیست. در قانون مسؤولیت مربیان در مهدکودکها گسترده بوده و حتی برای آنها وظایفی نیز در نظر گرفته‌شده است. بر اساس قانون اگر متولی متوجه آزار و اذیت از سوی دیگر اشخاص نسبت به کودک شود باید مراجع قضایی را از این اقدام سوء مطلع سازد. مربیان و افراد شاغل در مهدکودک جزو افراد در ارتباط با کودک هستند و بر اساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مسؤولیت نگهداری از کودکان در ساعتی از روز بر عهده آنهاست. والدین یا سرپرست کودک با مشاهده هرگونه آزار و اذیت می‌توانند موضوع را پیگیری کرده و حتی در موارد حاد مراجع قضایی را از بروز چنین اقداماتی مطلع کنند. این در حالی است که تاکنون در کشور این‌گونه مسایل چندان لحاظ
نشده است.
والدین نسبت به تغییرات کودکشان حساس باشند
برای مقابله با بروز کودک‌آزاری باید خانواده‌ها بر اقدامات انجام‌شده در مهدکودکها نظارت داشته باشند. والدین می‌توانند با مراجعه‌های مکرر به مهدکودک به شکل کامل وضعیت روحی و جسمی فرزندشان را رصد کرده و مراقب هرگونه تغییر در آنها باشند. والدین باید نسبت به بروز تغییرات رفتاری کودکشان حساسیتهای لازم را داشته باشند تا به‌این‌ترتیب بتوان از عوامل نظارتی قوی بر عملکردهای مهدکودکها بهره برد. متأسفانه یکی از عوامل مهم دیگر هم ضعف در قوانین مقابله با کودک‌آزاری است.
هم‌اکنون قوانین موجود در این زمینه چندان جامع‌ومانع نیست؛ در این شرایط نمی‌توان اعمال مجازات را چندان بازدارنده دانست. برای مثال در صورت بروز مشکل برای کودک پیگیریهای قانونی از سوی والدین با مشکلات فراوان همراه است و حتی در بسیاری از موارد این پیگیری بی‌نتیجه است. با بررسی اقدامات و نتایج شکایتها از مهدکودکهای خاطی باید گفت که در بهترین شرایط مربی از مهد اخراج می‌شود، اما به دلیل نبود بانک جامع اطلاعاتی مربی خاطی در مهدکودک دیگر جذب می‌شود که در نتیجه تکرار جرم و تخلفهای متعدد در مهدکودکهای کشور ماحصل چنین سهل‌انگاریهایی است. در این شرایط کودک‌آزار همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این در حالی است که با ثبت اقدامات هر فرد در بانک اطلاعات فرد خاطی دیگر امکان فعالیت در شغل پرستاری یا هر مسؤولیت دیگر در مهدکودکها را پیدا نمی‌کند. در واقع هم‌اکنون هیچ‌گونه سیستم نظارتی مناسب برای استخدام پرستار، مربی و دیگر افراد شاغل در مهدکودکها اعمال نمی‌شود و به نسبت فقدان بانک جامع اطلاعاتی کودک‌آزاران نیز به این امر دامن می‌زند. مهدکودک نخستین پایگاه برای ورود کودک به اجتماع محسوب می‌شود و این مکان در روند اجتماع‌پذیری کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به حساسیتهای موجود در این سنین باید در مهدکودکها با به‌کارگیری یک سیستم آموزشی و استخدامی قوی، سیستم نظارتی جامع، کامل و تدوین قوانین جامع به همراه ضمانت اجرا در این اماکن جزو اولویت تصمیم گیران قرار گیرد و این مسأله باید به‌سرعت انجام شود.
منبع: آرمان امروز- مونیکا نادی- فعال حوزه حقوق کودکان