اقسام قرارداد اجاره کشتی

اقسام قرارداد اجاره کشتی

به‌طورکلی دو نوع قرارداد اجاره کشتی وجود دارد. یکی اجاره کشتی همراه باخدمه و دیگری اجاره کشتی بدون خدمه که به آن اجاره در قالب واگذاری Charter by demise گویند.

الف اجاره کشتی همراه باخدمه:

دراین نوع اجاره، مالک کشتی با اجاره‌کننده توافق می‌نماید که برای حمل کالاهای وی یا کالاهایی که از طرف او بارگیری می‌شوند، کشتی را همراه باخدمه‌اش برای این منظور در اختیار اجاره‌کننده قرار دهد. این نوع قراردادها خود به دو گروه تقسیم می‌شوند: قرارداد اجاره زمانی و اجاره سفری.

1 ـ قرارداد اجاره زمانی Time Charter Party

دراین نوع قرارداد، کشتی برای مدتی معین اجاره داده می‌شود و مدت اجاره با توجه به نیازهای اجاره‌کننده و توافق مالک ممکن است چند ماه یا حتی چند سال باشد. البته گاه اجازه تمدید مدت قرارداد برای دوره‌ای معین به اجاره‌کننده داده می‌شود تا در صورت انقضای مدت، اجاره‌کننده بتواند قرارداد را برای دوره تعیین‌شده تمدید نماید.

در اجاره زمانی تمام ظرفیت کشتی در اختیار اجاره‌کننده قرار می‌گیرد تا طی مدت اجاره، به حمل بار از هر بندری به بندر دیگر مشغول شود و یا فقط بین دو یا چند بندر مشخص رفت‌وآمد کند.

2 ـ قرارداد اجاره سفری Voyage Charter Party

دراین نوع قرارداد مالک کشتی موافقت می‌کند کالای معینی را بین بندرها یا بعضاً در محدوده‌ای مشخص حمل نموده و درازای آن مبلغی به‌عنوان کرایه دریافت نماید، این مبلغ بر اساس وزن محموله یا در صورت حجیم بودن بر اساس حجم آن محاسبه می‌گردد. اگر مالک کشتی از میزان دقیق باری که قرار است حمل کند اطلاع نداشته باشد، طرفین ممکن است در مورد مبلغ مقطوعی به‌عنوان کرایه توافق کنند.

در اجاره سفری کشتی نیز همانند اجاره‌ی زمانی، خدمه و به‌طورکلی مدیریت کشتی در اختیار مالک باقی می‌ماند.

در قرارداد اجاره سفری دو نوع اجاره وجود دارد:

1 ـ اجاره کشتی برای یک سفر

2 ـ اجاره کشتی برای سفرهای متوالی

در مواردی که محموله معادل یا کمتر از ظرفیت حمل کشتی باشد، می‌توان آن را طی یک سفر حمل کرد.

چنان چه محموله بیش از ظرفیت حمل کشتی برای یک نوبت باشد، قرارداد اجاره برای سفرهای متوالی تنظیم می‌گردد. این نوع قرارداد اجاره سفری در فاصله دو تاریخی که تعیین می‌شود، یعنی تاریخ آغاز نخستین سفر و تاریخ پایان آخرین سفر معتبر است.

ب ـ اجاره کشتی بدون خدمه یا اجاره در قالب واگذاری:

دراین اجاره مالک کشتی با اجاره‌کننده توافق می‌نماید که کشتی را همراه با وسایل ولی بدون خدمه برای مدتی معین به نرخی که معمولاً برحسب ظرفیت حمل، عمر و سرعت کشتی تعیین می‌شود، در اختیار اجاره‌کننده قرار دهد. به همین دلیل اجاره در قالب واگذاری را اجاره کشتی لخت Bareboat Charter – Party گویند.

طبق این نوع قرارداد، اجاره‌کننده مدیریت کامل کشتی را در دست می‌گیرد و درست همانند مالک آن عمل می‌کند، با این تفاوت که نمی‌تواند در هیچ‌یک از قسمتهای کشتی تغییراتی فیزیکی به وجود آورد یا کالاهای قاچاق حمل کند یا به نقاطی سفر نماید که مالک کشتی سفر به آن نقاط را مستثنا کرده است.

کلیه هزینه‌های مربوط به خدمه، سوخت تعمیرات و نگهداری کشتی و همین‌طور تأمین آذوقه بر عهده اجاره‌کننده است، زیرا مالک دراین نوع قرارداد، مدیریت کشتی را برای مدت اجاره از دست می‌دهد و صرفاً دریافت‌کننده اجاره‌بها است؛ بنابراین در چنین قراردادی اجاره‌کننده است که به‌عنوان حمل‌کننده در برابر مالکان کالاها (درصورتی‌که کالاهای دیگران را حمل کند) مسوولیت می‌یابد. تعهدات مرسوم دراین نوع قرارداد اجاره کشتی مانند تعهد مالک به تهیه کشتی آماده برای دریانوردی یا تعهد اجاره‌کننده به جبران خسارات وارده به کشتی در مدت اجاره، بستگی تام به شرایطی دارد که طرفین در قرارداد اجاره مشخص می‌سازند.

منبع؛ وب‌سایت مؤسسه حقوق خلیلی زاده