این سند گواه این است که ایران بعد از دوره‌ای بین 11 تا 13 سال می‌تواند سانتریفیوژهای نسل اول خود را با حداکثر 3500 سانتریفیوژ پیشرفته جایگزین کند
افشای سندی محرمانه از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس (Associated Press) همچون بمبی فضای خبری جهان را دربر گرفت.

“خبرگزاری آسوشیتدپرس”  به استناد یک سند ادعایی نوشته که ایران در دوره‌ای بین 11 تا 13 سال بعد از “برجام” می‌‌تواند 5060 سانتریفیوژ نسل اول خود را با حداکثر 3500 سانتریفیوژ پیشرفته جایگزین کند. 
طبق گزارش “آسوشیتدپرس” محدودیتهای کلیدی در برنامه هسته‌ای ایران ، اندکی بیش از یک دهه بعد ، کاهش خواهند یافت. آسوشیتدپرس ادعا کرده این سند ، تنها بخش مرتبط با توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 است که هنوز علنی نشده است. 
یک دیپلمات که حوزه کاری  اش در راستای بیش از یک دهه برنامه هسته‌ای ایران بوده ، سند یاد شده را در اختیار رسانه مربوط قرار داده است.

یک دیپلمات دیگر نیز که همین سند را در اختیار داشته ، صحت آن را تأیید کرد. حائز اهمیت آن که دیپلمات مورد استناد “خبرگزاری آسوشیتدپرس” ، سند مورد نظر را یک “توافق جانبی” بر “برجام” توصیف کرد.

وی با وجود این خاطرنشان کرد که سند مذکور ، علی رغم جدا بودن از برجام ، یکی از بخشهای لاینفک آن است که به تأیید ایران و اعضای گروه 1+5 رسیده و رسمیت دارد.

جزئیات پیش تر گزارش شده در برجام، رئوس کلی محدودیتهای اعمال شده بر برنامه هسته‌ای ایران را مشخص می‌‌کنند. 
طبق این سند برجام محدودیتهایی خاص در دوران خاص دارد که تحت هیچ شرایطی قابل لغو نخواهد بود.
این سند گواه این است که ایران بعد از دوره‌ای بین 11 تا 13 سال می‌تواند سانتریفیوژهای نسل اول خود را با حداکثر 3500 سانتریفیوژ پیشرفته جایگزین کند و از آنجا که بازده این ماشینهای پیشرفته پنج برابر ماشینهای قبلی است ، زمان گریز ایران از یک سال به شش ماه کاهش خواهد یافت.!

براساس گزارشهایی که از قبل منتشر شده بود بعضی از محدودیتها بر برنامه هسته‌ای ایران تا 15 سال ادامه خواهد داشت اما جزییات زیادی در این زمینه موجود نبود که بعد از 10 سال اول پس از اجرای توافق، سرنوشت فعالیتهای حساستر اتمی ایران چه خواهد شد.
این خبرگزاری می‌نویسد:  “سندی که آسوشیتدپرس به آن دست یافته این شکاف را پر می‌کند. این سند می‌گوید که از ژانویه 2027 – یعنی 11 سال بعد از اجرای توافق – ایران می‌تواند سانتریفیوژهای مرکزی خود را با دستگاههای پیشرفته جایگزین کند…

این سند می‌گوید از سال 11 تا 13، ایران می‌تواند سانتریفیوژهایی تا پنج بار کارآمدتر از 5060 سانتریفیوژی که هم اکنون محدود به استفاده از آنهاست نصب کند.”
یک مقام آمریکایی به آسوشیتدپرس گفت که میزان اورانیوم غنی شده‌ای که ایران برای کل این 15 سال اجازه ذخیره آن را خواهد داشت 300 کیلوگرم خواهد بود که خیلی کمتر از میزان لازم برای تولید یک بمب است و به علاوه میزان خلوص آن باید فقط در حد استفاده در راکتور باشد یعنی خیلی کمتر از خلوص لازم برای بمب. این مقام که نخواست نامش فاش شود گفت:  “ما تصور نمی‌کنیم که اگر ایران بعد از 10 سال تصمیم به ساخت بمب بگیرد زمان لازم برای این کار ناگهان کم شود و مثلا فورا نصف شود و به شش ماه برسد.”
آسوشیتدپرس می‌نویسد:

“این سند نمی‌گوید که بعد از 13 سال سرنوشت غنی سازی چه خواهد شد. این می‌تواند نشانه پایان احتمالی همه محدودیتها بر شمار و نوع سانتریفیوژها ضمن ادامه محدودیت بر سایر بخشهای کمتر حساس برنامه اتمی ایران تا 15 سال باشد.”
در این راستا “ریچارد نفیو” عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته‌ای آمریکا که از او به عنوان معمار تحریمهای این کشور علیه ایران هم یاد می‌‌شود گفته که توافق هسته‌ای در رویکرد واشنگتن نسبت به تحریمها تغییر واقعی ایجاد نکرده و مشکل بودن تجارت در ایران برای شرکتهای تجاری ، تحریمهای باقی  مانده آمریکا در دوران “پسابرجام” و قیمت پایین نفت را سه مشکل پیش روی ایران برای ایجاد اصلاحات اقتصادی عنوان می‌‌کند.

باید توجه داشت که اعضای گروه 1+5 برای اینکه در آینده با مشکلی روبرو نشوند قانونی را در سال 2010 تحت عنوان “سیسادا” به معنای “قانون جامع تحریمها ، پاسخگویی و عدم سرمایه  گذاری ایران 2010” وضع کرده اند ؛ طبق این قانون هرگونه مبادله‌ای با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حدود 200 موسسه و فرد تحت تحریم ، همچنان در معرض خطر بوده و بنا بر این قانون نه تنها در این بخش لغو تحریم معنایی نداشته بلکه افراد و شرکتهای حقیقی و حقوقی که به بخشهای مرتبط با نفت ایران کوچکترین معامله و کمک رسانی را داشته باشند طبق این قانون مورد محاکمه و به مجازات سنگینی محکوم می‌شوند.

“زمان گریز” (Time-lapse) که یک مفهوم ابداعی از سوی کشورهای غربی است ، به معنای مدت  زمان لازم برای انباشت مواد هسته‌ای لازم جهت تولید سلاح هسته‌ای هست که طبق متن گزارش مذکور پیش از توافق هسته‌ای ایران در “وین” ، زمان گریز هسته‌ای کشور ایران کمتر از 3 ماه بوده است.


در این میان باید توجه داشت که اگر چنین سندی وجود واقعی داشته باشد دو نکته دور از ذهن نبوده و قابل تاملی ژرف است:
1- طبق این سند برجام محدودیتهایی خاص در دوران خاص دارد که تحت هیچ شرایطی قابل لغو نخواهد بود.
2- آمریکا چگونه به چنین سند فوق محرمانه‌ای دست یافته و هدف از افشای آن چیست؟

با توجه با آنچه به اجمال بدان اشاره شد ؛ باید منتظر واکنشهای دولتمردان آمریکا و اتحادیه اروپا و همچنین چگونگی روبرو شدن تیم مذاکره کننده ایرانی باشیم.

منبع: تبیان