اصول دادرسی منصفانه، از نظر تا عمل

اصول دادرسی منصفانه، از نظر تا عمل

نویسنده: جمعی از نویسندگان

ناشر: خرسندی

سال انتشار: 1395

قیمت: 12500

حقوقی که در قوانین مختلف به رسمیت شناخته‌شده‌ است در صورتی می‌تواند برای صاحبان آن ارزشمند باشد که حقوق و ضمانت اجرای نقض آنها هم از طریق یک دادرسی منصفانه پیش‌بینی‌شده باشد؛ به‌عبارت‌دیگر، دادرسی زمینه اجرایی شدن حقوق ماهوی را فراهم می‌کند و بدون آن تنها با یک سلسله حقوقی که بر روی کاغذ آمده‌ است روبرو خواهیم بود. بدین ترتیب و با توجه به نقش و اهمیت دادرسی در به منصه ظهور و بروز رساندن حقوق ماهوی، لزوم منصفانه بودن آن بیشتر احساس می‌شود و طبعاً باید ضوابط آن رعایت شود که در رأس آنها مسأله استقلال قوه قضاییه و بی‌طرفی قاضی می‌باشد. در همین راستا مسایلی چون رعایت اصل برائت و دادن حق طرح دعوی و دفاع به طرفین (شاکی و مشتکی‌عنه، بزهکار و بزه‌دیده) و برخورد یکسان با آنها و سرعت در دادرسی نیز قابل‌ذکر است. این مسایل خوشبختانه در قضای اسلامی هم مورد توجه ویژه قرار گرفته‌اند و می‌توان از ظرفیت عظیم فقه امامیه برای تبیین بهتر مؤلفه‌های مهم دادرسی منصفانه و منعکس کردن آنها در قوانین استفاده کرد.

منصفانه بودن دادرسی اصلی است که باید نسبت به کلیه اشخاص، در همه محاکم در همه مراحل دادرسی و در تمامی سیستمهای دادرسی جریان داشته باشد. هرچند که به همین مناسبت، ممکن است در هر مورد جلوه‌های مختلفی پیدا کند: برای مثال، معیارهای منصفانه بودن در دادرسیهای راجع به اطفال نسبت به دادرسیهای مربوط به بزرگ‌سالان یا در محاکم کیفری نسبت به محاکم حقوقی، یا در مرحله تجدیدنظر نسبت به مرحله بدوی و یا در یک سیستم اتهامی نسبت به سیستم تفتیشی تفاوتهایی با یکدیگر دارد.

با توجه به اهمیت موضوع دادرسی منصفانه، مرکز تحقیقات و کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی دانشگاه شهید بهشتی بر آن شد که کارگاه آموزشی دادرسی منصفانه را برای علاقه‌مندان تشکیل دهد.

مجموعه حاضر شامل چهار درس گفتار و هشت درس نوشتار است: درس گفتار نخست با عنوان نکاتی در دادرسی منصفانه توسط این‌جانب به‌عنوان درآمدی بر بحث دادرسی منصفانه بیان‌شده است. درس گفتار دوم توسط استاد بزرگوار دکتر محمد آشوری با عنوان مفهوم انصاف در دادرسی ارائه گردیده است که با نگاهی تطبیقی به مقایسه مفهوم دادرسی و انصاف در دادرسی می‌پردازد. درس گفتار سوم با عنوان کیفرخواست شفاهی توسط استاد فقید جناب آقای دکتر محمود آخوندی القاء شده که با تشریح مفهوم کیفرخواست شفاهی و جایگاه آن در حقوق ایران، درصدد بیان روشی است که هر چند می‌تواند با اصول دادرسی ناسازگار قلمداد شود اما برای متهم مناسب‌تر به نظر می‌رسد و درس گفتار چهارم را دکتر رضا اسلامی با موضوع چالشهای حقوق بشری در دادرسی منصفانه ایراد کرده‌اند.

منبع: سایت انتشارات خرسندی