استقلال و بی‌طرفی رسیدگیهای قضایی در نظام کیفری بین‌المللی
استقلال و بی‌طرفی رسیدگیهای قضایی در نظام کیفری بین‌المللی
استقلال و بی‌طرفی رسیدگیهای قضایی در نظام کیفری بین‌المللی
نویسندگان: احمدرضا توحیدی، مهناز رشیدی
چکیده
استقلال و بی طرفی در دادرسی عموماً به‌عنوان یک اصل به کار می رود و این دو عبارت تا حد زیادی با یکدیگر هم پوشانی دارند. با این حال، این دو اصطلاح مفهوم یکسانی ندارند. استقلال در دادرسیهای بین المللی به معنای عدم تابعیت و عدم تأثیرپذیری دادگاه و دادرسی از فشارها و عوامل خارجی از جمله دولتها، سازمانهای بین‌المللی و افراد قدرتمند است. این مفهوم در نظام داخلی از نظریه تفکیک قوای مونتسکیو ناشی می شود و حاکی از عدم اعمال‌نفوذ قوه مجریه بر قوه قضاییه است؛ اما بی‌طرفی به معنای عدم جانب‌داری و عدم پیش‌داوری به نفع یکی از طرفین دادرسی است و اصولاً استقلال یکی از عوامل تأمین‌کننده بی طرفی می باشد. در مراجع کیفری بین المللی نیز این اصل همواره به‌عنوان یکی از اصول مهم دادرسی شناخته می‌شود و تلاش این دادگاهها، چه در اساسنامه و چه در رویه های قضایی، این بوده است که به‌منظور مشروعیت بخشیدن به دادرسیها و تشکیلات مراجع تا حد ممکن اجرای این اصول را تضمین نمایند. مطالعه رویه های دادگاههای کیفری بین‌المللی معیار خوبی برای شناسایی موارد نقض استقلال و بی طرفی به دست می دهد؛ که همان تشخیص نقض از دید «ناظر متعارف کاملاً آگاه» و تأثیر فاحش آن بر حق متهم بر دادرسی عادلانه است. هم‌چنین در دادرسیها عموماً اصل بر بی طرفی و استقلال است و افرادی که خلاف آن را ادعا می کنند، می‌بایست دلایلی قوی برای اثبات ادعای خود ارائه نمایند.
کلیدواژگان: استقلال دادگاه، بی‌طرفی قاضی، نظام کیفری بین‌المللی، ناظر متعارف آگاه
مجله حقوقی دادگستری سال هشتادم، شماره 95، پاییز 1395