از قلیان تا ماری‌جوانا در خانه‌های امن
از قلیان تا ماری‌جوانا در خانه‌های امن
با تعطیلی چایخانههای اصفهان، قلیان سراهای زیرزمینی جایگزین شدند
از قلیان تا ماری‌جوانا در خانه‌های امن
نخستین‌بار دو سال پیش بود که فرماندار اصفهان دستور پاک‌سازی شهر از وجود قلیان را داد. بر اساس آن‌چه او دستور داده بود، قلیان‌سراهای اصفهان یکی پس از دیگری یا پلمب شدند یا از سوی اداره بهداشت این استان، اخطار پلمب دریافت کردند. طرح ممنوعیت سرو قلیان در اصفهان اما دنباله‌روی طرح کشوری ممنوعیت سرو دخانیات در اماکن عمومی است؛ طرحی که قرار بود تا پایان سال 95، قلیان را از سطح کشور جمع کند اما پس از مدت کوتاهی، اجرای آن در برخی شهرها متوقف شد.
پس از این ارگانهای مختلف در اصفهان برای اجرای این طرح هم‌پیمان شدند. نیروی انتظامی استان از موفقیت این ارگانها در اجرای طرح خبر داد. معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی اصفهان گفته بود: با هماهنگی مسؤول اماکن و اداره بهداشت، هرگونه چایخانه و قهوه‌خانه فاقد مجوز را پلمب کردیم تا بتوانیم با محدودسازی اماکن، چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها را از وجود قلیان پاک کنیم اما برخلاف آن‌چه او گفته بود، قلیان نه‌تنها از سطح شهر و قلیانسراها جمع نشد بلکه به مکانی دیگر و بدون نظارت منتقل شد.
قلیان‌سراهای سیار یا همان فست‌دود‌ها تنها سوغاتی پلمب یک‌باره و بدون برنامه‌ریزی قلیانسراها نبود بلکه هر چه بر تعداد قلیان‌سراهای پلمب‌شده افزوده می‌شد، تعداد قلیان‌سراهای غیر‌مجاز و زیرزمینی هم به نسبت دو برابر افزایش پیدا می‌کرد و تا جایی که مسؤولان، تعداد قلیان‌سراهای پلمب‌شده را 400 باب اعلام کردند، تعداد قلیان‌سراهای زیرزمینی به بیش از 900 می‌رسید.
چایخانه، قلیان‌سرا نیست
بر اساس طرحی که در سال 71 جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات به هیأت وزیران، ریاست‌جمهوری و مجلس ارائه داد و در سال 76 مورد تصویب هیأت دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت، استعمال سیگار و مواد دخانی در اماکن عمومی ممنوع اعلام شد؛ طرحی که البته تا سالها بعد فقط یک مصوبه بود و برنامه اجرایی برای آن وجود نداشت.
از سال 76 تا ابتدای سال 91، موضوع ممنوعیت قلیان در اماکن عمومی بارها مطرح شد. قلیانسراها چندبار پلمب و بازگشایی شدند تا این‌که در سال 91 در پی شکایت دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران، دیوان عدالت اداری مصوبه وزرای عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک مبنی بر خروج قهوه‌خانه‌ها از زمره اماکن عمومی را ابطال کرد و طرح جمع‌آوری قلیان از چایخانه‌ها به‌طورجدی کلید خورد. طبق این مصوبه، مجوز سرو قلیان به چایخانه‌ها و رستورانها داده نشد و چایخانه‌هایی که از سالها قبل این مجوز را دریافت کرده بودند تا پایان دوره 10 ساله مجوز حق سرو قلیان در مغازه‌هایشان را داشتند. پس از عزم جدی برای جمع‌آوری قلیان از اماکن عمومی، نیمی از چایخانههای اصفهان پلمب شد و فرمانداری اصفهان به نیم دیگر این مغازه‌ها نیز فرصتی دوماهه داد تا قلیان را برای همیشه از منوی سرویسهای خود حذف کنند و با اتمام این دوره دوماهه، باقی‌مانده چایخانههای اصفهان نیز پلمب شد اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شد.
چایخانه‌داران اصفهانی که بیشتر آنها این شغل موروثیشان بود، هر روز یک تجمع برگزار کردند؛ یک روز با توپ پر جلوی استانداری جمع شدند و روز بعد به همراه خانواده‌هایشان جلوی یک ارگان دیگر اما تجمعات، مسؤولان را از تصمیم قاطعی که درباره ریشه‌کن‌کردن قلیان در اصفهان گرفته بودند، منصرف نکرد تا این‌که برخی چایخانه‌داران اصفهانی از سیستمهای سرویس‌دهی عجیبی مانند فست‌دود و قلیان‌سراهای زیرزمینی رونمایی کردند.
قلیان‌سراهای زیرزمینی
«یه سری خونه اجاره می‌کنن. مشتریاشونم میان تو خونه قلیون می‌کشن و می‌رن؛ البته فقطم که قلیون نیست. زنگ می‌زنی درو برات باز می‌کنن. بعضیاشونم دوربین گذاشتن که فقط واسه مشتریای خودشون درو باز کنن.» اکبر شجاعی، یکی از چایخانه‌داران قدیمی در اصفهان است. 23 سال است این شغل را دارد و حالا 8 ماه است که مغازه‌اش را پلمب کرده‌اند و از کار بیکار شده؛ او می‌گوید روزی نیست که از این اداره به آن اداره نرود. «هشت ماهه دارن ما رو این‌طرف و اون‌طرف می‌فرستن، فرمانداری می‌گه علوم‌پزشکی، علوم‌پزشکی می‌گه بهداشت، الانم که همه موافقت‌کردن، می‌گن دادستانی مخالفه، دادستان می‌گه تا من تو این شهر باشم چایخونه‌ها باز نمی‌شه.» در هشت ماه گذشته، بسیاری از چایخانه‌داران اصفهان که مشکلات معیشتی، فشار زیادی به زندگیشان آورده بود، تصمیم گرفتند شغلشان را در مکان دیگری ادامه دهند.
پس از این خانه‌های اجاره‌ای که به‌صورت غیر‌علنی اقدام به عرضه قلیان می‌کردند، راه‌اندازی شدند؛ خانه‌هایی که هم مبلغ اجاره آنها از مبلغ اجاره مغازه‌های پیشین کمتر بود و هم مشتریانش بیشتر و پروپاقرص‌تر. بااین‌حال، مشاهدات چایخانه‌داران اصفهان نشان می‌دهد، نبود نظارت در این خانه‌ها پای برخی موادمخدر را هم به این مکانها باز کرده تا جایی که شجاعی می‌گوید: «همه‌چیز پیدا می‌شه؛ از قرص و شیشه تا ماری‌جوآنا و تریاک. خودم یه بار که رفتم تو یکی از این خونه‌ها که ببینم چه خبره، دیدم اوضاع چقد بده، راستش رفته بودم ببینم اگه اوضاع خطری نباشه، منم با یکی شریک شم و یه خونه اجاره کنیم ولی منصرف شدم».
همه راضی، دادستانی ناراضی
روزهای نخست که به برخی چایخانه‌داران اخطار پلمب داده شد و این تصمیم با اعتراض آنها روبه‌رو شد، اداره بهداشت و فرمانداریها اعلام کردند که برای این افراد شغل ایجاد خواهند کرد. چایخانه‌داران، پیشنهاد فرمانداری را برای عرضه چای و دمنوش در مغازه‌ها نپذیرفته بودند و اعتراضها بالا گرفت.
با این حال، اکبر شجاعی می‌گوید با گذشت نزدیک به هشت ماه از این ماجرا، وعده‌ها عملی نشده است: «مگه پلاسکو ریخت کسی به وعده‌هاش عمل کرد؟ اینا همش در حد حرفه، اون موقع اینو گفتن که ما اعتراض نکنیم ولی الآن هیچ خبری نیست». آن‌طور که شجاعی گفته، با رفت‌وآمدهای کسبه اصفهانی به وزارت کشور، عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور در نامه‌ای، دستور بازگشایی و شروع به کار مجدد چایخانه را صادر کرده، بااین‌حال، بازگشایی چایخانه‌ها مخالفت دادستانی را در پی داشته و دادستان اصفهان اعلام کرده از تصمیم خود عقب‌نشینی نخواهد کرد.
شجاعی می‌گوید شرایط کسبه اصلاً خوب نیست؛ آنها مجبورند اجاره مغازه‌هایشان را پرداخت کنند، درحالی‌که مغازه‌ها پلمب شده و هیچ درآمدی وجود ندارد.
می‌گوید خودش دیده که یکی از خانواده‌ها برای امرارمعاش خانواده، طلاهای همسرش را فروخته، چند نفر از کسبه سکته کرده‌اند و 16 خانواده، کارشان به جدایی کشیده است. او می‌گوید مسؤولان، قلیانسراها را به بهانه تشویق‌نشدن جوانان به موادمخدر پلمب کرده‌اند اما چایخانههای زیرزمینی، ضربه سنگین‌تری به مردم خواهند زد.
تعداد این اماکن، هم بیشتر از چایخانه‌هاست و هم خطرات بیشتری برای جوانان در آنها وجود دارد. تعطیلی چایخانههای اصفهان نزدیک به چهار هزار نفر را بیکار کرده است. بااین‌حال، تعطیل‌شدن چایخانه‌ها با عمل‌نکردن به وعده‌های ارگانهای مختلف همراه بوده و مسؤولان تاکنون اقدام اساسی برای تعطیل‌کردن چایخانههای زیرزمینی و برخورد با عاملان آنها صورت نگرفته است. منبع: وقایع اتفاقیه