آیا ایده خلاقانه به‌خودی‌خود به‌عنوان اختراع قابل ثبت و حمایت قانونی می‌باشد؟
آیا ایده خلاقانه به‌خودی‌خود به‌عنوان اختراع قابل ثبت و حمایت قانونی می‌باشد؟
آیا ایده خلاقانه به‌خودی‌خود به‌عنوان اختراع قابل ثبت و حمایت قانونی می‌باشد؟
حمیده زابلی مهدی‌آبادی
دانش و فکر امروزه در توسعه پایدار و اقتصاد دانش‌محور نقش مهم و غیرقابل‌انکاری را در جوامع به عهده دارد.
اختراع در لغت یعنی آفریدن چیز نو و جدید و در اصطلاح قانونی طبق ماده یک از فصل اول قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علایم تجاری مصوب 07/08/1386 به نتیجه فکر فرد یا افرادی است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید. خیلی از افراد مراجعه می‌نمایند و اصرار دارند ایده‌شان به هر نحوی به ثبت برسد اما قبل از آن باید بدانیم شرایط حمایت از ایده تحت عنوان اختراع چیست. همان‌طور که گفته شد اختراع یا به شکل یک فراورده و محصول نهایی است یا به شکل یک فرآیند و روش. محصول و یا روش باید جدید باشد(Novelty)، ملاک جدید بودن در کل دنیا می‌باشد. اختراع نباید قبل از اقدام به ثبت به هیچ طریقی و در هیچ کجای دنیا افشاشده باشد حتی از طریق انتشار مقاله یا ارائه کنفرانس. داشتن گام ابتکاری خلاقانه (Inventive step) شرط دیگر اختراع است و می‌بایست نسبت به فن یا صنعت قبلی یک گام به جلو باشد پس کوچک‌ترین نوآوری و ابتکاری که منجر به بهتر شدن وضعیت کارآیی و یا کاهش مصرف سوخت و … شود قابلیت ثبت را خواهد داشت. شرط سوم این است که اختراع ادعایی باید دارای کاربرد صنعتی باشد (Practical use) و یا به عبارتی قابل ساخت یا استفاده در هر نوع صنعتی اعم از صنایع‌دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات باشد. آخرین شرط آن‌که اختراع نباید مشمول استثنائات باشد. موارد غیرقابل ثبت به‌عنوان اختراع شامل کشفیات، نظریه‌های علمی، روشهای ریاضی، طرحها و نقشه‌ها، قواعد و روشها (مثل روش انجام بازی یا تجارت)، روش تشخیص یا معالجه بیماری در انسان یا حیوان، گونه‌های گیاهی یا جانوری یا روش ایجاد آنها و اختراعی که استفاده تجاری آن مخل نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد، می‌شود. با توجه به مطالب ذکرشده ایده زمانی تحت عنوان اختراع (Patent) قابل ثبت می‌باشد که به‌صورت ملموس، عینی و اجرایی درآید و در واقع ایده کاربردی باشد و ایده محض غیرقابل ثبت است. تاکنون حدود 3000 اختراع ثبت‌شده است؛ و هر مخترع و مبتکری می‌تواند با تسلیم اظهارنامه به اداره کل مالکیت معنوی نسبت به ثبت اختراع خود در سطح ملی اقدام نموده و از حقوق انحصاری ناشی از آن به مدت بیست (20) سال بهره‌مند گردد.