ارزش و اهمیت صبر و استقامت
ارزش و اهمیت صبر و استقامت
ارزش و اهمیت صبر و استقامت
لقمان در ششمین نصیحت خود به پسرش چنین می‌فرماید: «… واصبر على ما اصابک ان ذلک من عزم الامور؛ با استقامت و صبور باش که این از کارهاى مهم و اساسى است». [لقمان 17.]
در همه کتابهاى آسمانى و گفتار همه پیامبران و اولیای خدا و امامان (ع) با تأکیدهای فراوانى، به صبر و استقامت سفارش شده است، به‌طوری‌که آن را اکسیر اعظم و کیمیاى کلیدى مشکلات دانسته‌اند و ضد آن عجز و ضعف و سست‌عنصری را موجب انحرافات و بدبختیهای ویرانگر می‌دانند به قول مولانا:
صد هزاران کیمیا حق آفرید
کیمیایى همچو صبر آدم ندید
صبر و استقامت از واژه‌هایی است که در قرآن با تعبیرات گوناگون، بیش از دویست بار آمده است و از مفاهیم بسیار مهمى است که در سرلوحه دستورهاى سرنوشت‌ساز قرآن قرارگرفته است، در حدى که پاداش صابران، صلوات و درودهاى پی‌درپی خداوند معرفی‌شده و آنها به‌عنوان هدایت یافتگان نامیده شده‌اند، خداوند پس‌ازآن که به پیامبر (ص) مىفرماید: «به صابران مژده بده» پاداش آنها را چنین بیان می‌کند: «اولئک علیهم صلوات من ربهم و رحمه و اولئک هم المهتدون؛ آنها کسانى هستند که الطاف و درودها و رحمت پروردگارشان، شامل حالشان شد و آنها هدایت یافتگان هستند». [بقره 157]
لقمان (ع) در بسیارى از حکمتهایش، مسأله صبر و استقامت را مطرح کرده و از انسانها خواسته که از این نیروى استوار و پرتوان معنوى کمال استفاده را بکنند و در پرتو آن به کمالات عالى در همه عرصه‌ها و جنبه‌ها نائل شوند، ازجمله در آیه موردبحث، فرزندش را به استقامت در برابر حوادث تلخ روزگار و مصائب شکننده، دعوت نموده و تذکر مىدهد که مسأله صبر و استقامت، بسیار مهم است که هرگز نباید آن را در زندگى فراموش کرد؛ و ممکن است جمله «من عزم الامور» اشاره به این باشد که صبر و استقامت نیاز به عزم و جزم و اراده قاطع و محکم دارد و بدون آن، انسان نمىتواند به موهبت صبر و استقامت برسد، چنان‌که اهل لغت، صبر را به مفهوم عزم و اراده و تصمیم قوى براى انجام کار معنى کرده‌اند. [المنجد، واژه صبر]
همانگونه که تجربه و تاریخ نشان داده و ما هرروز و شب می‌بینیم، مشکلات و دشواریها و آزارها بسیار است، گاهى براثر اختلاف خانوادگى، گاهى از ناحیه همسایه‌ها نسبت به همدیگر، زمانى در کوچه و خیابان، زمانى در صف نانواییها وصفهای دیگر و وقتى در میان تاکسیها و اتومبیلها و شنیدن زخم‌زبانها و وقت دیگر براثر بیماریها و در بیمارستانها و مسأله فقر و افزایش تشکیلات و تشریفات در مسائلی مانند ازدواج و گاهى براثر بحثهای سیاسى و جنگهای زورمندان دنیا و به استضعاف کشیدن مستضعفان و… در همه‌جا عوامل مصائب و رنجها به‌صورت گوناگون دیده می‌شود و گاهى از نتایج بلاهاى آسمانى و زمینى، مانند زلزله‌ها، طوفانها، سیلها و صاعقه‌ها و خلاصه به فرموده حضرت على (ع) «الدنیا دار بالبلإ محفوفه؛ دنیا خانهاى است که به رنج و بلا پیچیده شده است» [نهج‌البلاغه، خطبه 236.] در این شرایط براى حفظ آرامش فردى و اجتماعى و داشتن اعصاب آرام و زدودن هرگونه تنش، باید از خصلت صبر و استقامت استمداد کرد و در پناه آن خود را آرامش بخشید، وگرنه بی‌صبری نیز مزید بر علت شده و باعث تنشها و استرس و دغدغه‌های خاطر مضاعف خواهد شد، وزندگی سالم را به زندگى تیره‌وتار و آزاردهنده تبدیل خواهد کرد و روشن است که آثار و بازتابهای چنین وضع روحى، ناهنجاریهای مختلف در ابعاد گوناگون خواهد شد، ازاین‌جهت می‌توان گفت این نصیحت لقمان، عمیق‌ترین و پرارزش‌ترین نصیحتها است که باید در رأس نصایح سازنده قرار گیرد، چراکه اگر صبر و حوصله نباشد، هرروز با دعوا و نزاع و کشمکش روبرو خواهیم شد.
منبع: وب‌سایت مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌بیت