محمدرضا سبزعلیپور رئیس مرکز تجارت جهانی ایران و رئیس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی که در دومین همایش” عضویت ایران در سازمان تجارت جهانیWTO تحت عنوان پیشرفتها، موانع و نقش بخشهای دولتی و خصوصی” که بمناسبت دهمین سالگرد عضویت ناظر ایران در WTO در جمع مدیران و فعالان بخش خصوصی و اساتید دانشگاهی سخن می‌‌گفت اظهار داشت:

صرف پذیرش درخواست عضویت ایران از طرف سازمان تجارت جهانی WTO هنوز هیچ اتفاق خاصی رخ نداده و شرایط چندان فرقی با قبل از تاریخ پنجم خرداد 84 (یعنی پیش از پذیرش درخواست) نکرده است.وی اظهار داشت: امروزه فرآیند جهانی شدن در سطح بین‌الملل بطور جدی از جانب سازمان ملل و سازمانهای تخصصی وابسته به آن مورد حمایت قرار گرفته و به پیش برده می‌‌شود.

در بعد جهانی‌سازی اقتصاد مشخصاً می‌‌توان مشاهده نمود که سه سازمان بین‌المللی (صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی) بعنوان سازمانهای تخصصی در حیطه اقتصاد، سیاستهایی را در پیش گرفته‌اند که کاملاً در راستای جهانی کردن اقتصاد قرار دارد و چون این سازمانها بنوعی نقش هماهنگ‌کننده اقتصاد جهانی را برعهده دارند لذا با استفاده از ابزارهایی که در اختیارشان می‌‌باشد کشورهای مختلف جهان و بویژه کشورهای در حال توسعه را بسمت سیاستهایی که در پیش گرفته‌اند سوق می‌‌دهند و کشوری که در راستای این سیاستها حرکت نکند را به انحاء مختلف تحت فشار قرار می‌‌دهند.

به بیانی بهتر، عملکرد سازمانهای مذکور نوعی اجبار را برای حضور اقتصادهای ملی در فرآیند اقتصاد جهانی باعث می‌‌شود و هر کشوری که بنابه هر دلیلی آمادگی حضور در این فرآیند را نداشته باشد خود را در مسیر انزوا می‌‌‌بیند. به‌عنوان مثال اگر کشوری به عضویت سازمان تجارت جهانی که متولی اصلی تجارت آزادانه کالا و خدمات در سطح جهان می‌باشد درنیاید عملاً قادر به رقابت صادراتی و حضور موفق در بازارهای جهانی نخواهد بود. از طرف دیگر ممکن است عضویت این کشور در سازمان مذکور منجربه از میان رفتن بسیاری از صنایع نوپا در کشور شود و همین تناقض، کشور مذکور را بشدت تحت فشار قرار می‌دهد.

در حقیقت هرگونه قدرت تعدیل زمانی را از این کشور سلب می‌‌نماید. بانک جهانی نیز اعطای وام به کشورهای نیازمند را عمدتاً مشروط به اجرای سیاستهای آزادسازی و خصوصی‌سازی منوط نموده که نوعی اجبار برای کشورهای نیازمند محسوب می‌شود. صندوق بین‌المللی پول هم به واسطه مشاوره و راهکارهایی که به کشورهای مختلف ارایه می‌دهد، حرکت به سمت جهانی شدن را تشویق می‌‌نماید که در اصل این سه سازمان بزرگ اقتصادی جهان، بستر ظهور دهکده جهانی را فراهم آورده و زمینه هدایت و عضویت کشورها را در این دهکده برعهده دارند.
علیپور تصریح نمود: پذیرش اولیه درخواست کشوری از طرف WTO، روند معمولی و طبیعی کار می‌باشد و احتیاجی به شادی و جشن گرفتن ندارد.

متأسفانه بعلت عدم اطلاع رسانی صحیح و شفاف و نبود آگاهیهای لازم در این زمینه، اکثر مردم و حتی برخی از مسوولین پذیرش درخواست عضویت ناظر ایران را با عضویت در WTOاشتباه می‌گیرند.
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران افزود: باعنایت باینکه چند روزیست که دولتمردان ایران از جمله جناب آقای نعمت زاده وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت یاد سازمان تجارت جهانی WTO افتاده و بدون درنظر گرفتن واقعیات و مشکلات پیش رو، مجدداً داستان پیوستن کشورمان به این سازمان را پیش کشیده‌اند، اما باید توجه داشت که مشکلات ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می‌شود.

بغیر از معضلات نابسامانیهای فعلی حاکم بر اقتصاد ایران، برخی دیگر از قوانین داخلی با مقررات WTO همخوانی ندارند. از جمله اصل 44 قانون اساسی و مالکیت و انحصار دولت بر صنایع و معادن بزرگ، بانکداری، رادیو و تلویزیون، کشتیرانی، هواپیمایی و…. (یعنی حضور بیش از حد دولت و شبه دولتیها در عرصه اقتصاد و نقش کمرنگ بخش خصوصی در فعالیتهای اقتصادی) همچنین قوانین مربوط به بیمه خارجی، سرمایه گذاری خارجیان در ایران، تعرفه‌های بالای واردات و برخی دیگر از قوانین نیز از نظر بُعد داخلی با مقررات WTO مغایرت دارند. اما مشکلات و موانع خارجی مهمترین سد در برابر الحاق ایران به WTO می‌‌باشند.

هرچند پیوستن به سازمان تجارت خارجی مزایای زیادی برای ایران در بر خواهد داشت لکن دستیابی به این امر منوط به رفع مشکلات سیاسی ایران با غالب کشورهای جهان علی الخصوص بازیگران اصلی و قدرتمندان عرصه تجارت جهانی و همچنین اعضاء بزرگ و تصمیم گیرنده این سازمان می‌باشد. بطور قطع شرایط پیوستن یا عضویت هر کشوری در سازمان تجارت جهانی در گرو موافقت تمامی کشورهای عضو با عضویت کشور جدید می‌باشد و چنانچه یکی از اعضاء هم مخالف باشد بطور قطع عضویت کشور تقاضا کننده مورد قبول واقع نمی‌شود.


وی مهمترین موانع اصلی در پیوستن ایران به این سازمان را رأی منفی آمریکا دانست که مطمئناً باعث می‌شود تا اجماع لازم بنفع ما بوجود نیامده و پذیرش ایران مورد موافقت قرار نگیرد. در ضمن واقعیت را هم نباید کتمان کرد زیرا آمریکا از نظر اقتصادی بسیار قدرتمند بوده و بر این اساس غالب اعضاء نیز از آن کشور حرف شنوی دارند. مخالفت این کشور بر تصمیم سایر کشورها بسیار تأثیر گذار است البته جدای از آمریکا، حتی اگر یک عضو ضعیف هم با پذیرش ایران مخالفت کند باز هم عضویت ایران در دستور کار WTOقرار نمی‌گیرد.

بطور مثال عضویت کشور بزرگی همچون روسیه در دستان کشور کوچک گرجستان محبوس شده بود که بالاخره با پادرمیانی قدرتهای بزرگی همچون آمریکا پس از 18 سال این گره باز شد و عضویت روسیه مورد موافقت قرار گرفت. حال جدای از آمریکا و همپیمانان اروپایی اش، کشوری همچون اسراییل نیز در برابر عضویت ایران قرار دارد که باتوجه به اختلافات ریشه‌ای و اعتقادی ایران با دولتمردان صهیونیست و درخواست مکرر ایران درخصوص محو آن کشور از صحنه روزگار، مطمئناً وجود آن کشور مانع بزرگی بر سر راه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی خواهد بود. حال برای رفع این مانع یا باید از اصول اعتقادی و شعارهای داده شده کوتاه بیاییم و یا فعلاً عطای عضویت ایران در WTO را به لقایش ببخشیم. بالاخره آمریکا و همپیمانانش از این مساله بعنوان حربه‌ای سیاسی علیه ایران سود خواهند برد.
علیپور در ادامه با اشاره به اعمال تحریمهای خارجی افزود: درکل چنانچه در فضای پرتنش سیاسی قرار داشته باشیم مطمئناً با سخت گیریهایی در روند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی مواجه می‌گردیم که در این راستا اعمال تحریمها خارجی نیز باعث تاخیر در روند این الحاق خواهد شد که آن وقت ایران باید شرایط سختگیرانه‌تری را برای این الحاق بپذیرد.

البته طی نشستی که چهار سال پیش در هند با جناب آقای پاسکال لامی رئیس سازمان تجارت جهانی داشتم ایشان گفتند که یکی از مهمترین توصیه های ما به مقامات همه کشورهایی که خواهان عضویت می‌باشند این است که این کشورها اول حمایت سیاسی کشورهای عضو را جلب کنند سپس سایر اقدامات خود را انجام دهند. پس در این بین طبیعی است تا زمانی که تنش سیاسی با دنیا و به خصوص با کشورهای مهم و اثرگذار جهان داشته باشیم قطعاً از حمایت سیاسی آنها نیز محروم هستیم و اگر فکر کنیم که این کشورها باوجود مشکلات سیاسی عمیق با ایران، حتماً هنگام مذاکره، مشکلات فیمابین را فراموش کرده و بدون ملاحظات سیاسی درخصوص مسایل تجاری با ما مذاکره می‌کنند کاملاً در اشتباه بوده و فکری غلط در سر داریم. هر چند که هنوز وارد مرحله مذاکرات به معنای واقعی نشده و فعلاً به سؤالات پاسخ داده‌ایم ولیکن هرچه رشته بودیم در دوران هشت ساله احمدی نژاد پنبه شد اما بهرحال دیر یا زود وارد مذاکره خواهیم شد.
از همین رو تا زمانیکه اختلافات سیاسی ایران با کشورهای معاند حل و فصل نشود قطعاً پیوستن کشورمان به سازمان تجارت جهانی امری محال و غیر ممکن است.


رئیس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی خاطرنشان کرد: توافق کشورهای عضوWTO و پیمان تجاری سراسری جهانی که دو سال پیش در بالی اندونزی به امضاء اعضاء رسید فواید زیادی را برای اقتصاد جهان درپی خواهد داشت و باعث خواهد شد تا از آن تاریخ به بعد تجارت بین کشورهای عضو روانتر از گذشته انجام خواهد شد و سطح مبادلات تجاری هم از نظر حجم و هم از بابت رقم رشد چشمگیری پیدا خواهد کرد و لیکن مساله مهم این است که کشورهای عضو این سازمان فقط باهم تجارت خواهند کرد و رفته رفته از معامله و داد و ستد با کشورهای غیر عضو همچون ایران پرهیز خواهند نمود.


پس برای ادامه بحث ، اجازه دهید تا ابتدا فرق بین این دوسازمان را یعنی سازمان تجارت جهانی WTO با مرکز تجارت جهانی WTC را خدمتتان عرض کنم.
سازمان تجارت جهانی WTO که همان گات GATT سابق می‌باشد یک سازمان بین المللی اقتصادی است که کار آن سیاستگذاری و وضع قوانین در زمینه تعرفه و تجارت و اعمال مجازات برعلیه کشورهای عضو خاطی می‌باشد و هیچگونه خدماتی به بخشهای غیر دولتی نمی‌دهد. فقط دولتها عضو این سازمان می‌شوند و مقر اصلی آن در شهر ژنو سوییس می‌باشد و حدوداً 161 کشور عضو این سازمان هستند. ایران عضو رسمی WTO نبوده و فقط از سال 83 عضو ناظر شده است.

اما مرکز تجارت جهانی WTC که مقر آن در نیویورک است برعکس سازمان تجارت جهانی، وضع قوانین نمی‌‌کند. بلکه بسترساز فعالان اقتصادی بوده و خدمات بازرگانی ارایه می‌دهد. تمام خدمات بازرگانی که یک تاجر یا یک صاحب صنعت یا فعالان اقتصادی نیاز دارند توسط مرکز تجارت جهانی ارایه می‌‌شود. مرکز تجارت جهانی نیازهای فعالان اقتصادی را تأمین می‌ کند. خدماتی که نمی‌‌خواهم مجدداً آنها را بشمارم. خدماتی است که حتی اتاقهای بازرگانی هم آنها را نداشته و ندارند. همچنانکه قبلاً عرض کردم ایران در سال 1375 رسماً به عضویت WTC درآمده است.
وی ادامه داد عضویت ایران نزد سازمان تجارت جهانی و ورود به دهکده جهانی امری ضروری و اجتناب‌ناپذیری است پس مجدداً تأکید می‌کنم که دیر یا زود باید این اتفاق بیافتد زیرا در آینده‌ای نه چندان دور، اعضاء WTO فقط با هم تجارت خواهند کرد و با کشورهای غیر عضو، ارتباط اقتصادی نخواهند داشت.

البته لازم به ذکر است که عضویت ایران در WTO آنهم با اقتصادی که فعلاً داریم از سم هم برای ایران مهلک تر و خطرناکتر است!! اما اگر زیرساختهای اقتصادی را بسازیم و صنایع مادر را احیاء، نوسازی و گسترش دهیم و دست آخر کشور را به یک صادرکننده کالاهای غیرنفتی مبدل نماییم آنوقت پیوستن به این سازمان برای ما مفید، سودمند و سرشار از رشد و شکوفایی خواهد بود ولیکن بدون انجام این اقدامات، عضویت در WTO فقط موجب خواهد شد تا این چند کارخانه فعال در کشور هم سریعاً ورشکست و درب آنها نیز بسته شود.

درکل کشور ما از بابت عضویت در WTO بدنبال ورود به دهکده و خانواده تجارت جهانی است تا بتواند سهم و منافع خود را از فرصتهای اقتصادی بین 161 کشور عضو سازمان بدست آورد.

رئیس مرکز تجارت جهانی ایران درخاتمه اظهار داشت: واقعیت غیرقابل انکار این است که آرامش و پیشرفت ایران در گرو صلح ودوستی با کشورهای جهان می‌باشد نه در دشمنی با آنها، زیرا هیچ کشوری به تنهایی قادر به رفع مشکلات، توسعه و پیشرفت و یکه تازی در دنیا نخواهد بود.

روابط شایسته، همراه با احترام متقابل با کشورهای جهان برای هر کشوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده ودستیابی به این امر مهم در عرصه جهانی، نیازمند اتخاذ سیاست راهبردی صحیح و مدبرانه در فضای بین‌الملل را می‌‌طلبد و نمی‌‌تواند خود را تافته‌ای جدا بافته از سایر کشورهای جهان دانست. پس به ناچار موظف به تعاملی مناسب و سازنده با جهان خارج می‌باشیم. بطور قطع رفع تنشها و اختلافات سیاسی کشورمان با دشمنان خارجی دور از انتظار نیست فقط زمان دقیق آن مشخص نیست و نهایتاً صلح و دوستی، عاقبت تنش ایران با جهان غرب نیز خواهد بود (بقول معروف دیر و زود دارد ولی سوخت و سوز ندارد). لکن هر چه زمان آن طولانی تر باشد فقط ضرر آن برای کشور بیشتر خواهد بود. پس باعنایت به فرمایشات بزرگان ما که فرموده‌اند: صد دوست کم و یک دشمن زیاد، ضروری بنظر می‌رسد تا دولتمردان ایران اسلامی با توجه به فواید آرامش برای پیشرفت کشور و با در نظر گرفتن منافع ملی ایران، با تدبیر مناسب و سیاستی خاص و هدایت پدرانه رهبر بزرگوار انقلاب قدمهای مثبت و سازنده‌ای را در جهت رفع تنشها و اختلافات سیاسی با همسایگان و جهان غرب به رهبری آمریکا برداشته و امتیازات چشمگیری را نیز بنفع کشور و مردم عزیزمان از آنها بگیرند. تا همه مشکلات و گرفتاریها را برای همیشه از سر ایران و ایرانی دور نمایند.

منبع: خبرگزاری تسنیم