اینتــرپل

اینترپل نام کوتاه سازمان بین‌المللی پلیس جنایی (به انگلیسی: International Criminal Police Organization)‏ است که در سال ۱۹۲۳م در وین پایتخت اتریش ایجاد شد. هدف اصلی این سازمان، همکاری بین پلیس کشورهای عضو و هماهنگ کردن مراجع قضایی این کشورها برای مبارزه با مجرمان و جرمهای بین‌المللی است و مقر این سازمان اکنون در شهر لیون فرانسه است.
تاریخچه
در سال ۱۹۱۴ م  آلبرت اول شاهزاده موناکو اجلاسی ترتیب داد که طی آن، سران پلیس، قاضیان و حقوق‌دانهای ۲۴ کشور در موناکو، طرح تشکیل سازمان بین‌المللی پلیس جنایی را تصویب کردند؛ اما با شروع جنگ جهانی اول، این طرح متوقف شد. پس از پایان جنگ، در پاییز ۱۹۱۹ م     رؤسای پلیس هفت‌کشور اتریش، آلمان، فرانسه، دانمارک، مصر، مجارستان و یونان در وین و برای پیگیری مصوبات اجلاس موناکو گرد هم آمدند و سرانجام این سازمان در ۱۹۲۳ م تشکیل و وین به‌عنوان مرکز دبیرخانه این سازمان تعیین شد. ازآن‌پس تا سال ۱۹۲۸ م پلیس ۳۴ کشور به این سازمان پیوستند.
با شروع جنگ جهانی دوم، فعالیتهای این سازمان متوقف شد. پس از جنگ و با افزایش آمار جرم و برهم خوردن نظم کشورها، در سال ۱۹۴۶ م اجلاسی با شرکت ۱۹ کشور در بروکسل، پایتخت بلژیک برگزار شد. در بیست و پنجمین جلسه مجمع عمومی که در وین و در سال ۱۹۵۶ م برگزار شد، اساسنامه و مقررات سازمان پلیس بین‌الملل به تصویب رسید. طبق این اساسنامه، سازمان از هرگونه دخالت در امور سیاسی، مذهبی، نظامی و نژادی منع شده است. مقر سازمان تا ۱۹۸۹ م شهر پاریس بود و پس‌ازآن به شهر لیون فرانسه منتقل شد.
زبانهای رسمی
زبانهای رسمی سازمان، از ابتدا، زبان انگلیسی، زبان فرانسوی و زبان اسپانیولی بوده است. در سال ۱۹۸۹ م، با درخواست کشور کویت، زبان عربی نیز به مجموعه زبانهای رسمی این سازمان افزوده شد. علت این کار، افزایش عضویت کشورهای عربی‌زبان در این سازمان ذکرشده است.
وظایف
اینترپل سرمایه‌ای بالغ‌بر ۵۹ میلیون دلار آمریکا دارد که از طریق کمکهای کشورهای عضو تهیه‌شده است. سهم آمریکا در این میان ۵.۵ میلیون دلار است. تمرکز اصلی اینترپل بر امنیت عمومی، تروریسم، جنایات سازمان‌یافته، جنایات جنگی، پولشویی، جرائم کامپیوتری، جرائم مالکیت معنوی، قاچاق اسلحه و مواد مخدر است. مهم‌ترین وظایف این سازمان به شرح زیر است:
* انجام کلیه امور پلیسی در سطح دنیا
* تهیه بانک اطلاعاتی از اطلاعات واصله از کشورهای عضو در زمینه‌های مختلف ازجمله سیاهه مجرمین بین‌المللی، اتومبیلهای مسروقه، اموال فرهنگی مسروقه، شگرد مجرمین و غیره
* برگزاری سمینارها و کنفرانسهای بین‌المللی درزمینه‌های فنی و تخصصی پلیسی
* تدوین و صدور بولتنهای تخصصی در زمینه جرائم بین‌المللی
* ایجاد ارتباط و هماهنگی با مراجع قضایی کشورها در رابطه با مجرمین متواری از کشوری به کشور دیگر
* استرداد مجرمین
* پیشگیری و کشف سرقتها نظیر سرقت اتومبیل، آثار هنری، بانک، سرقت مسلحانه و غیره
* مبارزه با مواد مخدر (کشت، تولید، قاچاق، ترافیک و مسیرهای ترانزیت)
* کشف موارد جعل مدارک هویت (گذرنامه، روادید و سایر مدارک)
* کشف جعل اسکناس
* اقدام برای یافتن گمشدگان بین‌المللی
* شناسایی اجساد کشف‌شده
* تعقیب بین‌المللی
* ردیابی و شناسایی افراد موردتقاضا
* ایجاد ارتباط سریع و آنی با کشورهای عضو
* فراهم ساختن امکان مسافرت افسران تحقیق در پرونده‌های تحت پیگرد به کشوری که متهم یا متهمان به آنجا متواری شده‌اند.
* هر چیزی که مورد مراجعه مراجع انتظامی داخلی کشورها قرار می‌گیرد، درصورتی‌که به خارج از کشور مربوط باشد.
تشکیلات
اینترپل دارای شش نهاد است که عبارتند از: مجمع عمومی، کمیته اجرایی، دبیرخانه مرکزی، دفترهای ملی مرکزی، هسته‌ مشاوران و کمیسیون بررسی پرونده‌های اینترپل.
مجمع عمومی
عالی‌ترین نهاد اینترپل، مجمع عمومی است. این مجمع هرسال دریکی از کشورهای عضو تشکیل می‌شود. برخی از وظایف این نهاد عبارتند از: اجرای اساسنامه، تصویب برنامه‌های سالانه و یافتن روشهای مناسب برای رسیدن به اهداف سازمان.
رؤسای مجامع عمومی
اسکار درسلر، اتریش (۱۹۲۳ تا ۱۹۴۶ م)
لوئیس داکلوکس، فرانسه (۱۹۴۶ تا ۱۹۵۱ م)
مارسل سیکات، فرانسه (۱۹۵۱ تا ۱۹۶۳ م)
ژان نیپوت، فرانسه (۱۹۶۳ تا ۱۹۷۸ م)
آندره باسارد، فرانسه (۱۹۷۸ تا ۱۹۸۵ م)
ریموند کندال، انگلستان (۱۹۸۵ تا ۲۰۰۰ م)
رونالد نوبل، آمریکا (سال ۲۰۰۰ م 2012)
میری بالسترازی، فرانسه (سال 2012 میلادی) تاکنون
کمیته اجرایی
این کمیته از رئیس سازمان، دو معاون او و پانزده نفر عضو تشکیل‌شده است. برخی از وظایف آن عبارتند از: تهیه برنامه و دستور کار مجمع عمومی، نظارت بر کار دبیرخانه و پیش‌بینی بودجه و مخارج سازمان. این نهاد موظف است حداقل سالی یک‌بار تشکیل جلسه بدهد.
دبیرخانه   مرکزی
از تشکیلات دائمی سازمان است که ریاست آن بر عهده دبیر کل سازمان است. اجرای برنامه‌های تصویب‌شده در مجمع عمومی و کمیته اجرایی و اعلام مهم‌ترین جرمهای بین‌المللی و آمار آن، از وظایف این نهاد است. نتایج اجلاس پلیس بین‌الملل، ریشه‌یابی و تحقیق در مورد جرمها در نشریه‌های گوناگون این نهاد منتشر و برای اعضا ارسال می‌شود.
دفتر ملی مرکزی
در هریک از کشورهای عضو نهادی با این نام تأسیس می‌شود. این نهاد از یک‌سو با دبیرخانه مرکزی و مراکز منظقه‌ای در ارتباط است و از سوی دیگر با دفاتر ملی مرکزی دیگر کشورها مربوط است. مکاتبه‌های اولیه برای جستجوی متهم یا مجرم فراری، تعیین هویت او، ردیابی، شناسایی، دستگیری و استرداد مجرمان به کشور محل وقوع جرم، بر عهده‌ این نهاد است.
هسته مشاوران
این هسته متشکل از گروهی از اساتید دانشگاه و متخصصان رشته‌های مختلف است که از سوی کمیته اجرایی برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند. وظیفه‌ این مشاوران، کمک به اینترپل در حل مسائل تخصصی و علمی است.
کمیسیون بررسی پرونده‌های اینترپل
این کمیسیون، یکی از بخشهای مستقل سازمان است که سه وظیفه زیر را بر عهده دارد:
۱. بررسی وضعیت پردازش اطلاعات شخصی و مطابقت آن با قوانین و مقررات سازمان
۲. دادن مشاوره به اینترپل در مورد پروژه‌های سازمان، عملیاتها و هر مشکلی که درباره وضعیت اطلاعات شخصی افراد وجود داشته باشد
۳. پردازش درخواستهای مربوط به پرونده‌های موجود در اینترپل.
اعلامیه‌های بین‌المللی
این اعلامیه‌ها، بخش‌نامه‌هایی بین‌المللی هستند که توسط دفاتر ملی مرکزی در کشورهای مختلف تهیه‌شده و به دبیرخانه مرکزی فرستاده می‌شود. دبیرخانه مرکزی این مستندات را برای تمامی کشورهای عضو می‌فرستد. این اعلامیه‌ها شامل اطلاعات جامعی در مورد تبهکاران و مجرمین بین‌المللی با ذکر مشخصات هویتی، شگردهای کار، عکس و آثار انگشتان است و به کشورهای عضو کمک می‌کند تا ورود و خروج این مجرمان را کنترل کنند. کلیه اعلانهای اینترپل به چهار زبان رسمی سازمان منتشر می‌شود و حاوی مشخصات هویتی فرد تحت پیگرد، اطلاعات راجع به جوانب قضایی جرم ارتکابی و اقداماتی که از سوی اداره اینترپل یا نیروی پلیس کشوری که فرد تحت پیگرد در آنجا پیدا می‌شود، باید انجام گیرد، است. این اعلامیه‌ها بسته به حساسیت محتوایی و موضوع، به چند دسته زیر تقسیم می‌شوند:
اعلان آبی
اعلان آبی (به انگلیسی: Blue Notice)‏ یا استعلام در زمانی صادر می‌شود که فردی تحت نظر پلیس یک کشور باشد و این کشور بخواهد اطلاعات بیشتری راجع به او به دست آورد. در این صورت می‌تواند از دیگر کشورهای عضو و دبیرخانه مرکزی درخواست کند هرگونه اطلاعات جنایی در خصوص فرد مورد نظر در اختیار دارند، ارسال کنند. دریافت این اطلاعات می‌تواند به پلیس کشور مربوطه کمک کند تا ارزیابی کاملی در این خصوص به عمل آورده، امکان ارتکاب جرم توسط فرد را پیش‌بینی و از وقوع جرم پیشگیری کند.
اعلان سبز
اعلان سبز (به انگلیسی: Green Notice)‏ یا هشدار. برای این‌که پلیس کشورهای عضو از وضعیت یک فرد مجرم که محکومیت خود را گذرانده اما ممکن است دوباره در کشورهای دیگر مبادرت به ارتکاب جرم کند، مطلع شوند، معمولاً ادارات اینترپل کشورهای عضو از طریق دبیرخانه کل و با صدور اعلان سبز، نوع ارتکاب جرم، شگرد کار و دیگر اطلاعات لازم در خصوص چنین فردی را به اطلاع همتایان خود می‌رسانند. این افراد ممکن است در چندین کشور مشغول انجام فعالیتهای جنایی باشند، لذا مبنای صدور این اعلانها، هشدار به کشورهای عضو و امکان بالقوه ارتکاب جرم است.
اعلان زرد
اعلان زرد (به انگلیسی: Yellow Notice)‏ یا اعلان برای گمشدگان در خصوص افرادی صادر می‌شود که از محل معمولی خود گم‌شده و هیچ‌گونه اثری از آنها نیست؛ بنابراین اینترپل از این طریق می‌تواند به خانواده‌های مفقودان کمک زیادی کند. مشخصات دقیق و عکس گمشدگان توسط اینترپل کشور عضو به دبیرخانه مرکزی ارسال و پس‌ازآن، مرجع اخیر با صدور اعلان گمشدگان، مراتب را به کلیه کشورهای عضو اعلام می‌کند.
اعلان مشکی
اعلان مشکی (به انگلیسی: Black Notice)‏ یا اعلان برای اجساد گمشده برای زمانی است که پلیس کشوری که این اجساد در آنجا پیداشده، از طریق اداره اینترپل مربوطه از دبیرخانه مرکزی می‌خواهد در این خصوص اقدام بررسی کند. خانواده‌هایی که از نزدیکان خود مدتها بی‌خبر هستند و به دلایل مختلف به کشورهای دیگر مسافرت کرده‌اند، می‌توانند با مراجعه به آرشیو و باملاحظه عکسها و مشخصات اجساد شناسایی نشده، آنها را شناسایی کنند.
اعلان قرمز
اعلان قرمز (به انگلیسی: Red Notice)‏ یا اعلان برای افراد تحت پیگرد. با این اعلان می‌توان افرادی را که مرتکب جرم می‌شوند و به کشور یا کشورهای دیگر می‌گریزند را تحت پیگرد بین‌المللی قرارداد. در اعلان قرمز تصریح می‌شود که اداره اینترپل کشوری که فرد تحت پیگرد در آنجا پیدا شود، باید بلافاصله اداره اینترپل کشور درخواست‌کننده و دبیرخانه مرکزی را مطلع کند. ازنظر کشورهایی که اعلان قرمز را به‌موجب نظام قضایی‌شان به رسمیت شناخته‌اند، اعلان قرمز به‌منزله درخواست دستگیری موقت است. لذا اعلان قرمز ازاین‌جهت مبنیی حقوقی دستگیری فرد تحت پیگرد را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، در اعلان قرمز تأکید می‌شود کشور درخواست‌کننده، از چه کشورهایی درخواست استرداد متهم را می‌کند.
سوءاستفاده بعضی کشورها از اینترپل
به درخواست دولت ایران در دسامبر ۲۰۰۹ اینترپل نام شهرام همایون مدیر تلویزیون کانال یک و فعال سیاسی مخالف را در اعلان قرمز خود قرارداد. ازآنجایی‌که اینترپل خود افرادی برای دستگیری افراد ندارد، فقط بین پلیس ۱۸۸ کشور دنیا که عضو این سازمان هستند هماهنگی ایجاد می‌کند تا پلیس کشورها مجرمان را برای همدیگر دستگیر کنند. این ۱۸۸ کشور ممکن است دارای نظامهای دیکتاتوری یا دموکراسی باشند. بر طبق تحقیقات کارشناسان تعداد زیادی از اسامی تحت تعقیب که توسط کشورهایی که خود مشکل حقوق بشر دارند به اینترپل گزارش می‌شوند به دلایل سیاسی صورت می‌گیرند.
طبق همین تحقیقات حداقل ۱۷ کشور جهان ازجمله ایران، چین، پاکستان و ونزوئلا از اعلانهای قرمز اینترپل بر ضد مخالفین سیاسی و فعالین داخلی خود استفاده می‌کنند.
کشورهای عضو
تا سال 2007 کشورهای  عضو اینترپل بالغ بر 186 کشور هستند و 10 کشور نیز در این سازمان بین المللی عضو نیستند که عبارتند از:
کره شمالی، کیریباتی، ایالتهای فدرال میکرونزی، پالائو، ساموآ، جزایر سلیمان، چین تایپه (تایوان)، تووالو، وانوآتو، واتیکان.
منبع: سایت نشر عدالت