فرآوری: آمنه اسفندیاری
فضایل اخلاقی و دوری از زشتیها و پلیدیها مورد تأکید همه ادیان توحیدی خصوصا دین مبین اسلام بوده و دارای آثار و برکاتی هستند که ما را متوجه علت این میزان تأکید دین و معرفی آن به عنوان هدف رسالت انبیا می‌کند. متن زیر اشاره دارد به یکی از این فضایل اخلاقی و آثار و برکات آن.
یکی از صفات عالی انسانی که می‌تواند آدمی را به سوی ایمان و عاقبت‌به‌خیری سوق دهد صبر است. انسان مؤمن و هدف‌دار نمی‌تواند بدون صبر مسیر خود را طی کند و در واقع صبر، تنها راه سعادت و موجب نجات از پرتگاههای سقوط است و اسلام صبر را یکی از مترقّی‌ترین اصول اجتماعی دانسته و یکی از صفات شاخص پیامبران اولوالعزم به عنوان رهبر را صبر قرار داده است.
به طور کلی به فرموده امیر مؤمنان علیه‌السلام صبر وسیله نجات است: رحم الله امرا سمع حکما فوعی، ودعی الی رشاد فدنا … و کذب مناه. جعل الصبر مطیه نجاته. (خطبه 76) خداوند بیامرزد کسی را که سخن حکیمانه بشنود و آن را فراگیرد و به‌جانب حق هدایت شود و آن را بپذیرد … و آرزوهای نابه‌جا را تکذیب کند و صبر را وسیله نجات خویش قرار دهد.
صبر از بزرگ‌ترین آثار ایمان است
انسان مؤمن به جهان‌بینی الهی در همه ابعاد زندگیش نیازمند است و به صبر توجه کامل دارد؛ زیرا تنها راه سعادت است. خداوند همواره مؤمنان را به صبر سفارش فرموده است: ﴿یا ایها الذین امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتّقوا الله﴾(سوره آل عمران، آیه 200)؛ «ای اهل ایمان صبور باشید و یکدیگر را به شکیبایی سفارش کنید و باهم پیوند برقرار سازید و تقوا پیشه کنید».
(ولنبلونّکم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشرالصابرین) (سوره بقره، آیه 155)؛ «و شما را از طریق خوف و گرسنگی و کمبود مالی و جانی و بهره‌های زندگی به آزمایش درمی‌آوریم و به صابران بشارت ده».
صبر وسیله آگاهی و شناخت است
همه تلاشهای علمی که به نتیجه می‌رسد، بر اساس ایمان و اعتقاد به صبر و شکیبایی است در چهار مورد خداوند کلمه صبر را به عنوان عامل شناسایی آثار خداوند و کشف اسرار جهان آورده است؛ که از آیات به خوبی روشن می‌‌شود که رابطه سه‌گانه‌ای بین آثار خلقت خداوند، علم و صبر است. (انّ فی ذلک لآیات لکلّ صبّار شکور) (سوره ابراهیم، آیه 5)
یک عامل مهم برای صبور بودن یاد خداست!
درد شدید، فقدان بستگان نزدیک و حضور در صحنه جنگ و بمباران، انسان را از نظر روانی درمانده و مستأصل می‌سازد؛ در این گونه موارد، غیر از راه حلهای دراز مدت برای مشکل، فرد نیازمند تسکین و آرامش فوری نیز هست. یکی از اموری که در این حالت به انسان آرامش می‌‌بخشد، یاد خداوند است. «همانا با یاد خدا دلها آرامش می‌گیرد». (رعد/ 28) از جمله راههای معنوی عاطفی، یاری جستن از قدرت بی‌نهایت خداوند است. در تعالیم اسلام آمده است که وقتی انسان در سختی از همه اسباب مادی قطع امید می‌کند، متوجه وجودی ماورای طبیعت می‌شود؛ قرآن می‌فرماید، «هنگامی که به انسان آسیبی برسد ما را (در حالتهای مختلف) خوابیده، نشسته و ایستاده… می‌خواند». (یونس/ 12)
اعتماد به خدا انسان را صبور می‌کند!
توکل به معنی واگذاری امر به خداوند متعال است. افراد متوکل از اضطراب و تشویق دور هستند. آنها ویژگیهایی به شرح زیر دارند. 1. نسبت دادن اتفاقات و وقایع به خداوند متعال. 2. امیدواری و حسن ظن به خداوند. 3. معنی دادن به اتفاقات و وقایع زندگی. 4. داشتن کنترل بر اتفاقات زندگی. 5. داشتن احساس تعهد نسبت به انجام وظیفه.
توکل فرد را در سعی و کوشش، جهت حل مسایل زندگی و رسیدن به تعادل و سازگاری، تواناتر خواهد ساخت. او هیچ گاه در پیچ و خمهای زندگی، خود را در بن‌بست نمی‌بیند، زیرا معتقد به عللی ماورای اسباب مادی است.
کلام آخر:
اگر ما همه فایده‌ها و منافع صبر را بدانیم آرام‌آرام برای صبور بودن تلاش می‌کنیم. مهم‌ترین و بهترین مسیر برای یک مؤمن صابر رسیدن به تقوای الهی است. چرا که اگر ما بتوانیم حلال و حرام الهی را رعایت کنیم، در برابر انجام واجبات سستی نکنیم و در عین حال در مواجهه با معصیت خود را نگه داریم بهترین مسیر را برای صابر بودن طی کرده‌ایم. پس با تقویت تقوی در وجودمان در مسیر صبور بودن گام برداریم که (انّ الله مع الصابرین) (سوره بقره، آیه 153)؛ «همانا خدا با صابران است».
و چه زیبا فرمود امیر مؤمنان علیه‌السلام به فرزند بزرگوار خود امام حسن علیه‌السلام که: (خویشتن را به صبوری در برابر ناخوشایندها عادت ده و نیکو خصلتی است صبوری کردن در راه حق نامه 31 نهج‌البلاغه) منبع: تبیان